نحوه تشخیص طلای اصل از بدل با سنگ محک و جوهر شوره

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، سنگ محک وسیله ای برای محک زدن و سنجش طلا و عیار طلاست. سنگ محک سنگی سیاه رنگ از جنس سیلیسیم و کوارتز است که در شکل های مختلف در بازار وجود دارد نام دیگر سنگ محک ، سنگ لیدی است.

از گذشته تا امروز سنگ لیدی یا همان سنگ محک در هر طلا فروشی یافت می شود. طلافروشان از سنگ محک برای سنجش عیار مصنوعات طلا و تشخیص طلا از بدل استفاده می کنند، سنگ محک صرفاً برای تشخیص طلا از بدل کاربرد دارد آن هم فقط برای طلاجاتی که کم وزن و با ورقه های نازکی از طلا ساخته شده اند مناسب است، چراکه سنگ محک فقط همان لایه ی رویی طلا را محک می زند و عیار سنجی می کند؛ عیار طلاهای توپری مانند النگوهای مفتولی یا شمش های طلا یا طلاهای اب شده را نمی توان به درستی با سنگ محک تشخیص داد.

به همین خاطر است در بسیاری از مواقع طلافروشان برای آنکه مطمئن شوند طلایی که از مشتری می خرند واقعا طلاست و عیار یکسانی دارد، مجبورند آن ها را قیچی بزنند تا از طلا بودن و یکسان بودن عیار آن در همه قسمتهای قطعه طلا مطمئن شوند.

البته قابل ذکر است که دیگر از سنگ محک در آزمایشگاه های عیار سنجی یا همان ری گیری استفاده نمی شود و همچنین از نظر اتحادیه صنف طلا فروشان هم عیارسنجی با سنگ محک منسوخ است چراکه عیار به دست آمده به وسیله سنگ محک با استانداردهای جهانی مطابقت ندارد؛ از این رو این روزها از سنگ محک فقط به منظور تشخیص طلا اصل از بدل در مغازه های خرده فروشی طلا استفاده می شود.

تیزاب سلطانی یا جوهر شوره

تیزاب سلطانی (به انگلیسی: Aqua regia) محلولی بسیار خورنده و دودزاست که از ترکیب اسید نیتریک و اسید هیدروکلریدریک غلیظ، با نسبت حجمی یک به سه ساخته می شود. این ترکیب می تواند فلزات نادری چون طلا و پلاتین را در خود حل کند. همچنین با اضافه کردن مقدار اسید کلریدریک که اصطلاحاً به آن جوهر نمک هم می گویند، می توانیم خلوص یا عیار تیزاب را کم یا زیاد کنیم. عیار تیزاب در تعیین عیار طلا خیلی مهم هست. تیزابی که برای تشخیص طلا و عیار طلا ۱۸ یا عیار ۷۵۰ استفاده می شود را از روی فرمول زیر می سازیم:

ساخت تیزاب سلطانی برای تشخیص طلای ۱۸ عیار = ۵۰ سی سی اسید کلریدریک + ۳۰ سی سی تیزاب سلطانی

علت نام گذاری این اسید به نام تیزاب سلطانی این است که در تشخیص فلزات با ارزشی همچون طلا، پلاتین و…. کاربرد دارد. تیزآب سلطانی زرد یا قرمز رنگ می باشد. تیزآب سلطانی از ۳ قسمت اسیدهیدرو کلریدریک، ۱ قسمت اسیدنیتریک ساخته شده است، با تغییر این قسمتها قدرت اسید تغییر می یابد، می توان جهت تعیین عیار بین ۱۴ و ۱۸ به صورت زیر محلول عیار را ساخت، برای آزمایش عیار ۱۸ می توان ۵۰ سی سی اسیدنیتریک، ۳۲ میلی لیتر آب مقطر و ۵۰۰میلی گرم نمک طعام استفاده کرد، در صورتی که عیار سکه یا مصنوعات با ۲۲ عیار لازم باشد تعیین عیار گردد، می توان به ۸۰۰ میلی گرم نمک طعام، حدود ۳۲ میلی لیتر آب مقطر و ۵۰ سی سی اسیدنیتریک اضافه کرد تا اسید ۲۲ به دست آید. اسیدها جهت آزمایش بهتر است روزانه تهیه گردد، ولی از محلول های تهیه شده در صورتی که دور از نور باشد می توان حدود ۳ هفته استفاده نمود.

نحوه شناسایی طلا به وسیله ی سنگ محک

برای تشخیص درصد خلوص طلاجات ابتدا فلز مشکوک به طلا را (۲۰ بار) روی سنگ محک کشیده و سپس مقداری تیزآب سلطانی عیار شده را روی آن می کشیم (به اندازة یک قطره).

واکنش یکی از موارد زیر است:

• هیچ واکنشی دیده نمی شود: نتیجه آنکه فلز مربوطه طلایی با همان عیار تیزآب می باشد.
• رنگ اثر کشیده شده روی سنگ کم رنگتر می شود: در این حالت عیار فلز مربوطه پایین تر از عیار تیزآب می باشد.
• اثر روی سنگ محک بکلّی محو می گردد: که حاکی از این است که فلز مربوطه یا اصولاٌ طلا نیست و یا دارای مقدار کمی طلا می باشد که می بایست با آزمایشات دقیق دیگری ( ری گیری ) مقدار آن مشخص شود.

هشدار: در هنگام تعیین عیار طلاجات به وسیله ی سنگ محک و تیزاب سلطانی باید بسیار حواستان باشد که تیزاب با دست و اشیاء پیرامون شما تماس پیدا نکند چراکه تیزاب سلطانی بسیار خورنده است و ممکن است به دست شما آسیب های جدی برساند؛ همچنین فراموش نکنید که اگر سنگ محک و تیزاب را در خانه نگهداری می کنید، دور از دسترس بچه ها و افرادی که اطلاعات دقیقی از نحوه استفاده ی آن ندارند، قرار دهید.

تمییز کردن سنگ محک

هر زمان سنگ محک پر شد و جای خالی برای محک زدن دوباره نبود، ابتدا روی سنگ تیزآب ریخته و سپس روی آن نمک بپاشید و بعد آن را با آب بشویید. به این صورت سنگ محک شما تمییز می شود و می توانید دوباره استفاده کنید.

سخن پایانی

به طور کلی پیشنهاد می کنیم اگر برای بار اولتان است که می خواهید به وسیله ی سنگ محک مصنوعات طلا خود را شناسایی کنید، از قبل روی زیورآلاتی که می دانید طلاست چندین بار امتحان کنید و نتیجه را ببینید تا خوب کار با سنگ محک و نحوه شناسایی طلا را یاد بگیرید و از آن به درستی استفاده کنید.