مراسم رزیف، مراسمی است سنتی در جنوب ایران که در گذشته دریانوردان پس از روزها کار و تلاش روی دریا، زمانی که به ساحل نزدیک می شدند، جهت شادی و رفع خستگی، اجرا می کردند.رزیف جزیی از آیین ها و آواهای کار است، از این رو با تغییر شرایط و ضرورت های کار و آمدن لنجهای موتوری سبب شد تا کارهایی مانند برافراشتن بادبان یا کشیدن لنگر باآن آداب و رسوم خاص، یا صیادی و جمع آوری تور ماهیگیری بصورت دسته جمعی از میان برود، برای حفظ و بقای این آیین آن را با ترکیبی از رقص خیزران در جشن های عروسی به نمایش گذاشتند تا در کنار آن به یادآوری و حفظ میراث موسیقیایی پدران و آنچه برآنها گذشته و رنج و مشقت های که برای به دست آوردن لقمه ای نان تحمل کرده اند، یاری رسانند و این آیین را به نسلهای آینده منتقل کنند.
رزیف چیست؟
«رزیف» مراسمی است سنتی در جنوب ایران که در گذشته دریانوردان پس از روزها کار و تلاش روی دریا، زمانی که به ساحل نزدیک می شدند، جهت شادی و رفع خستگی، اجرا می کردند. رزیف جزئی از آئین ها و آواهای کار است، از این رو با تغییر شرایط و ضرورت های کار و آمدن لنج های موتوری سبب شد تا کارهایی مانند برافراشتن بادبان یا کشیدن لنگر با آن آداب و رسوم خاص، یا صیادی و جمع آوری تور ماهیگیری به صورت دسته جمعی از میان برود.
برای حفظ و بقای این آئین آن را با ترکیبی از رقص خیزران در جشن های عروسی به نمایش گذاشتند تا در کنار آن به یادآوری و حفظ میراث موسیقیایی پدران و آنچه بر آنها گذشته و رنج و مشقت هایی که برای به دست آوردن لقمه ای نان تحمل کرده اند، یاری رسانند و این آئین را به نسل های آینده منتقل کنند. مراسم رزیف از جمله مراسماتی است که اغلب در غرب هرمزگان و قشم مشاهده می شود که ساکنان جزیره، آن را «عضوا یا عصوا» می نامند، این مراسم که در گذشته به رقص شمشیر معروف بوده اکنون به نام چوبی است که آواز خوانان در هنگام اجرای مراسم آن را تکان می دهند و ضرب آهنگ خود را با نوایی دلنشین اجرا می کنند.
رزیف خوانی یا سفرنامه خوانی
«رزیف خوانی» را می توان سفرنامه خوانی دانست که شعرگونه به شرح سفر دیانوردان می پردازد. همچنین ذکر نام پیامبر اسلام(ص)، اهل بیت(ع) و صلوات از دیگر بخش های این مراسم سنتی است. رهبر مراسم رزیف معمولأ طبل به دست در وسط میدان قرار می گیرد و آوازها و نواها را با سایر اعضا هماهنگ می سازد و گروه در دو طرف این نوازندگان قرار دارند که پس از آنکه اعضا در جای خود حاضر شد و سازها کوک، نوازندگان شروع به نواختن می کنند.
رزیف خوانی در کجای هرمزگان مرسوم است؟
مراسم رزیف در قسمتی از بندرلنگه، جزیره قشم، لافت، سلخ و جزیره لارک و خمیر و کشورهای عربی که در گذشته به سفرهای دریایی می رفتند اجرا می شد و اکنون نیز به دلیل مضمون شادش خوشحالی و نشاط را به نمایش می گذارد که در حال حاضر بیشتر در مراسمات عروسی اجرا می شود. «رزیف» در گذشته رقص شمشیر بوده است و به ضرورت تحولات تمدنی اکنون رقص خیزران است. جوهره و کارکرد انسانی آن ایجاد اتحاد و همبستگی است. بنابراین بیشتر موسیقی حماسی محسوب می شود و مضامین اشعارش بیشتر برای ترغیب مردم به جنگیدن و دفاع از خاک و سرزمین شان بوده است.
«رزیف» برگرفته از واژه «ردیف» است که به برقرار گرفتن افراد در دو ردیف هنگام اجرا اشاره دارد. این مراسم در جزیره قشم بنام عضوا یا عصوا معروف است، گویا این نام از خیزران به عنوان عصا گرفته شده که به مرور زمان به عصوا تبدیل شده است. نوازندگان این گروه که کار اصلی را بر عهده دارند، در وسط میدان قرار می گیرند و دو گروه در دو طرف این نوازندگان قرار دارند. افراد نوازنده شامل: سه نفر نوازنده دهل، دو نوازنده دایره و یک یا دو نفر نیز شلنج زن هستند.
با برقرار گرفتن هر یک از اعضا در جای خود و کوک سازها، نوازندگان شروع به نواختن می کنند و خواننده یا "نهیم" که معمولأ فردی باتجربه است (در گذشته این نقش را بر عهده ناخداهای مسن و باتجربه می گذاشتند) شروع به خواندن می کند. اشعار اغلب عربی است و گاهی زبان سواحلی نیز در آن شنیده می شود. خواندن بدین صورت است که از دو نفر نهیم، یک نفر می خواند و دیگری ادامه آن بیت را با لحنی سنگین تر بیان می کند، تفاوت لحن صدای دو نهیم نظم خاصی را به موسیقی می دهد.
رزیف متعلق به هرمزگان است
فرهنگ و هنر هرمزگان کلکسیونی از آداب، رسوم و مراسمات خاص و منحصربه فرد است که در کمتر نقطه دنیا دیده می شود و یا اگر مشابه اش در آن سوی مرزها دیده شود قطع به یقین ارمغانی از این استان جنوبی است که با نام های گوناگون برده شده است. بخش آداب، رسوم و مراسمات سنتی هرمزگان درون مایه هایی از اصالت و فرهنگ کهن خلیج فارس را در خود نهفته دارد که نسل به نسل منتقل گشته و امروزه توسط بومیان استان به نمایش گذاشته می شود. هر چند بخش های اعظمی از فرهنگ و اصالت هرمزگان دستخوش تغییر و تعرض شده همچنین به واسطه انتقال به کشورهای حاشیه خلیج فارس عده ای به اشتباه آن را جزئی از فرهنگ عربی می دانند اما اسناد تاریخی و اطلاعات گذشتگان حکایت از بیشینه کهن این مرز و بوم دارد.
مراسم محرم در برغان
