مسیر پرپیچ و تاب تربیت کودک نیاز به آگاهی دارد آن هم آگاهی در حد عالی چرا که این عضو جدید و متفاوت خانواده سرشار از خصوصیات متفاوت است که هر لحظه می تواند با رفتارش شما را غافلگیر کند و خود را در کنترل او ناتوان میبینید بخصوص اگر ناتوانی شما در کنترل احساسات موثر او در رفتارش باشد ؛ همه ما می دانیم که الگوی تربیتی صحیح در پرورش یک فرزند سالم بسیار مهم است اما چگونه می توان یک کودک حساس را به خوبی تربیت کرد ؟
علائم کودکان حساس
بسیاری از والدین، وقتی می بینند فرزندشان به راحتی دچار اضطراب یا آشفتگی می شود، شاید از خود بپرسند که "آیا فرزند من بسیار حساس است؟" باید گفت علائم کودکان بسیار حساس معمولاً از سنین بسیار کم بروز می کند. 12 نشانه زیر از جمله علائمی هستند که در این دسته از کودکان می بینیم:
1- همدلی در آنها موج می زند
کودکان بسیار حساس نسبت به دیگران همدلی بالایی دارند و آنها همیشه نیازهای عاطفی دیگران را در اولویت نیازهای خود قرار می دهند و معمولاً درد عاطفی دیگران را به دوش می کشند. در نتیجه، سلامت جسمی، روحی و عاطفی آنها تحت تاثیر قرار می گیرد.
2- بیش از حد تحریک می شوند
آنها به راحتی در اثر سر و صدا، بو، لمس، تصویر، حرکت و مزه تحریک می شوند به طوریکه زندگی آنها از همین امر اثر می پذیرد. یک تصویر یا یک صدای خاص می تواند کودک بسیار حساس را دچار اضطراب یا آشفتگی کند.
3- آنها همیشه سعی می کنند دیگران را از خود راضی نگه دارند
از آنجا که این دسته از کودکان از آزار دیگران خوشنود نمی شوند، همیشه دوست دارند به دیگران کمک کنند و آنها را از خود راضی نگه دارند. شاید این ویژگی در برخی شرایط به آنها آسیب برساند.
4- دوستدار تنهایی هستند
شاید كودكان بسیار حساس برون گرا، پرحرف و عاشق دیگران به نظر برسند، اما خیلی زود بیش از حد تحریک می شوند. بنابراین به "زمان شخصی" یعنی زمانی نیاز دارند که فقط مختص خودشان باشد و ارتباط خود را با دنیای اطراف قطع سازند.
5- قلب بر عقل آنها حاکم است
آنها ذاتاً به حدی عاطفی هستند که همیشه قلبشان بر آنها حکومت می کند. اولین غریزه آنها پیروی از قلب است.
6- از هر چیز منفی بیزار هستند
چنین کودکانی به شدت از خشونت یا فیلم های ترسناک بیزار هستند و کاملاً از دعوا و مشاجره دوری می کنند.
7- اغلب از هر چیزی شکایت می کنند
کودکان بسیار حساس اغلب شاکی هستند و با کوچکترین مشکلی مانند خارش لباس، درز جوراب و یا حتی برخورد برچسب لباس با بدن غر می زنند.
8- تغییر را دوست ندارند
کودکان حساس از تغییر نفرت دارند. کوچکترین تغییر در اتاق، خانه یا محیط اطرافشان، آنها را به شدت ناراحت می کند.
9- آنها از هر صدایی نفرت دارند
کودکان حساس اغلب از سر و صدای زیاد، وحشت زده شوند. محیط پر سر و صدا برای کودکان بسیار حساس کاملاً ممنوع است.
10- ژرف اندیش هستند
این دسته از کودکان اغلب پرسشهای عمیق و تأمل برانگیز از بزرگسالان می پرسند و آنها را متحیر می کنند. آنها معمولاً بسیار اهل اندیشه هستند و اطراف خود را با دقت تماشا می کنند به همین دلیل سؤالات زیادی از بزرگترها می پرسند که بیشتر باعث آزردگی خاطر آنها می شود.
11- حیوانات را دوست دارند
آنها ممکن است علاقه خاصی به حیوانات داشته باشند. مرگ یک حیوان خانگی ممکن است کودک بسیار حساس را تا مدتها افسرده کند. عشق به حیوانات در این کودکان به اندازه ای شدید است که حیوان آزاری از جانب هر کسی که باشد آنها را به شدت خشمگین می کند.
12- طبیعتاً خجالتی هستند
کودکان بسیار حساس نسبت به غریبه ها کاملاً خجالتی هستند به طوریکه نمی توانند در مقابل افراد ناشناس به ابراز وجود بپردازند. اما بعد از آشنایی بلافاصله رابطه دوستانه برقرار می کنند و به راحتی باب دوستی و گفتگو را می گشایند.
علت حساس شدن کودکان
بعضی كودكان در اثر شیوه های غلط تربیتی، بسیار زودرنج و حساس بوده و نسبت به هر مسئله بی ارزش و كوچك، بلافاصله اظهار ناراحتی می کنند که علت آن تنها ناشی از تربیت غلط فرزندان است.
نکته حائز اهمیت این است که چطور می شود با این كودكان كنار آمد و برخورد صحیح نمود. والدین باید قبول كنند كه تخم این زودرنج و حساس بودن را با شیوه غیراصولی در دل كوچك فرزندان خود كاشته اند، بدین ترتیب پیش از هر كاری ابتدا باید سلامت روانی خویش را بررسی کنند تا درصورتی که نابسامانی وجود داشت رفع کنندو سپس به سراغ تربیت فرزند خود بروند، چرا که عواملی مثل جلوگیری از حضور كودك در جمع، تحقیر و سرزنش وی بابت مباحث کوچک و یا تنبیهات و تبعیضات در میان کودکان، در روح لطیف او حس طرد شدن و گناه را به وجود آورده اند.
لازم به یادآوری است، هنگامی که والدین بچه خود را از موهبت بزرگ کودکی كردن محروم می سازند، کودک باید تاوان اشتباهات رفتاری والدین خود را پس بدهد، پس والدین نباید با تربیت غلط در حق كودك ظلم كنند، بلکه باید كودك را با محبّت خویش سیراب سازند تا كمبودها و امیال سركوب شده او كه در اثر بی توجهی والدین خود ایجاد شده است، از بین برود.
پدر و مادران وقتی می بینند مسئله ای فكر فرزندان شان را مغشوش كرده است، با آرامش و خونسردی با او رفتار كنند و اگر کودک در محیطی احساس ناامنی می كند، او را از محیط مذكور بیرون ببرند و هرگز برای رفع حساسیت كودك او را به زور و اجبار به انجام دادن كاری كه دوست ندارد، مجبور نكنند و به این نکته نیز توجه داشته باشند که برای همیشه نمی توان موقعیت های حساس را كه سبب ناراحتی كودك می شود، از او دور ساخت.
تربیت و رفتار با کودک حساس چگونه است ؟
کودکان بسیار حساس نیاز به مراقبت و توجه زیادی دارند. برای مراقبت از کودکان حساس این نکات را دنبال کنید:
احساسات او را تصدیق کنید.
احساسات کودک شما بسیار زیاد است و شما باید به عنوان والدین با او هماهنگ باشید. احساسات کودک خود را درک کنید. این یکی از اولین قدمهایی است که باید برای مراقبت از کودک بسیار حساس خود بردارید.
سعی نکنید او را تغییر دهید.
حساسیت زیاد ممکن است برای شما مساله مهمی نباشد، اما برای فرزند شما این یک روش زندگی است. ممکن است نگران باشید که حساسیت زیاد می تواند در بیشتر مواقع به فرزندتان آسیب برساند. کاملاً قابل درک است. اما همچنین باید بدانید که این ویژگی چیزی نیست که کودک شما بتواند آن را حذف کند.اگر سعی کنید کودک خود را مجبور به تغییر کنید، این کار فقط باعث فرورفتن کودک در خودش می شود. او تصور خواهد کرد که شما رفتار او را رد می کنید، و همین باعث می شود که احساس گناه و سکوت بیشتری داشته باشید. فرزند خود را همانگونه که هست پذیرفته و دوست داشته باشید. به او احساس خوشبختی و افتخار ببخشید و بدخلقی نکنید.
به او اطمینان دهید.
با زبان و رفتار به فرزند خود نشان دهید که او را همانگونه که هست دوست دارید. ممکن است کودک شما احساس کند با دیگران متفاوت است و این می تواند برای او کاملا ناخوشایند باشد.
صفات مثبت او را تشویق کنید.
بعضی از کودکان ممکن است بی ادب باشند و کودک شما به دلیل حساسیت بالا از این مسائل نارحت شود. با برجسته كردن فضایل كودك به او كمك كنید تا از پس این مسائل برآید.کودک شما ممکن است تخیل شگفت انگیزی داشته باشد. ممکن است بسیار خلاق باشد. شنونده ای فوق العاده باشد. مسائل را خیلی بهتر درک کند و مهارتهای زیادی داشته باشد که همه کودکان از آن رفتارار نیستند. به کودک خود کمک کنید تا این خصوصیات را درک کند و به او کمک کنید تا بتواند استعدادهای خود را پرورش دهد.
او را راهنمایی کنید.
انتخاب برای کودک حساس شما ممکن است بسیار دشوار باشد. او ممکن است تمایلی به تعامل در یک اجتماع نداشته باشد و به طور قابل توجهی خجالتی باشد. شما باید به عنوان والدین به او کمک کنید تا در محیط های جمعی شرکت کند.اگر احساس می کنید قادر به متقاعد کردنش نیستید، او را مجازات نکنید. اگر می خواهید کودک به توصیه شما عمل کند تمام دلایل این کار را با او در میان بگذارید.
از طرف او عذرخواهی نکنید.
به عنوان یک والدین، ممکن است گاهی احساس کنید که کودک در داخل جمع راحت نیست و از طرف او عذرخواهی کنید. اگر احساس کردید که او یک اشتباه انجام داده است، به نمایندگی از کودک بسیار حساس خود عذرخواهی نکنید. اگر بخاطر رفتار فرزندتان از دیگران عذرخواهی کنید، بلافاصله پیام اشتباهی به فرزندتان ارسال می شود. فرزند شما احساس می کند که باعث خجالت شما شده است. این کار کودک شما را درونگرا می کند و ممکن است دیگر برای در میان گذاشتن احساسات خود با شما احساس راحتی نکند. بنابراین فرزند خود را همانگونه که هست بپذیرید و در میان جمع از او حمایت کنید.
مدیریت بحران را به آنها بیاموزید.
کودک بسیار حساس اغلب نمی تواند از پس شرایط اجتماعی برآید. حتی اگر همیشه در کنار فرزند خود باشید، ممکن است مواردی پیش بیاید که او مجبور باشد به تنهایی شرایط موجود را مدیریت کند. این مساله ممکن است در مدرسه، در کلاس یا در خانه دوستان و اقوام باشد.روش هایی را به کودک خود بیاموزید تا بتواند آرامش و اضطراب خود را کنترل کند. تکرار جملاتی مانند اشکالی ندارد، تو از پس این کار برمی آیی، و تو می توانی آن را انجام بدهی، به کودک کمک می کند تا احساس بهتری داشته باشد.همچنین برخی از تمرینات تنفس عمیق را به کودک خود بیاموزید. انجام تمرینات تنفسی در هنگام حملات وحشت یا دوره های اضطراب، می تواند در مدیریت استرس به کودک حساس شما کمک کند.
آرام باشید.
این یک اصل بسیار مهم برای والدین است. طبیعی است که گاهی اوقات به عنوان پدر و مادر خونسردی خود را از دست بدهید، خصوصاً وقتی احساس می کنید تمام تلاش شما برای کمک به فرزندتان به هدر رفته است. سعی کنید این نکته را درک کرده و بپذیرید که حساس بودن زیاد یک ویژگی شخصیتی در کودک شما است.اگر بهترین راهکارهای شما جواب نمی دهد احساس گناه نکنید. آرام باشید و کمی به خودتان وقت بدهید. استراحت کنید و از شریک زندگی خود کمک بخواهید، مخصوصاً اگر احساس می کنید ممکن است روحیه خود را از دست بدهید.
حساس بودن را به عنوان یک موهبت در نظر بگیرید.
گاهی اوقات ناامیدکننده است که کودک شما قادر به اداره شرایط نیست یا بسیار گریه می کند یا از اجتماعات فاصله می گیرد. شما باید با کودک خود همدردی کرده و استعدادهای او را شناسایی کنید. کودکان حساس اغلب دارای مهارت ها و هنرهای مختلف هستند. شما فقط باید به آنها کمک کنید تا پتانسیل خود را شناسایی کنند و در راه رسیدن به این هدف به آنها کمک کنید.