نحوه پرورش و نگهداری بالنگ

پرورش بالنگ

نام انگلیسی : CITRUS MEDICA

خانواده : RUTACEAE – مرکبات

بومی : جنوب شرقی آسیا و مدیترانه

بالنگ درختچه ای است به شکل غیر منظم، برگ آن با کمی اختلاف شبیه سایر مرکبات ولی میوه آن به کلی متفاوت و نوع کبیر آن در ابعاد یک خربزه کوچک است. شکل آن دراز از یک طرف متصل به شاخه کمی پهن و از طرف دیگر به نوک بارکی ختم می شود.

پوست آن به رنگ زرد طلایی خیلی ضخیم، موج دار و دارای برآمدگی هایی مانند تاول درشت است. قسمت عمده میوه را با پوست زرد و گوشت سفید داخل پوست را گرفته و تقریباً جای برای پولپ ترش غیر خوراکی وسط آن باقی نگذارده است.

گل آن سفید می باشد. بالنگ دارای پوست زرد رنگ طلایی، با بوی معطر، به خصوص نوع کوچک آن که پوستش صاف است، معطرتر است. قسمت گوشتی سفید متصل به پوست خارجی آن ضخیم و کمی شیرین و قسمت پولپ وسط ان که در میان پرده های ضخیم طولانی واقع شده است، دارای الیاف و غلاف های پر از مایعی است که در بعضی انواع شیرین و رد برخی ترش می باشد.

تخم های آن که در قسمت پولپ آن واقع است کمی دراز و در غلاف سفیدی واقع و مغز، سفید و کمی تلخ است.

بالنگ در کتب طب سنتی با نام«اترج کبیر» آمده است. میوه آنرا به فارسی بالنگ گویند و از نظر گیاه شناسی واریته از بادرنگ است. این درختچه دارای میوه هایی است که گاهی به وزن یک کیلو گرم نیز می رسد. نوع دیگری از بالنگ را به فارسی «بادرنگ» می نامند و در کتب طب سنتی با نامهای بادرنج، باذرنج و اترج صغیر آمده است.

از نظر طبیعت سرد و تر و خشک و برگ و شکوفه آن گرم وخشک است. از نظر خواص معتقدند که پوست زرد آن برا ی تقویت قلب و دماغ و کبد، سرد و معده احشای داخل شکم مفید است و برای تحلیل بادها و نفخ و کمک به هضم غذا مؤثر می باشد. بخصوص مربای آن با عسل؛ البته با خوردن مربای آن اسراف نباید شود زیرا هضم آن مشکل می شود. دم کرده پوست زرد خشک شده آن مسکن قی صفراوی و جویدن آن خوشبو کننده دهان است.

اگر پوست و گوشت سفید خشک شده آن را درلابه لای لباسها بگذارند مانع بید زدن می شوند. بالنگ از میوه هایی است که فصل برداشت آن از شهریورماه شروع می شود و تا بهمن ادامه دارد. جهرم از مراکز پرورش این میوه است و باغ های بزرگ بالنگ در این شهر یافت می شوند.

ترنج یکی از چهار پیشگونه (نیاکان) اصلی جنس مرکبات است و انسان ها هزاران سال از این میوه استفاده می کردند. این میوه عنصر جدایی ناپذیر برخی جشن های مذهبی یهودیان نظیر (سوکوت: جشن برداشت محصول) است.
ترنج درختی کوچک یا درختچه ای بزرگ با سرعت رشدی کند است که می تواند تا ارتفاع ۵ متر رشد کند. شاخه های بزرگ و کوچک آن سخت و خمش ناپذیر است و خارهای کوتاه و تیز دارد.

خواص بالنگ :

بالنگ برای تقویت قلب مفید استبالنگ میوه مرکباتی است و اغلب در آسیا، آمریکای مرکزی و جنوبی و کشورهای مدیترانه کشت می شود.

در رفع نفخ معده و هضم غذا موثر است.

بالنگ برای تقویت قلب و کبد مفید است.

دم کرده پوست خشک شده این میوه برای ترشح صفراوی مفید است و جویدن آن خوشبو کننده دهان است.

قراردادن گوشت سفید خشک شده آن در لابه لای لباس ها مانع بید زدن آن ها می شود.

مالیدن روغن بالنگ برای رفع بی حسی، فلجی، سیاتیک، امراض عصبی، درد کلیه و مثانه مفید است.

جویدن پوست این میوه باعث خوشبو شدن دهان می شود.

تخم بالنگ ضد تب است و برای از بین بردن کرم روده ای مفید می باشد.

این میوه خنک کننده و آرام بخش است

نحوه پرورش و نگهداری گیاه شیشه شور

شرایط کاشت و پرورش گیاه بالنگ :

خاک مورد نیاز گیاه بالنگ :

بهترین رشد را در خاک های غنی و سبک دارد. نیازمند زهکش خوب است و ریشه هادر خاک غرقابی به سرعت از بین می روند. در موقع کاشت، گودالی را با عمق یک متر حفر کرده و خاک مناسب می ریزند و سطح آن را به حالت تپه مانند درآورده؛ بطوریکه پس از کاشت، طوقه گیاه در بالاترین سطح قرار گیرد. در بهار کود شیمیایی و در پاییز کود دامی پوسیده داده شود. استفاده از کودی با نسبت ۱-۱-۲ برای این گیاه مناسب است.

آبیاری گیاه بالنگ :

در طی ماه های گرم سال که زمان رشد و توسعه است به وجود آب به شکل منظم نیاز دارد . بنابراین بهتر است که با خشک شدن نسبی سطح خاک ، عمل آبیاری را انجام داد. خشکی کشیدن درخت بخصوص زمانی که شکوفه دارد موجب ریزش شکوفه و میوه های جوان می شود.

هنگام آبیاری بهتر است که عمق خاک تا حدود ۱۰۰ سانتیمتری به خوبی مرطوب شود . این درخت خواب و استراحت زمستانی همانند درختان خزانپذیر ندارد و آبیاری ان در طی فصل پاییز و زمستان نیز می بایست انجام شود اما در مقایسه با فصول رشد و فعالیت همانند بهار و تابستان، میزان آبیاری در فصل کم تحرکی یعنی پاییز و زمستان کمتر انجام می شود. در همه فصول نیز باید توجه کرد اصولا نباید آب در پای درخت و اطراف ریشه ها ماندگار باشد چون به پوسیدگی ریشه ها و یا طوقه به دلیل رطوبت بالای خاک حساس است.

خشکی خاک یکی از دلایل آسیب رسیدن به گیاه است که در ابتدای امر در میوه ها و برگها اثر می گذارد یعنی نوک و حاشیه برگها خواهند خشکید و میوه ها رشد چندانی نخواهند کرد و وزن نمی گیرند. در شرایط خشکی طولانی تر نیز میوه ها ریزش کرده و رشد گیاه بسیار کند خواهد شد.

نور مورد نیاز گیاه بالنگ :

بالنگ تحمل دمای سرد و یخزدگی را ندارد در واقع می توان گفت که این نمونه در بین سایر نمونه های مرکبات در برابر سرما حساسترین است. اگرچه شاید مدت زمان کوتاه دمای زیر صفر را بتواند تحمل کند اما سرشاخه ای جوان برگها و بخصوص میوه ها آسیب خواهند دید.

به همین دلیل می بایست در محیط های گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت شود . البته میوه و برگها توسط گرمایش شدید و یا هوای خشک نیز آسیب می بینند . بهترین مکان برای کاشت این گیاه مناطقی است که تغییرات زیادی در شرایط دمایی آنان در طی سال بوجود نیاید. بهتر است دمای مکان کاشت به زیر ۱۵ درجه سانتیگراد نزول نکند .

همچنین در روزهای گرم سال حداکثر تا ۳۰ و در صورت مناسب و بهینه بودن سایر شرایط بخصوص رطوبت هوا و عدم خشکی کشیدن تا حدود نزدیک به ۳۵ درجه را نیز تحمل می کند اما هر مقدار که دما به این حد نزدیک تر شود احتمال سوختگی برگها و اسیب به میوه ها بیشتر خواهد شد.

دمای مناسب گیاه بالنگ :

این گیاه به یخبندان حساس است و در دمای زیر صفر آسیب دیده و خشک می شود. در تابستان در گرمای شدید و خشکی هوا، برگ ها و میوه ها آسیب می بینند.

هرس گیاه بالنگ :

در طی عمر این گیاه که حدود ۲۵-۱۵ سال است باید به شکل منظم شاخه های نرک و بی ثمری که تولید می کند حذف کرد . همچنین شاخه هایی که بسیار نزدیک زمین می رویند مورد نیاز نیستند زیرا میوه های شکل گرفته بر روی این ساقه ها بسیار به خاک نزدیک هستند و بر اثر سایش بر روی زمین پوستی زخمی می یابند . حذف تیغ روی ساقه ها عمل دیگری است که در طی فصل رویش انجام می شود زیرا تیغها می توانند موجب زخمی شدن میوه ها شوند .

تکثیر گیاه بالنگ :

• بالنگ را می توان با استفاده از قلمه هایی که از ساقه هایی با ۴-۲ سال سن تهیه می شوند تکثیر کرد . ساقه ها نباید گل و بخصوص میوه داشته باشند . طول قلمه ها حداقل ۲۰-۱۵ سانتیمتر کافی است . جدا کردن پوست پایین قلمه به طول ۳-۲ سانتیمتر و کاربرد هورمونهای ریشه زایی نیز می تواند کمک کننده باشد.
• برگهای روی قلمه جدا می شوند و ۲-۱ برگ در انتها باقی گذاشته می شود . حتی اگر این تعداد برگ سطح بزرگی دارند می توان سطح انان را با وسیله ای همانند قیچی کم کرد. توجه کنید که وجود برگ موجب از دست دهی آب از قلمه از طریق تبخیر می شود اما از طرفی با وجود محیط مرطوب ، قلمه به دلیل عدم وجود ریشه نمی توانند آب جذب کنند به همین دلیل قلمه به سرعت پژمرده شده و می پلاسد.
• وجود برگها به دلیل تولید برخی هورمونهای گیاهی برای ریشه زایی مفید و موثر هستند بنابراین راه حل این است که تعداد کمی برگ باقی بگذاریم و همچنین با استفاده از دستگاه های مه پاش و یا کشیدن پلاستیک بر روی اطراف محیط کاشت قلمه ها رطوبت این محیط را افزایش دهیم تا برگها کمترآاب از دست دهند .
• قلمه ها را بلافاصله بعد از تهیه باید در خاکی سبک با زهکش خوب کاشت کرد به نحوی که دو سوم طول قلمه در زیر خاک فرو رود. دمای محیط ریشه زایی در حدود ۲۳-۲۱ درجه مناسب است و نباید اجازه داد که در طی ریشه زایی سطح خاک خشک شود . ریشه زایی حدود ۴ هفته طول می کشد و از زمان ریشه زایی قلمه تا زمانی که درخت کامل شود و میوه دهد حدود ۴-۳ سال طول می کشد.

نحوه پرورش و نگهداری گل آبوتیلون