تعریف نازک کاری چوب
نازک کاری چوب، روشی از ساخت آثار چوبی است و همان طور که از نام آن بر می آید، منظور ساخت وسایل کاربردی و هنری از چوب های خوش نقش و رنگ با ظرافت و دقت بالاست. در این هنر ، چوب را براساس طرح و نقش مورد نظر با استفاده از تکنیک های متنوع و مربوط به هنرهای چوبی روکش می کنند و با این شیوه محصولات ظریف و نازک چوبی در نهایت دقت و زیبایی تولید می شود. در مواردی نیز با بریدن و اره نمودن قطعات نازک و ریز چوب با رنگ های متفاوت و نصب و جُفت کردن آن ها در کنار یکدیگر بر روی زمینه، قطعه ای یکپارچه تشکیل می شود، که از جهاتی با معرق چوب قابل مقایسه است .
اینچنین می توان گفت که هنرمند نازک کار چوب ، استادی است که با تسلط بر تکنیک های مختلف هنرهای چوبی و استفاده ماهرانه و البته با ظرافت و دقت بالا ، محصولات متنوع و کاربردی چوبی را خلق می نماید .
تاریخچه ی نازک کاری چوب
در معرفی رشته نازک کاری چوب باید اضافه نمود که قدمت این هنر زیبا بسیار طولانی است و همان طور که از اثار به جای مانده از دوران های گذشته میتوان مشاهده کرد این هنر یکی از هنر های اصلی در ساخت بنا ها و درب و پنجره ها به شکل کنده کاری و منبت کاری بوده است.
ان طور که به نظر می رسد ابتدا از هنر نازک کاری در ساخت مکان های خاص و با ارزش استفاده می شده است همان طور که در اثار باستانی به جای مانده از دوران هخامنشیان نیز میتوان نشانه هایی از بکارگیری هنرهای چوبی را مشاهده کرد، و پس از آن کم کم دربناهای مکان های عمومی مانند مساجد و سپس در ساخت خانه های مردم عامه نیز از این هنر زیبا استفاده شده است.
از جمله وسایلی که تا به امروزه با استفاده از نازک کاری چوب ساخته شده است میتوان به رحل قران، جعبه ی جواهر، میز کار، عصای دستی، تخته نرد ، قاشق و کاسه و غیره اشاره نمود که بی شک هر کدام از نظر هنری و از نظر اقتصادی ارزش بالایی دارند. هرچند نشانه ها و آثار بسیاری از بکارگیری هنر نازک کاری چوب در اعصار مختلف وجود دارد ، اما با استناد به آثار موجود می توان اذعان داشت که اوج و رونق نازک کاری در ایران مربوط به دوره ی قاجار است.
وسایل موردنیاز
مواد اولیه مورد نیاز برای نازک کاری شامل انواع چوب می باشد , نظیر چوب گردو , گلابی , سنجد , کاج ,چنار , توسکا , کیکم می باشد و برای مواد کمکی هم سریشم سرد و گرم لاک الکل لاک سلولزی استفاده می شود.
روش های مورد استفاده در نازک کاری چوب
برای ساخت محصولات چوبی نازک کاری ، ابتدا چوب به وسیله اره به قطعات کوچک برش می خورد، سپس لایه های قرینه روکش را روی زیرکار یا بدنه ساخته شده، می چسبانند و با تحت فشار قراردادن، به آن شکل می دهند و پس از آن بتونه کاری کرده و به کمک سنباده پرداخت می کنند و در نهایت با لاک الکل و سایر مواد، آن را جلاکاری و تکمیل می نمایند.
اثار و وسایل ساخته شده در نازک کاری چوب معمولا به دو روش ساخته می شوند، در روش اول که شباهت به معرق دارد لایه های مختلف چوب با رنگ های متفاوت ابتدا بریده میشوند و سپس بر روی منطقه ی مورد نظر به شکل دلخواه در کنار یکدیگر قرار داده می شوند و سپس انها را رنگ امیزی میکنند.
در روش دیگر که عمدتا با استفاده از چوب گردو انجام میگیرد ابتدا وسایل چوبی با ایجاد برش بر روی چوب ها و سپس یا ساییدن چوب و صیقل دادن ان به فرم مورد نظر میرسند و پرداخته میشوند.
وسایل و اثار تولید شده در رشته نازک کاری چوب ممکن است به دو صورت ساخته شوند، ابعاد بزرگ و ابعاد کوچک. تفاوت این دو فرم در این است که برای ساخت زیر ساخت های وسایل بزرگ از چوب هایی استفاده میشود مانند چوب درخت چنار و بید که برای روی کار نمیتوان از انها استفاده نمود و مناسب نیستند و سپس با چوب های زیبا و خوش طرح و مناسب تزیین میشوند.
اما وسایل کوچک دیگر نیازی به زیر سازی ندارند و مستقیما انها را از چوب اصلی مناسب نازک کاری میسازند و طراحی ها را بر روی انها انجام میدهند.
گاه برای تزیینات آثار، قطعات چوب را شبیه به «قامه پیچی» در خاتم سازی، با استفاده از چوب های تیره و روشن به هم پرس می کنند و در حاشیه سازی آثار، از آن بهره می برند.
کاربرد نازک کاری چوپ
برای نارک کاری چوب وسایل و محصولات زیادی در بازار موجود است که می توان از انواع سینی , شکلات خوری , قندان , جاسیگاری , ظروف مخصوص میوه ,کاسه , بشقاب , قلمدان , جلد آلبوم و صفحه ی شطرنج نام برد.
مرکز نازک کاری چوب
از مهمترین صنایع دستی استان کردستان نازک کاری چوب است که بر اساس روکش کردن طرحها و نقوش آماده ,از چوب های خوش نقش جنگلی تهیه میشود .
در واقع شهر سنندج از مهمترین مراکز نازک کاری ایران محسوب شده زیرا زیبا ترین و ظریف ترین آثار نازک کاری,این شهر به نوعی با ابتکار و سلیقه خاص تهیه میشود تا نقش چوب های گردو و سنجد بتوانند با چشمگیری,فراوانی در دستان هنرمندان سنندج به اشکال متفاوتی جلوه یابند.
با صنایع دستی رایج در استان لرستان آشنا شویم
