بذر شاهدانه یا Hemp یکی از انواع بذر گیاهان دارویی عجیب و غریب است. البته این بذر در دنیا با نام دیگری نیز شناخته می شود که شاید شنیدن آن برای شما عجیب به نظر برسد. اصطلاح ماری جوانا که دلالت بر یک ماده مخدر دارد، به گیاه شاهدانه مربوط می شود.
با توجه به خواص دارویی بسیار تاثیرگذار و جدی که در این گیاه دارویی وجود دارد، استفاده از آن گاهی اوقات تبدیل به یک مخدر خواهد شد. در بسیاری از کشورها افراد از این خاصیت گیاه شاهدانه سوء استفاده نموده و برای تفریح و سرگرمی آن را به صورت مخدر استفاده می نمایند.
در شکوه بذر شاهدانه باید عرض کنیم که از زمان ایران باستان و چین و هند از این گیاه در کاربردهای مختلفی استفاده می شده است. از آن زمان تاکنون شاهدانه به عنوان یک گاه دارویی در طب سنتی همه کشورها جایی برای خود باز کرده است.
در قدیم از گیاه شاهدانه به عنوان خوراک دام و طیور، منبع سوخت، مکمل غذایی، منبع ساخت کاغذ، مصالح ساختمانی، پزشکی و منسوجات استفاده می شده است. در حال حاضر نیز با کشف هر چه بیشتر خواص دارویی بذر شاهدانه از آن برای درمان برخی از بیماری ها و نواقص استفاده می شود.
این گیاه در اصل بومی آسیای مرکزی بوده و به صورت یک ساله نیز کشت می شود. شرایط کشت خیلی خاصی برای آن حکم فرما نبوده و هر کسی به فراخور امکاناتی که در اختیار دارد می تواند با سپری کردن مراحلی مشخص آن را در باغچه یا گلدان در خانه خود پرورش دهد.
ارتفاع گونه های مختلف این بذر از 20 سانتی متر تا 6 متر متغیر است. برگ های دندانه ای نیز از مشخصات ظاهری آن می باشد.
مراحل کاشت بذر شاهدانه
روش کاشت مستقیم
- فراهم سازی بستر مناسب برای کاشت بذرها
کاشت این بذر در دو روش مستقیم در خاک باغچه و غیرمستقیم در گلدان های مخصوص کشت بذر صورت می پذیرد. بهترین زمان کشت مستقیم آن اوایل تا اواخر ماه اردیبهشت است که دمای هوا برای رشد بذر آن مناسب می باشد. گذشته از دما ترکیبی از خاک رسی شنی با کود دامی پوسیده می تواند شرایط رشد آن را به طور کامل فراهم آورد. البته برای داشتن شرایط ایدئال بهتر است خاک باغچه را تا عمق 20 سانتی متری شخم زده و کود دامی را با آن ترکیب نمایید.
- کاشت بذرها در خاک
بذرها را در فواصل 15 تا 17 سانتی متری از هم و در عمق 2 تا 3 سانتی متری خاک بکارید.
- آبیاری و نگهداری از بذر شاهدانه
اگر شرایط برای رشد بذر شاهدانه به خوبی فراهم شده باشد و آبیاری منظم و با احتیاط پس از کاشت بذرها در دستور کار قرار گیرد، 6 تا 10 روز پس از کشت شاهد رویش جوانه ها خواهیم بود.
- برداشت
زمان برداشت محصول شاهدانه به نوع آب و هوای منطقه بستگی خواهد داشت؛ اما باید بدانید که پایه های نر آن زودتر از ماده ها به سن برداشت می رسند و بایستی برای برداشت آنها زودتر اقدام نمایید.
روش کاشت غیرمستقیم بذر شاهدانه
روش غیرمستقیم کاشت این بذر نیز مراحل مشابهی دارد. با این تفاوت که بذرها را باید در گلدان های مخصوص بکارید. ته ظروف را نیز قبل از پر کردن کمی سوراخ نموده و یک لایه نازک سنگریزه برای زهکشی آب اضافی در زیر آن بریزید. سپس می توانید به راحتی بذرها را کاشته و از آنها نگهداری کنید.
نیاز های اکولوژیکی گیاه :
آب و هوای مناسب برای رشد و پرورش شاهدانه :
شاهدانه گیاهی است حساس نسبت به سرما و در یخبندان ها شاخه های جوان آن از بین میرود. در نتیجه در دوره ی رشد شاهدانه نباید سرما و یخبندان باشد. در مناطق سردسیر این گیاه را در فصل بهار و در مناطق گرمسیر این گیاه را در فصل پاییز می کارند.
خاک مناسب و pH مورد نیاز شاهدانه :
بذر در فصل بهار نشاکاری میشود پس باید در پاییز زمین را تا عمق ۲۰ سانتی متری به خوبی شخم زد و در بهار کلوخ های خاک را صاف کرد و سپس بذر را نشاکاری نمود.
ریشه های شاهدانه حساس و ضعیف هستند و از آنجایی که رشد این گیاه در دوره زمانی کمی انجام میگیرد باید در خاکی که کانلا غنی است کشت شود PH مورد نیاز برای شاهدانه ۷ است و در صورتی که کمی پایین تر از ۷ باشد رش بهتری حاصل می شود.
خاک های رسی لمونی و خاک های رسی شنی برای رشد و نمو این گیاه بهتر اند. اگر خاک های بستر رودخانه نیز استفاده شود رشد بهتر صورت میگیرد.
کود مورد نیاز شاهدانه :
زمین برای کاشت شاهدانه باید کاملا غنی باشد پس نیاز است که زمین را در هر هکتار مقدار ۲۰ تا ۶۰ کیلوگرم کود دامی در پاییز که وقت شخم زمین است به آن اضافه کنیم. شاهدانه به فسفر زیادی برای رشد نیاز دارد و اگر کشت قبلی زمین یونجه باشد مقدار فسفر خاک کم شده و باید کود را به شرح زیر به آن اضافه کنیم: ازت ۶۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، فسفر ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار ، پتاس ۷۵ تا ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار آهک ۳۰ کیلوگرم در هکتار
مقدا بذر لازم و فاصله گیاهان از یکدیگر :
اگر برای تولید بذر شاهدانه بکارید باید برای هر هکتار ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم بذر بکارید و اگر هدف تولید الیاف باشد برا هر هکتار به ۱۰۰ کیلوگرم بذر نیاز است.
فاصله گیاهان نیز بسیار اهمیت دارد در صورتی که محصول مورد نیاز دانه است فاصله خطوط کشت گیاه باید حدود ۶۰ سانتی متر و فاصله گیاهان روی خطوط حدود ۱۵ سانتی متر باشد و ر صورتی که هدف تولید الیاف است باید فاصله خطوط را ۸۰ سانتی متر و فاصله گیاهان را از هم ۲۰ سانتی متر در نظر گرفت.
عمق لازم برای کاشت شاهدانه حدودا ۳ سانتی متر است.
مراحل داشت شاهدانه :
رشد شاهدانه سریع است و در ۶ تا ۱۰ روز اولیه شروع به جوانه زنی میکند از آنجایی که ارتفاع آن به زودی زیاد میاد فقط در دو هفته ی اول زندگی نیاز به وجین علف های هرز دارد و در بقیه مراحل رشد علف های هرز برای آن مشکلی ایجاد نمی کنند.
هر هکتار شاهدانه به ۴۵۰۰ لیتر آب نیاز دارد که حدودا ۷ بار آبیاری میشود اما در مناطقی مانند مازندران که بارندگی زیاد است این کشت یه صورت دیمی انجام میگیرد.مهمترین د.ره ی آبیاری گیاه هنگامی است که گیاه اقدام به جوانه زنی و گل دهی میکند در این دوره نیاز فراوان به آب دارد و در صورت کمبود آب گیاه خشک خواهد شد.
برداشت شاهدانه :
زمان برداشت شاهدانه بستگی به آب و هوای منطقه دارد. شاهدانه های دارای پایه نر حدود دو یا سه هفته زودتر از پایه های ماده می رسند پس باید برداشت را جداگانه انجام داد و محصولات را نیز جدا استاده کرد. برای برداشت ساقه های حدود سه سانتی متر بالاتر از سطح زمین قطع میکنند.
مقدار محصول برداشت شده از هر هکتار :
هر هکتار به طور متوسط ۲ تا ۵ تن ساقه خشک میدهد که از این مقدار ساقه میتوان ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلوگرم الیاف بدست آورد و مقدار دانه تولید شده حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم و گاهی به ۱۰۰۰ کیلوگرم هم می رسد و همچنین از هر هکتار میتوان حدود ۵ تن خمیر کاغذ تولید نمود.
نحوه پرورش و نگهداری گیاه لوفا
