نحوه پمپاژ سینه یا دوشیدن شیر مادر

بیش از 85 درصد نوزادان از شیر مادر تغذیه می کنند. مادران برای ذخیره شیر، رفع گرفتگی و یا افزایش شیر آن را پمپاژ می کنند. بعلاوه والدین اغلب ترغیب به شیر دادن می شوند زیرا نوزادان آنها خیلی کوچک یا نابالغ هستند و نمی توانند از شیر مادر تغذیه کنند. در گذشته بیان شیر مادر راهی برای تکمیل تغذیه با شیر مادر در نظر گرفته می شد و معمولاً فقط به دلیل ضرورت انجام می شد زیرا مادر به طور موقت در دسترس نبود یا کودک قادر به تغذیه از پستان نبود. بسیاری از زنان هنوز نمی دانند که فقط پمپاژ شیر مادر یک گزینه است. تحقیقات نشان می دهد که 71 درصد از زنان تا به حال پس از زایمان هرگز چیزی در مورد پمپاژ سینه نشنیده اند. این کمبود اطلاعات ممکن است زنان را وادار به تأمین شیر مادر برای نوزادان کند. هنگامی که زنان در مورد گزینه پمپاژ سینه آموزش می بینند خیالشان راحت می شود و به راحتی به کودک شیر می دهند.

دلایل دوشیدن شیر مادر

یکی از دلایل معمول دوشیدن یا پمپ کردن شیر مادر این است که لازم نیست شما حتماً تمام ساعت های روز را برای تغذیۀ نوزاد در خانه باشید. همسرتان یا یکی از نزدیکان مورد اعتماد شما می تواند کودک را با شیشه شیر پرشده از شیر شما تغذیه کند. البته خیلی بهتر است اگر شیرتان با یک فنجان کوچک به کودک داده شود. همچنین مشارکت پدر در تغذیۀ نوزاد به او کمک می کند تا با کودک انس بگیرد. برخی از دلایلی که مادران به واسطۀ آنها شیر سینۀ خود را می دوشند شامل موارد زیر است:

• برای تحریک تولید شیر و افزایش میزان شیر
• برای تغذیۀ نوزاد با احتیاجات خاص
• در صورت التهاب پستان یا ماستیت
• به دلیل دردناکی نوک سینه ها
• برای از بین بردن درد و فشار در پستان های دچار احتباس
• در صورت دستور توقف موقتی شیردهی توسط پزشک
• در صورت مصرف داروهای خطرساز هنگام شیردهی توسط مادر برای درمانی خاص
• به دلیل بستری شدن مادر در بیمارستان و نبود امکان شیردهی
• بازگشت مادر شاغل به محل کار

انواع روش های دوشیدن شیر

برای دوشیدن شیر ۳ روش وجود دارد: استفاده از انواع شیردوش های باتری دار و برقی، استفاده از انواع شیردوش های دستی و در نهایت استفاده از دست.در هر ۳ روش مادر اول باید ابتدا یک لیوان مایع گرم بنوشد، در فضایی آرام قرار بگیرد و تحت کم خوابی و بی خوابی شدید نباشد؛ حتی بهتر است مادر ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از شروع دوشیدن شیر، استراحتی کوتاه داشته باشد.

• اگر مادری دچار ماستیت حاد است، خوب است در فضای گرم حمام، در حالیکه آب گرم روی پشتش روان است، اقدام به دوشیدن شیر کند.
• برای دوشیدن شیر باید دو طرف هاله دور سینه فشرده شود و جهت چرخش دست ها در ابتدای دوشیدن شیر می تواند از بالا به پایین باشد و بعد کناره های سینه ماساژ داده شود؛ این ماساژ و فشردگی ملایم باید در تمام جهات سینه انجام شود تا شیر به طور کامل تخلیه شود.
• در واقع برای دوشیدن شیر با دست ابتدا باید ماساژ بخش بیرونی سینه ها انجام شود. توجه داشته باشید که دست هایتان باید تمیز باشد. دست ها را از دو طرف به دور سینه حلقه کنید؛ طوری که انگشتانتان در زیر و شست ها بالا قرار بگیرند. حالا بخش بیرونی سینه را به آرامی بین انگشتان و شست ها فشار دهید. این حرکت را ده مرتبه تکرار کنید و دست هایتان را روی سینه ها جابه جا کنید.
• حالا نوبت ماساژ بخش داخلی سینه هاست؛ دست ها را به هاله دور سینه نزدیک تر کرده و فشردن سینه را مثل مرحله قبل تکرار کنید. به این ترتیب جریان شیر را تحریک خواهد کرد.
• برای شروع جریان شیر، شست و انگشتان یک دست را نزدیک هاله دور سینه قرار دهید و آنها را بر روی دنده ها به عقب فشاردهید. بعد با حرکات هماهنگ آنها را کمی فشار دهید. اگر جریان شیر فورا شروع نشد، دوباره این روند را تکرار کنید. به آرامی و با حرکات هماهنگ سینه را به آرامی به عقب فشار دهید.
• برای ۵ دقیقه، دست های خود را در اطراف سینه حرکت دهید. بعد شروع به دوشیدن سینه دیگرتان کرده و تمام مراحل گفته شده را برای سینه دوم هم تکرار کنید تا هر دو سینه کاملا تخلیه شوند.
• یکی از مواردی که می تواند به آمادگی مادر برای دوشیدن شیر کمک کند، در آغوش گرفتن نوزاد است؛ ارتباط چشمی مادر و نوزاد و همینطور تماس پوستی شان باعث جریان بهتر شیر شده و روند دوشیدن شیر را راحت تر می کند.
• مادر برای دوشیدن شیر باید در وضعیت راحتی قرار داشته باشد، می تواند پاها را کمی بالاتر از بدنش قرار دهد و پشتش با تکیه گاهی مناسب حمایت شود تا با آرامش کامل پروسه دوشیدن شیر انجام شود؛ ضمن اینکه زنگ در و تلفن و ... هم نباید باعث قطع روند دوشیدن شیر شود.
• در ضمن، در مواقع شیر دادن یا شیر دوشیدن نباید نگران تغییر حالت نوک سینه ها باشید! اما بافت روی هاله دور سینه از جنس الاستین و کلاژن است و حالت کشسانی دارد؛ بنابراین تغییر شکل آنچنانی در بافت سینه ها رخ نخواهد داد.
• در نهایت اینکه تمام لوازم شیردوشی (دستی و برقی) باید بعد از هربار استفاده جوشانده و استریل شوند.

  

پمپاژ سینه چه مزایایی دارد؟

پمپاژ کردن به دو دلیل مفید است. در مرحله اول، پمپاژ به شما امکان می دهد شیر را در مواقعی که کودک به آن احتیاج ندارد، ذخیره کنید و به شما امکان می دهد شیر بیشتری را جمع کرده و ذخیره کنید. دوم، پمپاژ باعث تولید بیشتر شیر مادر می شود.

• روی یک پمپ با کیفیت بالا سرمایه گذاری کنید. در صورت نداشتن پمپ باکیفیت، می توانید یک پمپ از بیمارستان اجاره کنید.
• چه در محل کار و چه در خانه، هر دو ساعت ۱۵ دقیقه پمپاژ را در نظر بگیرید. بهتر است ۵ تا ۱۰ دقیقه بعد از شیر دادن به کودک، پمپاژ را انجام دهید. پمپاژ حداقل ۸ بار در طی یک دوره ۲۴ ساعته به افزایش سریع تولید شیر مادر کمک خواهد کرد. اگر نمی توانید بلافاصله پس از شیر دادن پمپ کنید، سعی کنید وسط شیر دادن پمپ کنید.
• هر دو سینه را به طور همزمان پمپ کنید. پمپاژ هر دو سینه علاوه بر کمک به تحریک تولید بیشتر، شیر مادر را نیز دو برابر سریعتر به شما می دهد.

شیر دوشیده شده مادر چگونه باید ذخیره و یا فریز کرد؟

ظرف های پلاستیکی برای جمع آوری و ذخیره شیر بهتر از ظرف های شیشه ای هستند، نه فقط به دلیل دیرتر شکستن، بلکه به آن خاطر که لکوسیت ها یا گلبول های سفید موجود در شیر مادر به جدار ظرف شیشه ای می چسبند و خاصیت خود را از دست می دهند. لیوان و بطری که برای دوشیدن و ذخیره کردن شیر مورد استفاده قرار می گیرند، همیشه باید قبلاً جوشانده شوند و پس از خنک شدن مورد استفاده قرار گیرند، شیر دوشیده شده را باید بلافاصله داخل یخچال و یا فریزر قرار داد.ظرفی که برای فریزر کردن به کار می رود باید فقط تا سه چهارم از شیر پر شود تا جای یخ زدن نیز داشته باشد. بهتر است روی ظرف، تاریخ دوشیدن شیر هم ثبت شود تا در هر بار استفاده، اول شیرهای قدیمی تر مصرف گردد.
شیر دوشیده شده در درجه حرارت اتاق به شرطی که دور از آفتاب، گرمای چراغ و یا شوفاژ باشد، حداکثر 6 تا 8 ساعت قابل استفاده است ولی باید توجه داشت، شیری که در درجه حرارت اتاق نگهداری شده باشد دیگر قابل فریز کردن نیست. شیر دوشیده شده را می توان تا 48 ساعت در یخچال نگهداری نمود و یا ظرف 30 دقیقه اول در یخچال گذاشت، سپس فریز کرد.
ظرفی که برای فریزر کردن به کار می رود باید فقط تا سه چهارم از شیر پر شود تا جای یخ زدن نیز داشته باشد. بهتر است روی ظرف، تاریخ دوشیدن شیر هم ثبت شود تا در هر بار استفاده، اول شیرهای قدیمی تر مصرف گردد. در صورتی که شیر مادر در قسمت جایخی یخچال نگهداری شود، تا دو هفته و در فریزرهای معمولی( 18 – درجه) تا 3 ماه و در فریزرهای صنعتی ( 32– درجه سانتی گراد) تا 6 ماه قابل استفاده است.

شیر فریز شده را چگونه باید ذوب کرد؟

برای مصرف شیر دوشیده شده منجمد، هرگز ظرف محتوی شیر را نباید مستقیم بر روی اجاق قرار داد، بلکه باید آن را در مدت نیم تا یک ساعت به درجه حرارت بدن رساند. (با چکاندن یک قطره شیر روی ساعد، حرارت مناسب را می توان تشخیص داد)

• ظرف محتوی شیر فریز شده را در ظرف آب ولرم گذاشته و تکان داد تا کم کم یخ آن باز شود
• ظرف محتوی شیر را در قابلمه ای که مقداری آب داد قرار داد و قابلمه را روی اجاق بگذارید

گرم کردن سریع شیر در روی اجاق یا فر یا ماکروویو باعث می شود که ویتامین های آن به سرعت تخریب شده و پروتئین های آن نیز تغییر یابد، شیر منجمد شده ای که ذوب و گرم شده ظرف نیم تا یک ساعت باید مصرف شود و هرگز نباید شیر ذوب شده را دو بار فریز نمود.

مشکلات رایج و راه حل های آن در دوشیدن شیر مادر

دوشیدن شیر برای همۀ مادران آسان نیست. برخی از زنان هنگام دوشیدن شیر با کمبود شیر در سینه هایشان روبه رو می شوند. برخی از دلایل روبه رو شدن با مشکل در شیردوشی شامل موارد زیر است:

پمپ شیر در زمان نامناسب

شاید خیلی زود سینه های خود را پمپ می کنید. اگر شما یا کودکتان تازه سینه ها را کاملاً خالی کرده اید، با پمپ کردن، شیر زیادی دریافت نمی کنید. در مورد زمان پمپ کردن شیر وسواس به خرج ندهید، اما اگر در یادآوری مشکل دارید، زمان مناسب را جایی یادداشت کنید.

نیاز به تغییر در تنظیمات دستگاه شیردوش

در برخی موارد ممکن است تنظیمات دستگاه برای پمپ شیر مناسب نباشد، مثلاً اگر فشار مکش دستگاه بیش از حد کم یا سرعت آن بیش از حد زیاد است، امکان دارد شیر کافی به دست نیاورید.

نداشتن کیفیت مناسب دستگاه شیردوش

برخی از مادران از یک شیردوش دستی یا برقی استفاده می کنند که کیفیت خوبی ندارد. باتری دستگاه نیز می تواند پس از حدود یک سال استفاده فرسوده شود. بهترین نتیجۀ شیردوشی را می توانید از یک شیردوش برقی باکیفیت بالا و دارای دو پمپ با عملکرد همزمان به دست آورید.

کوچک بودن فلنج شیردهی

شاید از فلنجی استفاده می کنید که برای نوک سینۀ شما کوچک است. اگر فلنج یا کلاهک پمپ شیردوش خیلی کوچک است و هنگامی که شروع به پمپ کردن می کنید، نوک سینه متورم می شود، نمی توانید شیر زیادی از سینۀ خود بدوشید. بسیاری از شیردوش های سینه در حال حاضر فلنج هایی در سایزهای بزرگ تر هم دارد، پس لازم است هنگام خرید سایز مناسب را انتخاب کنید.

تولید شیر کم در مادر

دلایل بسیاری برای این موضوع مثل دادن شیر کم به نوزاد و ننوشیدن مقدار کافی مایعات توسط مادر وجود دارد. برخی از داروها مانند داروهای ضداحتقان یا روش های ضدبارداری حاوی استروژن نیز می تواند تولید شیر را سرکوب کند.

وجود مشکلی در جریان شیر

ممکن است در جاری شدن شیر از سینه مشکلی وجود داشته باشد. در حین پمپ کردن سینه سعی کنید آرام باشید و خود را در وضعیت راحتی قرار دهید. برخی از زنان دوست دارند به عکسی از نوزاد خود نگاه کنند یا چشمان خود را ببندند و به کودکشان فکر کنند. همچنین می توانید قبل از شروع پمپ کردن، به آرامی سینه های خود را ماساژ دهید یا به مدت پنج تا ۱۵ دقیقه یک حوله یا کمپرس گرم روی آنها و نوک سینه بگذارید.

به طورکلی، برای داشتن نتیجۀ بهتر در دوشیدن شیرتان بهتر است ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از شروع دوشیدن کمی استراحت کنید. یک لیوان شیر، آب میوه، چای کم رنگ بنوشید یا کمی سوپ گرم بخورید. مایعات گرم بیشتر از نوشیدنی های سرد به ترشح شیر مادر کمک می کند. همچنین می توانید حمام کنید و موقع دوشیدن شیر در وضعیت راحتی بنشینید و اگر ممکن است پاهایتان را کمی بالاتر روی یک چهارپایه بگذارید. محیط اطرافتان نیز که در آنجا شیر خود را می دوشید، لازم است ساکت و آرام باشد و با زنگ تلفن، زنگ ناگهانی در خانه و سایر موارد باعث قطع دوشیدن شیر نشود.

آیا دلستر موجب افزایش شیر مادر می شود؟