نگاهی به زیبایی های تنگه کافرین در ایلام!

کاوش های باستانی

به گفته لیلی نیاکان سرپرست هیئت کاوش در تنگ کافری با توجه به ساختارهای معماری با پلانی منظم، بافت سنگ چین با ملات گل، نوع کف ‌ها و سفالینه‌ های به دست آمده در این کاوش، تاریخ‌ گذاری این محوطه به دوران مفرغ قدیم می‌ رسد. در بررسی تنگ کافری و در 500 متری محوطه کاوش عصر مفرغ، با پایین آمدن تراز آب دریاچه سد سیمره و شسته شدن خاک‌ های محیط اطراف، باقی مانده هایی از بخش‌ های ساختارهای معماری یک بنای بزرگ کشف شد. از این ‌رو عملیات کاوش ‌های نجات‌ بخشی آغاز و منجر به شناسایی یک بنای فاخر دوران ساسانی شد. یافته های به دست آمده نشان می دهد که هنوز آثار ارزشمند زیادی در تنگ کافری باقی مانده است که می توان برای پی بردن به تاریخ ساکنان این منطقه از آن ها استفاده کرد. متاسفانه محوطه ارزشمند تنگ کافری هم اکنون در معرض خطرات شدید طبیعی و انسانی قرار دارد.

آب‌و‌هوای منطقه تنگه کافرین

در فصل پاییز و زمستان سرمای هوای این منطقه ممکن است برای بازدیدکنندگان غیرقابل تحمل باشد؛ اما اهالی تنگه کافرین به آن عادت کرده‌اند. اگر به آب‌وهوای سرد و کوهستانی عادت ندارید، بهترین زمان برای بازدید اوایل اردیبهشت تا اواخر مرداد است. آب‌وهوای تنگه کافرین معتدل کوهستانی است. اگر قصد دارید با چادر زدن در این محل مدت بیشتری مهمان تنگه کافری باشید، لازم است بدانید که معمولاً در هنگام شب هوا خیلی سرد است، پس به‌همراه داشتن لباس‌های گرم را فراموش نکنید.

علت نام‌گذاری تنگه کافرین

تنگه کافرین که تنگ کافرین هم نوشته می‌شود، با نام‌های تنگه کافری و تنگه شداد شناخته می‌شود. مردمان محلی منطقه علت نام‌گذاری این مکان را مربوط به زمان حمله عرب‌ها می‌دانند و معتقدند به‌دلیل مقاومت مردم در برابر عرب‌ها، این منطقه از طرف آن‌ها به تنگه کافرین شهرت پیدا کرد.

معرفی تنگه کافرین

تنگه کافری یکی از زیبایی‌های زاگرس به شمار می‌رود که پشت سد سمیره یا هینی مینی و در منطقه‌ای کوهستانی و در میان کوه‌های کبیرکوه، دینارکوه و مانشت جای گرفته است. یکی از علت‌های شکل‌گیری این تنگه و سایر زیبایی‌های ایلام، وجود همین ارتفاعات است. رودخانه‌ای که در تنگ کافری جریان دارد از کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده و استوار کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد که پس از عبور از میان کافرین، خود را به رودخانه معروف سیمره می‌رساند. این رودخانه به‌همراه چشمه‌های آب این دره را تشکیل می‌دهند. طول این تنگ رویایی دو کیلومتر است که در ارتفاع 700 متری از سطح دریا قرار دارد و با داشتن چشم‌اندازی خیره‌کننده به رودخانه و سد سیمره، یکی از پرطرفدارترین مکان‌های دیدنی بدره محسوب می‌شود.

شاید جالب باشد بدانید که تنگه کافرین نیز در گذشته مورد توجه بوده است چنانچه بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناختی، این تنگه یکی از مهم‌ترین استقرارهای این منطقه بوده است و در آن شواهدی از عصر نوسنگی تا دوره‌های آهن و حتی ساسانی نیز به دست آمده است. بقایای معماری شامل بنای ستون‌دار با ایوان و رواق‌هایی همراه با طاق‌های قوسی شکل، طاقچه‌ها، پایه ستون‌های بر‌جای‌مانده و بقایایی از کف‌های گچی و گچ‌بری‌هایی نفیس و اشیای فلزی از جمله یافته‌های حاصل کاوش‌های باستان‌شناسان در این تنگه است.

سنجاب ایرانی یا سنجاب قفقازی، گونه جانوری خاص تنگه کافری است. این سنجاب در مناطقی مانند جنگل‌های پهن‌برگ قفقاز، آناتولی، مدیترانه شرقی و زاگرس زندگی می‌کند؛ که در این تنگه نیز وجود دارند. رنگ موهای پشتی این سنجاب خاکستری متمایل به قهوه‌ای، زیر بدن آن زرد رنگ، موی سر و پشت دم قرمز حنایی است. سر و دم قرمز رنگ سنجاب ایرانی ویژگی است که این پستاندار را از دیگر سنجاب‌های موجود در ایران متمایز می‌کند. البته هرچه از جنگل‌های شمال زاگرس به‌سمت جنوب آن پیش می‌رویم، رنگ این جانور تغییر می‌کند و بیشتر به رنگ نخودی نزدیک می‌شود.

تفریح در تنگه کافرین

• قایق‌رانی: وجود جریان آب رودخانه در داخل تنگه کافری جان می‌دهد برای قایق‌رانی و عبور از میان تنگه و غرق شدن در تماشایی زیبایی‌های طبیعت. اصلی‌ترین تفریح نیز در این تنگ قایق‌رانی است و برای گردشگران نیز قایق‌های متعددی وجود دارد که می‌توانید تجربه این تفریح مفرح را در بازدید از این محل داشته باشید.

• تماشای مناظر: مناظر خیره‌کنند و دیدنی تنگ، چنان آدمی را به وجد و حیرت می‌آورد که بی‌شک دوست دارید ساعت‌ها بنشیند و محو تماشای چشم‌انداز آن شوید. البته خیلی هم غرق این حس و حال نشوید و عکس گرفتن و ثبت زیبایی تنگه شداد را در قاب خاطراتتان فراموش نکنید.

دیدنی‌های اطراف تنگه کافرین

جاذبه‌های گردشگری ایلام به‌قدری متنوع و زیاد هستند که با مسافرت به این منطقه می‌توانید چندین هدف را نشانه‌گیری کنید. ایلام درست در میان رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد و این موضوع سبب شده دره‌ها و تنگه‌های مختلفی را در خود جای دهد. طبیعت بکر و زیبای این منطقه در طول سال‌ها مقصد گردشگران ایرانی و خارجی است. برخی از این دیدنی‌ها برای ما آشنا نیستند که در ادامه معرفی کوتاهی برای آن‌ها خواهیم داشت.

• سد بره هله : تمام قسمت‌های تنگه کافرین دیدنی است؛ اما به نظر من در انتهای مسیر قایق روح شما را به نوازش درمی‌آورد. انتهای این مسیر چشم‌انداز و منظره دیدنی از بقایای سد «بره هله» است که اگر خوش‌شانس باشید، تماشای غروب آفتاب در این منطقه را تجربه خواهید کرد. دیدن این منظره حسی است که هر کسی در طول زندگی خود آن را نمی‌چشد.

• برکه آب زمزم : در فاصله یک کیلومتری از ورودی تنگه کافری، برکه آب زمزم قرار گرفته تا با خنکی آب خود در فصل تابستان پیشواز مهمانان باشد. عمق این برکه حدود 10 متر است پس به فکر شنا کردن در آن نباشید!

• رودخانه سیمره : سیمره یکی از بزرگترین و پرآب‌ترین رودخانه‌های ایلام است و از طرفی مهم‌ترین سرشاخه رود کرخه شناخته می‌شود. آب گل‌آلود این رودخانه سبب شده تا نام سیمره را بگیرد. سیمره از قله‌های زاگرس مسافت طولانی را طی می‌کند تا به تنگه کافری برسد و مسافران را مهمان قایقرانی هیجان‌انگیز کند.

• زیارتگاه جابر : زیارتگاه جابر یا امامزاده جابربن انصاری در فاصله 70 کیلومتری شهر ایلام قرار دارد. از نظر طراحی، گنبد این زیارتگاه شباهت زیادی به طراحی گنبد دانیال نبی در شهر شوش دارد. احترام اهالی منطقه و طراحی زیبای این زیارتگاه سبب شده تا به یکی از مکان‌های زیارتی و دیدنی مسافران تبدیل شود.

• غار شداد : غار شداد نمایشی از آثار تاریخی مربوط به دوران ساسانیان است که بخشی از آن به خاطر افزایش سطح آب رودخانه به زیر آب رفته و دچار آسیب شده‌اند. بازدیدکنندگان از غار کافرین با قرار گرفتن در این محیط قدمت طولانی این منطقه را احساس می‌کنند.

• آتشکده کلم : تاسیس آتشکده کلم به اواخر دوره‌های تاریخی پس از اسلام مربوط می‌شود. این محل به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در فاصله 120 کیلومتری از جنوب شرقی شهر ایلام قرار دارد؛ اما چه‌چیزی باعث شده تا آتشکده کلم به یکی از مراکز دیدنی این استان تبدیل شود؟ رودخانه کلم و قرارگیری این بنا در بین دو کوه با دره سرسبز، زیبایی‌های هستند که شما را غافلگیر خواهند کرد.

مسیر تنگه کافرین

در سه کیلومتری شمال شهرک ولیعصر به طرف تنگ کافری، سنگ شکنی قرار دارد که مسیر تنگه از کنار آن عبور می‌کند و کاملا خاکی و شنی است. قبل از اینکه سد سیمره در این منطقه و در نزدیکی تنگه کافرین احداث شود، بدون قایق می‌توانستید به این تنگه برسید و حتی به تنگه برنجان بروید؛ اما حالا باید برای رسیدن به کافری قایق‌سواری کنید و با عبور از رودخانه خودتان را به این محل برسانید.

• موقعیت جغرافیایی: N332228 E465957

• فاصله تنگه کافرین تا ایلام: حدود 80 کیلومتر