ایمپکت فکتور چیست؟
می دانید که اعتبار یک مقاله در تعداد استنادات آن می باشد و هر چه تعداد استناداتی که به یک مقاله شده است بیشتر باشد نشان دهنده این است که اعتبار مقاله زیاد است. اصولا مقالاتی که اعتبار بالایی نداشته باشند, یا کیفیت آنها پایین باشد به هیچ عنوان توسط پژوهشگران مورد استناد قرار نمی گیرد. از همین رو برخی از ژورنالها وجود دارند که با نام ایمپکت فکتور سنجیده می شوند که این ژورنالها جز معتبرین ژورنالها در دنیا می باشند. و مقالات بسیار معتبری را پذیرش می کنند, که تعداد استناد به آنها بیشتر باشد. ایمپکت فاکتور impact factor اغلب به صورت مخفف نشان داده می شود. به صورت میانگین تعداد دفعاتی که مقالات یک مجله در دو سال قبل از آن رفرنس داده شده تعریف می شود. که این ضریب تاثیر برای مقالات ژورنالهای موسسه تامسون رویترز می باشد. برای اولین بار نیز از سوی این موسسه مطرح شده است و برخی از ژورنالهای این موسسه با عنوان ژورنالهای jcr یا دارای ضریب تاثیر شناخته می شود. دو نوع ضریب تاثیر وجود دارد؛ ضریب تاثیر 2 ساله و ضریب تاثیر 5 ساله که معمولا در صفحه اصلی سایت مجله نوشته می شود.
ایمپکت فکتور نشان می دهد که به یک مقاله منتشرشده، چند بار رجوع شده است؛ و برآورد نسبت میزان عددی استنادها به تعداد مقالات چاپ شده در یک سال در یک ژورنال به خصوص را در نظر می گیرد. ایمپکت فکتور هنگامی که چندین ژورنال در زمینه های مشابه در اختیار دارید می توان فرایند مقایسه ی ارزش و اعتبار آن ها را ساده سازد و ارزیابی قابل قبولی را از هر ژورنال ارائه می دهد. این شاخص مختص مجلاتی (ژورنال هایی) است که مقالات معتبر علمی را در زمینه های گوناگون انتشار می دهند. لازم به ذکر است که عدد شاخص Impact Factor برای یک نشریه پزشکی، فقط قابل مقایسه با همان زمینه علمی است و نمی توان IF مجله پزشکی را با IF مجله فنی و مهندسی مقایسه کرد.
تفاوت ایمپکت فاکتور JCR با گلوبال ایمپکت فاکتور چیست؟
با افزایش انتشارات مختلف در سطح جهان برای چاپ مقالات و دیگر آثار علمی سنجه های مختلفی نیز از انتشارات به وجود آمده است. منظور از سنجه، ویژگی های اکتسابی مجله است که نشان می دهد آن مجله در بین جوامع دانشگاهی از چه سطح کیفی برخوردار است. یکی از سنجه های بسیار مشهور ضریب تاثیر (Impact Factor) است. ضریب تاثیر نشان می دهد که یک مجله به چه اندازه ای تاثیر گذار است.
ضریب تاثیر JCR موسسه تامسون رویترز در بین انواع ضرایب تاثیر از اعتبار و شهرت بسیار بالایی برخوردار است و باید گفت تنها سنجه ای است که دانشجویان و دانشگاهیان در حوزه ضریب تاثیر باید به آن اتکا کنند. اما تفاوت ایمپکت فاکتور یا ضریب تاثیر JCR که توسط موسسه تامسون رویترز یا همان ISI سابق منتشر می شود با گلوبال ایمپکت فاکتور چیست؟
تفاوت ایمپکت فاکتور JCR با گلوبال ایمپکت فاکتور چیست؟
ضریب تاثیری که توسط موسسه تامسون رویترز منتشر می شود نشان دهنده نفوذ علمی مقاله است و بیشتر متکی بر تعداد استناداتی است که به مقالات یک مجله می شود. هر چه مقاله های یک مجله بیشتر مورد استناد قرار گیرند و در مقالات و کتاب ها به آن ها رفرنس داده شود، ضریب تاثیر آن مجله نیز بیشتر خواهد بود. به غیر از ضریب تاثیر JCR موسسه تامسون رویترز سنجه های دیگری نیز وجود دارد که عبارتند از:
– گلوبال ایمپکت فاکتور (GIF) (Global Impact Factor)
– ضریب تاثیر جهانی Universal Impact Factor (UIF)
– ضریب تاثیر علمی Scientific Journal Impact Factor (SJIF)
– و موارد دیگر
این ضرایب تاثیر توسط شرکت ها و خود ناشران تولید می شود و اعتبار چندانی ندارند و در بین دانشگاهیان و محیط های آکادمیک معمولاً به این نوع از ایمپکت فاکتورها اعتباری داده نمی شود. توجه داشته باشید که این ضرایب تاثیر صرفاً اعتبار ندارند و هر مجله ای که دارای چنین ضریب تاثیر باشد جعلی نیست. بسیاری از مجلات از طرف ناشر خود چنین ضریب تاثیری را دریافت می کنند که باید توجه داشته باشید آن مجله فاقد ضریب تاثیر است زیرا به استثنای ضریب تاثیر JCR تمامی انواع ضرایب تاثیر دیگر در مجلات ISI فاقد اعتبار هستند.
چگونه از ایمپکت فکتور بودن ژورنالها مطلع شویم؟
باید از ضریب تاثیر ژورنالها قبل از چاپ اطمینان حاصل نمایید و بدانید که ژورنال مورد نظرتان جز ژورنالهای دارای ضریب تاثیر است یا خیر, و سپس مراحل چاپ را شروع کنید. شاخص های ایمپکت فکتور باید معتبر باشند در غیر اینصورت مجله jcr جعلی است و اعتباری ندارد, جهت کسب اطمینان از ایمپکت فکتور بودن ژورنالها می توانید از طریق راههای زیر اقدام نمایید. سایت های زیر برخی از بهترین منابع برای به دست آوردن اطلاعات تخصصی در مورد مجلات هستند و علاوه بر اعلام مقدار شاخص ضریب تاثیر، قادرند اطلاعات تکمیلی نظیر کشوری که مجله در آن چاپ شده، نام اختصاری مجله، تیراژ شماره های چاپ شده مجله در سال، زمینه پژوهشی مجله و بسیاری از اطلاعات دیگر را در اختیار دانش پژوهان قرار دهند. البته تمامی قسمت های این سایت ها رایگان نیست و برخی از آن ها معمولاً حق عضویتی یک ساله را تعیین می کنند.
نحوه محاسبه ایمپکت فکتور مجلات
هر ساله ژورنالهای بسیاری در موسسه تامسون رویترز رو نمایی می شوند و جز این موسسه محسوب می شوند باید ایمپکت فکتور یا میزان ضریب تاثیر مجلات را محاسبه نمایید. هرساله مجلاتی که تحت پوشش نمایه ی ISI در Web of Science=WOB قرارگرفته اند بررسی می شوند. و توسط موسسه تامسون رویترز ISI، مورد ارزیابی قرار می گیرند. برای مقالات و مجلات تازه انتشاریافته ضریب تأثیر یک نشریه، معمولاً با یک فاصله زمانی دوساله منتشر می شود و زودتر از این زمان اعتبارسنجی نخواهد شد. هر ساله در بانک اطلاعاتی Web of Science و از طریق موسسه ISI بیش از ۱۱۰۰۰ ژورنال منتشر می شود و مورد ارزیابی قرار می گیرد؛ به این ترتیب شاخصImpact Factor فقط و فقط برای ژورنال های ISI محاسبه می شوند. این شاخص تعداد ارجاعات به مجله در دو سال گذشته و سال جاری را به طور متوسط در نظر می گیرد به این صورت که اگر نشریه ای در دو سال گذشته تعداد ارجاعات زیادی داشته باشد ولی در سال جاری از تعداد ارجاعات به مجله کم شده باشد این امر بر شاخص Impact Factor تأثیر می گذارد.
شاخص Impact Factor برای یک ژورنال و در یک سال مشخص، از تقسیم تعداد مقالات ارجاع کننده، به مقالات منتشرشده آن ژورنال در دو سال قبل از آن، بر تمامی مقاله های منتشرشده ای است که در آن ژورنال و در همان دوره ی زمانی دوساله به دست می آید.
بنابر فرض مثال: اگر در سال 2012 جمعاً 40 ارجاع به یک مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال 2010 تعداد 26 مقاله و در سال 2011 تعداد 24 مقاله چاپ شده باشد، ضریب تاثیر یا ایمپکت فاکتور آن مجله از تقسیم 40 بر 50 به دست می آید که 0.80 است. یعنی به طور متوسط هر مقالهٔ آن نشریه 0.80 مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است. بنابراین ایمپکت فاکتور تابع یک دوره سه ساله است که دو سال آن برای چاپ مقاله ها و سال سوم مربوط به ارجاعات به مقالات دو سال قبل است.
چطور معتبر بودن یک مجله را تشخیص دهیم؟
