نمره Q یا Quartile Score چیزی شبیه ضریب تاثیر در مجلات ISI می باشد. با این تفاوت که IF ممکن است از یک هزارم تا 30 ( که معمولا مجلاتی مانند Nature و science دارند) متغییر باشد ولی Quartile Score از یک تا چهار می تواند متغییر باشد. در واقع امتیاز عملکردی هر مجله در گروه موضوعی خود به شمار می رود. داشتن نمره بین Q1 الی Q4 حاکی از ارزش و جایگاه خاص آن مجله می باشد.
نمره Q یا Quartile Score و یا چارک را می توان از دو پایگاه SJR و JCR بدست آورد.
بدست آوردن Q برای مجلات Scopus که در پایگاه SJR) Scimagojr) نمایه می شود.
- ابتدا وارد سایت Scimagojr.com می شوید. سپس Journal Ranking را انتخاب می کنید.
- حتما باید جهت بدست آوردن Q ها در Scimago ،ابتدا قسمت Subject category مشخص شود.
- اگر محدوده سال هم مدنظر بود در قسمت Year در همین صفحه سال هم مشخص شود.
- سپس روی گزینه Refresh را کلیک کنید.
- در این قسمت لیستی از مجلات موضوع مورد نظر به تفکیک چارک ها یا Q ها به ترتیب از Q1 تا Q4 مشاهده می شود.
- عبارت Q در قسمت SJR مشخص شده است.
بدست آوردن Q برای مجلات ISI که در پایگاه JCR) Journal citation Report) نمایه می شوند.
- در پایگاه Web of Knowledge از تب journal citation Report در صفحه JCR در قسمت Journal by Rank می توان به دو شکل چارک ها را مشاهده نمود.
- برای مشاهده چارک کلی، قسمت چپ صفحه Jif Quartile کلیک کرده و در صفحه باز شده Q را کلیک نمائید.
- Q1 تا Q4 را می توان با هم یا بصورت جدا مشخص نمود.
- جهت بدست آوردن Q بصورت موضوعی باید اول روی گزینه Select category کلیک نمائید.
- موضوع مورد نظر را انتخاب و پنجره Category را ببندید.
- سپس گزینه Submit را کلیک کنید.
- پس از مشاهده مجلات با موضوع مورد نظر، بر گزینه Jif Quartile کلیک کنید.
- در این قسمت هم می توان Q را انتخاب نمود.
تفاوت تعریف شاخص quartiles با تعریف ایمپکت فاکتور:
ضریب تاثیر یا همان ایمپکت فاکتور (IF)، یک شاخص کمی برای مجلات است که به منظور ارزیابی و رتبه دهی مجلات به طور جداگانه، با توجه به تعداد استنادات به آن، مورد استفاده قرار می گیرد. (برای دسترسی به توضیحات بیشتر در مورد ایمپکت فاکتور می توانید به این آدرس مراجعه کنید.) در واقع ایمپکت فاکتور رتبه مجله را در زیرگروه تخصصی خود به طور دقیق نشان نمی دهد. برای اینکه بتوانیم در هر زیرگروه علمی مجلات را با توجه به تعداد مجله های موجود در آن رده بندی کنیم، باید از Quartiles یا همان تقسیم بندی مجلات به گروه های Q3، Q2، Q1 و Q4 استفاده کنیم. به عنوان مثال زمانی که یک مجله در تعریف شاخص quartiles رتبه Q1 را به خود اختصاص داده است، به این معنی است که این مجله از بین چهار چارک موجود در زیرگروه تخصی خود، در گروه چارک اول یا همان برترین چارک قرار گرفته است.
تفاوت دیگر در تعریف شاخص quartiles و تعریف ایمپکت فاکتور، در بازه نمره دهی است. به این صورت که نمره ایمپکت فاکتور بین یک هزارم تا سی متغیر است، در حالی که از نظر رتبه بندی quartile، یک مجله تنها میتواند رتبه های Q3، Q2، Q1 و Q4 را به خود اختصاص دهد.
نحوه محاسبه quartiles:
زمانی که شما تعدادی داده در اختیار دارید و می خواهید این داده ها را در چهار چارک تقسیم بندی کنید باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید: (فرض کنید داده های شما اعداد 2, 5, 6, 7, 10, 22, 13, 14, 16, 65, 45, 12 می باشند.)
- گام اول: داده ها را به ترتیب صعودی مرتب کنید. (2, 5, 6, 7, 10, 12 13, 14, 16, 22, 45, 65)
- گام دوم: تعداد داده ها را بشمارید و عدد به دست آمده را تقسیم بر 4 کنید تا لیست اعداد مرتب شده را به 4 گروه تقسیم کنید. (تعداد داده های مثال ذکر شده 12 عدد است، بنابراین در هر گروه 3 داده خواهیم داشت. 2, 5, 6 | 7, 10, 12 | 13, 14, 16 | 22, 45, 65 )
توجه: در صورتی که تعداد داده های شما عددی غیر زوج است شما می توانید اعداد را با یک تقریب رو به پایین تقسیم بندی کنید که ریسک محاسبات را کمی بالا می برد.
محاسبه quartiles برای ژورنال ها نیز طبق تعریف شاخص quartiles می تواند به روش بالا انجام گیرد؛ به این صورت که شما می توانید ایمپکت فاکتور مجلات را به عنوان داده در نظر بگیرید و عملیات مذکور را روی این داده ها تکرار کنید. بازه اول یا همان 25 درصد بالای ایمپکت فاکتورها به عنوان رتبه Q1، بیست و پنج درصد دوم و سوم داده ها به ترتیب به عنوان رتبه Q2 و Q3 و در نهایت 25 درصد نهایی داده ها (پایین ترین ایمپکت فاکتورها) به عنوان رتبه Q4 معرفی خواهند شد.
روش دیگری که برای تعریف شاخص quartiles و محاسبه آن معرفی شده و به نظر می رسد از نظر دقت کار از روش قبلی برتر است، به این ترتیب است که رتبه مجله را در زیرگروه تخصصی مربوط به آن (با توجه به شاخص های دیگر از جمله ایمپکت فاکتور و تعداد استنادات)، به تعداد کل مجلات موجود در زیرگروه تقسیم می کنند، سپس مجله ها را با توجه به عدد به دست آمده (Z)، به ترتیب زیر طبقه بندی می کنند:
- در صورتی که z عددی بین 0 و 0.25 باشد، رتبه اختصاص داده شده به مجله Q1 است.
- در صورتی که z عددی بین 0.25 و 0.5 باشد، رتبه اختصاص داده شده به مجله Q2 است.
- در صورتی که z عددی بین 0.5 و 0.75 باشد، رتبه اختصاص داده شده به مجله Q3 است.
- در صورتی که z بزرگتر از 0.75 باشد، رتبه اختصاص داده شده به مجله Q4 است.
به این ترتیب می توان گفت بهترین مجلات در هر زیرگروه تخصصی در تعریف شاخص quartiles دارای رتبه Q1 بوده و رتبه های بعدی مجلات به ترتیب با Q2 و Q3 معرفی می شوند و ضعیف ترین مجلات هر زیرگروه با رتبه Q4 نمایش داده می شوند.
این تقسیم بندی برای JCR و اسکوپوس انجام می گیرد.
چگونه مجله نامعتبر را تشخیص دهیم؟
