به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از شرق، قرار بود اولین سفر خارجی قالیباف در کسوت رئیس مجلس در آذر ماه انجام شود که ظاهرا به دلیل قطعی نشدن دیدار او با ولادیمیر پوتین به تعویق افتاد و نهایتا هم بدون تحقق این ملاقات به پایان رسید.
در حواشی و بازتاب های گسترده این سفر به ذکر چند نکته بسنده می کنم. تبادل سفر بین دو کشور در راستای روابط دوجانبه یا رایزنی های سیاسی امری عادی است. آنچه سفر قالیباف را متمایز و پرحاشیه کرد، اصرار او بر دیدار با رئیس جمهور روسیه بود. گفته می شود علت تعویق این سفر نیز در راستای رایزنی برای تحقق چنین ملاقاتی بود که نهایتا با ردشدن از طرف روس روبه رو شد.
چه بسا انجام سفر در موعد مقرر متضمن دستاوردهای بیشتر در راستای اهداف آن برای کشور بود و حواشی بر متن غلبه نمی کرد. به عنوان کسی که چهار دهه از عمر خود را در دستگاه وزارت خارجه سپری کرده است و در سفرهای متعددی با عالی ترین مقامات کشور حضور داشته، اصرار ملاقات مقامات ایران با رؤسای جمهور کشورهای جهان را از آفت های سیاست خارجی می دانم. ملاقات هایی که نه ضروری است و نه تحقق آن تأثیری در هدف سفر می گذارد. صرفا جنبه پرستیژی برای مقام سفرکننده دارد و احتمالا استفاده داخلی بر آن مترتب است. دو نمونه را در کتاب «با ماندلا در سرزمین رنگین کمان» ذکر کرده ام و موارد بسیاری را به دلیل بی ارتباطی با موضوع کتاب وانهاده ام.
در عرف دیپلماسی شخصیت و جایگاه افراد، عامل اصلی در «استقبال و ملاقات» از طرف مقابل است. سفرهای زنده یاد هاشمی رفسنجانی به روسیه، چین، ژاپن، عربستان، الجزایر و... که بیشتر آنها در زمان ریاست مجلس انجام شد، دلیل روشنی بر این مدعاست. «کین ایچی کومانو» سفیر ژاپن که پیش و پس از انقلاب سه دوره مأموریت دیپلماتیک در ایران داشت، پیش از ترک تهران در آخرین دوره سفارتش در مصاحبه ای گفت: در دوران جنگ، آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس بود و واقعا او بود که جنگ را تحت نظر امام مدیریت کرد. هاشمی از طریق چین به ژاپن آمد و پنج روز آنجا ماند و ملاقات هایی با نخست وزیر و رؤسای مجالس داشت و با امپراتور هم دیدار کرد. کشورهای جهان هر حکومتی بر اساس نظام سیاسی «عرف تشریفات» خاص خود را دارند. در انگلستان ملاقات با ملکه در سفرهای رسمی رؤسای کشورها امری الزامی نیست. تشخیص ضرورت آن با «کاخ باکینگهام» و البته با نظر مشورتی وزارت امور خارجه یا نخست وزیر است. برای ماندلا قبل از اینکه رئیس جمهور شود، فرش قرمز پهن کرده و کالسکه ملکه را زین می کنند و برای فردی دیگر اصلا برنامه دیداری تنظیم نمی شود. در ژاپن ملاقات با امپراتور دیداری کاملا تشریفاتی است که بر اساس تشخیص مقامات آن کشور در برنامه ملاقات رئیس کشور دیگر (یا همان طور که ذکر شد رئیس مجلس وقت ایران) گنجانده می شود.
در کشور خودمان نیز تعیین سطح ملاقات با رهبری تعریف شده و پذیرش رؤسای جمهور و نخست وزیران (در سیستم های پارلمانی) از سوی رهبری «الزام دیپلماتیک» نیست. درباره این سفر اما، ابتدا در بوق و کرنا اعلام می شود که فلانی حامل یا «حاوی»!! پیام رهبر انقلاب به پوتین است. هنگامی که به هر دلیل ملاقات صورت نگرفت، با آسمان ریسمان کردن برای آن دلیل می تراشند.
امیرعبداللهیان دستیار ویژه قالیباف پس از این اتفاق، در توجیه آن از مسکو در یادداشتی می نویسد: «دوشنبه ۲۰ بهمن ۱۳۹۹ مسکو، ساختمان پارلمان دوما/ طبق پروتکل همه گیری کرونا در روسیه - دیدار با رئیس جمهور پوتین نیازمند طی چند روز قرنطینه بهداشتی در مسکو است که این انتظار عزتمند نیست». عجیب اینکه جناب امیرعبداللهیان که خود از کارشناسان زبده وزارت خارجه و در سمت های سفیر و معاون وزیر بوده، از این پروتکل و «انتظاری که عزتمند نیست» پس از ورود به مسکو اطلاع یافته است. وقوع چنین احتمالی درباره سفری با این درجه اهمیت و به کشوری در حد روسیه از محالات است.
عجیب تر از این برای رفع آثار سوء توهین به کشور از طرف روسیه، از «تجربیات تلخ» زانوزدن ظریف در مقابل امیر کویت، تماس تلفنی اوباما با روحانی یا سخنرانی احمدی نژاد در آمریکا مثال بیاورد که به زعم جناب دستیار ویژه «با درایت قالیباف، در سفر به روسیه تکرار نشد».
آیا شرایطی بدتر از این هم برای این سفر می توان متصور بود که «پیام کتبی» رهبر معظم انقلاب به رئیس دوما داده شده و تازه با افتخار هم گفته شود: «به محض پایان ملاقات، پیام را به پوتین می رساند و آن را حتی در مصاحبه مطبوعاتی از خود جدا نکرد». نکته ای که مصطفی میرسلیم هم به درستی گفت: «مقامات ارشد کشور موظف اند قبل از سفرهای رسمی خود تمام بررسی های تشریفاتی را بکنند تا نظام ما هزینه تبلیغات جاه طلبانه نشود».
آقای قالیباف انتظار داشتید مرموزترین سیاستمدار جهان با شما دیدار کند؟آشی که اطرافیان قالیباف پختند، آن چنان شور بود که حتی جناح همسو با رئیس مجلس نیز برنتابید. رجانیوز این اقدام را «ذوق زدگی و دستپاچگی اطرافیان» قالیباف توصیف و تأکید می کند که تیم قالیباف «چگونه برای کشور هزینه می تراشد». مدیرمسئول کیهان نیز در شبکه افق تأکید می کند: «سفر آقای قالیباف به روسیه سفری کاری و به دعوت مسکو است. بحث انتقال پیام هدف اصلی این سفر نبوده، بلکه به اهداف این سفر اضافه شده است». شریعتمداری با صراحت تأکید کرد که «این موضوع را با اطلاع» بیان می کند.
آقای امیرعبداللهیان بهتر از راقم این سطور می داند، روش صحیح و مرسوم در این گونه موارد،رایزنی از مجاری رسمی (وزارت امور خارجه و سفارت ایران در کشور مربوطه) بود. در این حالت
کنترل امور در دست «خودی» است. در صورت پاسخ مثبت طرف پذیرنده و قطعیت «تحویل پیام» به مخاطب اصلی، می توان آن را رسانه ای کرد. در صورت اطمینان نداشتن نیز می توان تصمیم مقتضی را اتخاذ و سفر به دیدار با همتا و مذاکره درباره موضوعات از قبل طراحی شده را محدود کرد. اگرچه نزدیکان قالیباف عدم ملاقات با پوتین را از «کم کاری» وزارت خارجه اعلام کرده اند، اما سخنگوی این وزارت در واکنش به این اتهام گفت: «از ابتدا هم قرار نبوده است دیداری با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و آقای قالیباف انجام بگیرد و آقای قالیباف از این موضوع مطلع بوده است».
مشکل قالیباف نگاه پررنگ او به «پاستور» است. او در همه حرکات و سکنات خود را با عینک ریاست جمهوری تنظیم می کند. در سه ماراتن قبلی شکست خورده و هنوز رؤیای جلوس بر صندلی پاستور را از سر بیرون نبرده و برای دستیابی بر آن این گونه برای کشور هزینه تراشی می کند.
معمول این است که سیاست مداران عرض و جان خود را برای حفظ و حراست کشور هزینه می کنند نه بالعکس. تاریخ معاصر ایران از این شخصیت ها کم به خود ندیده که در حساس ترین مقاطع تاریخ به میدان آمده و کشتی توفان زده کشور را به ساحل نجات رسانده اند. نگاه به روسیه توسط نائب السلطنه ها، سنتی «قجری» است که قرن هاست منسوخ شده است.
