نوزادان در مسیر رشد خود در هر بازه سنی به یک توانایی خاص دست پیدا می کنند، به طور مثال نشستن را در حدود 4 تا 7 ماهگی تجربه می نمایند. در واقع نشتن نوزاد همانند هر توانایی دیگر زمان خاصی دارد اما با این حال می تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. عوامل مختلفی نظیر قوی شدن ماهیچه های گردن، افزایش تعادل و هماهنگی حرکتی می توانند برای نشستن موفق نوزاد بدون کمک گرفتن از تکیه گاه موثر واقع شوند. در کنار این مسئله نقش والدین در تمامی مراحل رشدی و مخصوصا نشستن نوزاد از اهمیت بالایی برخوردار است. والدین باید با ارائه کمک ها و تقویت ها به کودک خود کمک کنند تا به راحتی بنشیند و الگوی مناسبی برای او باشند.
کودکان در چه سنی شروع به نشستن می کنند ؟
کودکان بین چهار تا هفت ماهگی یاد می گیرند بنشینند و این مرحله چشم انداز جدیدی از جهان به کودک می دهد . با رسیدن به 8 ماهگی می توانند بدون کمک مدت زمان کوتاهی بنشینند و وقتی او شروع به نشستن می کند باید تکیه گاهی در پشتش فراهم کنید و این احتمال وجود دارد که کودک تعادل خود را از دست داده و سرش به زمین بخورد.
در حالت ایده آل کودکان باید از 3 تا 5 ماهگی با کمک اطرافیان شروع به نشستن کنند و در حدود شش ماهگی، کودک باید بتواند بدون کمک بنشیند زیرا به اندازه کافی قدرت عضلانی ماهیچه های کمر و گردن او رشد کرده است تا بتواند این کار را انجام دهد اما مواردی وجود دارد که کودک تا سن 9 ماهگی هم بدون کمک قادر به نشستن نخواهد بود و این حالت معمولاً هنگامی اتفاق می افتد که وقت زیادی را در تختخواب دراز بکشد .
عواملی که در توانایی نشستن نوزاد نقش دارند
رسیدن به توانایی نشستن در پی رشد اندام ها و تقویت عضلات مختلف پدید می آید. از جمله مهم ترین عواملی که در این زمینه نقش دارند می توان به قوی شدن ماهیچه های گردن، توانایی نگه داشتن سر و حفظ تعادل آن، تقویت عضلات دست ها، پاها و باسن اشاره کرد. معمولاً کودکانی که زودتر برای چهار دست و پا رفتن اقدام می کنند و از جانب والدین در این زمینه تشویق می شوند در زمینه نشستن نیز زودتر از سایر هم سن و سالان خود موفق می شوند.
چگونه کودک یاد می گیرد که بنشیند و تعادل خود را حفظ کند ؟
به محض این که کودک یاد می گیرد سرش را ثابت نگه دارد ، ایده خوبی است که او را به نشستن ترغیب کنید . هنگام نشستن رشد کنترل سر حیاتی است و کنترل سر به معنی نگه داشتن در وسط ،هنگام دراز کشیدن بر پشت است و این امر می تواند تنها با اختصاص دادن زمان بیشتری به کودک شما ایجاد شود . نگه داشتن کودک خود به مدت طولانی ، توانایی او در کنترل سر را مختل خواهد کرد و این عمدتا ً به خاطر موقعیت نیمه پشتی کودکان است.
کودکان برخلاف بزرگسالان از دست ها، پا ها و پایین تنه برای نشستن استفاده می کنند که چنین آگاهی بدنی او یاد می گیرد که وقتی روی شکم قرار گرفته است، سرش را بالا بیاورد و در آن حالت نگه دارد.
بعد از آن کودک یاد می گیرد که چگونه خود را روی دست هایش بلند کند و سینه اش را از زمین فاصله بدهد که چیزی شبیه حرکت شنا رفتن است. از هفت ماهگی ممکن است بتواند بدون کمک بنشیند، هرچند شما باید نزدیک او بمانید و دورش را بالش هایی بگذارید تا در صورت سقوط احتمالی او را نگه دارد.این گونه بعد از مدتی او یاد می گیرد که چگونه با خم شدن به جلو و تکیه دادن روی دستش هایش روی تعادل خود حفظ کند و از 8 ماهگی معمولا می تواند بدون حمایت بنشیند.
کودکان ابتدا سینه خیز می روند یا می نشیند؟
کودک شما تا سن شش ماهگی یاد خواهد گرفت که بنشیند در حالی که ممکن است ماه نهم شروع به سینه خیز رفتن کند. نشستن و روی شکم خوابیدن زمینه را برای سینه خیز رفتن کودک فراهم می کنند چرا که این فعالیت ها عضلات کودک را قوی می کنند تا بتواند وزن خود را بلند کند و بدن خود را از زمین بکند.
چگونه به کودکان بیاموزیم بنشیند؟
کودک شما تنها در صورتی خواهد توانست خودش به تنهایی بنشیند که عضلاتش به او توانایی انجام این کار را بدهند. به همین علت، شما نمی توانید قبل از دوره رشد و نمو کودک به او آموزش دهید بنشیند. با این وجود، شما می توانید عضلات او را با حالت نشستن آشنا کنید تا وقتی که بدن او آماده نشستن شد، این حرکت برای او آسانتر باشد. این ها راه حل هایی هستند تا بتوانید کودک خود را تشویق کنید که راحت تر بنشیند.
از زمان هایی که به روی شکم خوابیده است استفاده کنید
قدم اول برای یک ژست نشستن کامل از توانایی نگه داشتن سر به صورت صاف آغاز می شود. بهترین راه برای به دست آوردن این موفقیت، این است که عضلات گردن و ماهیچه های پشت او را هنگامی که بر روی شکم خوابیده است تقویت کنید. سر کودک خود را به سمت نافش هدایت کنید و اسباب بازی مورد علاقه اش را در برابر او بگیرید. او را ترغیب کنید که با بالا گرفتن سر خود به این اسباب بازی نگاه کند. زمانی که او یاد گرفت که بشیند نیز این حرکات را با او تمرین کنید. این کار به او کمک می کند که یاد بگیرد چگونه هنگام نشستن وزن خود را بلند کند. کودک خود را بر روی شکم بخوابانید و او را وادار کنید تا اسباب بازی مورد علاقه اش را دنبال کند. او با این کار سعی می کند بدن خود را از زمین بلند کند.
کودکتان را خودتان حرکت دهید
یک راه حل برای این که کودکتان را با حرکت کردن آشنا کنید این است که این کار را خودتان برایش انجام دهید. کودک را بر روی سطح صاف و نرم مانند تشک بگذارید و به آرامی او را بچرخانید. این کار به کودک حس جهت یابی می دهد تا در حرکات آینده اش از آن استفاده کند.
ادای نشستن را در بیاورید
زمانی که کودک شما شش ماهه شده است، شما می توانید به او آموزش نشستن بدهید. بهترین راه برای این آموزش این است که از بدن خود به عنوان تکیه گاه برای نشستن کودک استفاده کنید. بر روی یک سطح نرم و صاف مانند تشک یا قالیچه بنشینید و اسباب بازی مورد علاقه کودک را در برابرش قرار دهید. او را در برابر اسباب بازی اش بنشانید به طوری که به بدن شما تکیه داده است و بگذارید به بازی با اسباب بازی بپردازد. این کار ماهیچه های کودک را تقویت کرده و حس نشستن را در کودک ایجاد می کند.
از کنجکاوی او به عنوان یک ابزار استفاده کنید
تا 9 ماهگی، کودک باید بتواند در حالت نشستن قرار بگیرد. این زمان، موقعی است که تا جایی که می توانید کودک را تشویق کنید که به همان حالت نشسته باقی بماند. اشیا را در دسترس او قرار دهید؛ به طوری که همان طور که نشسته است با دراز کردن دست خود بتواند آن ها را بردارد. شما هم چنین می توانید در کنار کودک خود بشینید و به هم توپی را پاس دهید.
بر روی تقویت عضلات کودک خود تمرکز کنید
هر حرکت کودک شامل تکان دادن عضله هاست. هر چه عضلات کودکتان قوی تر باشد، به این معنی است که می تواند راحت تر بشیند و آن را یاد بگیرد. او را به طور پیوسته ماساژ دهید و از بازی های ساده و ابندایی شروع کنید تا عضلاتش تقویت گردند. هم چنین، فعالیت هایی مانند سینه خیز رفتن، غلت زدن و روی شکم خوابیدن از روش های طبیعی برای تقویت ماهیچه هاست. او را تشویق کنید تا هر چه می تواند این فعالیت ها را انجام دهد تا بتواند راحت تر نشستن را فرا گیرد.
عوارض زود نشستن نوزاد
بسیار اهمیت دارد که والدین برای تمرین کردن با فرزند خود در زمینه هرگونه فعالیت حرکتی متناسب با سرعت رشد او پیش بروند و زودتر از موعد کودک را برای انجام کارهای مختلف تحت فشار نگذارند. همان طور که گفته شد شروع سن نشستن از 4 ماهگی است. در نتیجه لازم نیست که زودتر از این زمان تمرین های حرکتی را با نوزاد انجام دهید. متخصصان معتقدند که تلاش برای نشاندن نوزاد بدون ایجاد حمایت و قرار دادن تکیه گاه مناسب در پشت کودک می تواند انحنای طبیعی ستون فقرات او را تحت تأثیر قرار داده و سلامتی او را نیز به خطر بیاندازد.
مهارت های اولیه مورد نیاز برای نشستن کودک شما چیست ؟
- کودک را با کمک راست نگه دارید - وقتی که یک کودک دو ماهه را روی شانه خود نگه می دارید، او سعی می کند با استفاده از ماهیچه های گردن وضعیت سر را کنترل کند و زمانی که کودک را روی زانوی خود نگه داشته اید، ابتدا سعی کنید از بالاتنه او حمایت کنید و سپس به تدریج به سمت باسن حرکت کنید .
- شکم بازی - شکم بازی یک روش عالی برای رشد عضلات کمر و گردن است که در صحیح نشستن مهم است. فشار آوردن به جلو برای پشتیبانی از بازوها نیز یک تمرین عالی برای تقویت قدرت عضلانی است .
- بازی روی پشت:خوابیدن بر پشت و بازی کردن، لگد زدن و غیره به تقویت عضلات خم کننده کمک می کند.
- چرخاندن - این یک روش عالی برای رشد عضلات بالاتنه او است.
موقعیت هایی برای کمک به کودکتان برای نشستن
زمانی که کودک توانایی کافی برای راست نگه داشتن سرش و مهارت های اولیه را نشان می دهد ، می توانید از موقعیت های زیر برای کمک به او برای مستقل نشستن استفاده کنید :
- نشستن روی زانوی شما - این کار به طور ایده آل در سن 3 تا 6 ماه انجام می شود. وقتی کودک روی پای شما می نشیند ، دستتان را روی نیم تنه اش حرکت دهید و از قسمت بالاتنه شروع کنید و به آرامی به سمت باسن برای نگهداشتنش حرکت کنید.
- در 4 و 5 ماهگی شما می توانید کودک تان را روی زمین بین پاهایتان قرار دهید . این یک روش ساده برای رها کردن کودک تان است که احساس اطمینان دارید بین پا های شما قرار گرفته است.
- در گروه سنی بالاتر ، یک صندلی بامبو می تواند بسیار مفید باشد. با قرار دادن اسباب بازی ها بر روی آن می تواند بسیار تاثیر گذار باشد ، که ممکن است برای گرفتن و بازی کردن با اسباب بازی ها به صندلی تکیه کند و بنابراین نشستن یک مهارت ضروری برای او می شود و مهم است که این نیاز را در کودکان ایجاد کنید تا مهارت هایی این چنینی را توسعه دهند.
- وارونه کردن سبد لباس یا جعبه می تواند به عنوان جایگزینی برای صندلی بامبو بکار رود اما باید مراقبت باشید تا حمایت و توجه کافی در هنگام انجام این کار اتخاذ شود.
- کودک خود را با بالش ها احاطه کنید – بالش ها باید به طور آزاد در دسترس باشند . باید توجه داشت که آن ها از اطراف کودک دور نشوند.
- موقعیت سه پایه نشستن - این موقعیت، موقعیت نگهداری از کودک است وقتی که کودک با استفاده از بازوهای خود به صورت عمودی روی هر دو طرف با حمایت نشسته است . یک پشتی یا بالش ممکن است در جلو برای نگه داشتن اسباب بازی ها جلوی چشم کودک مورد استفاده قرار گیرد تا او را تشویق به نشستن کند.
جدول زمانی نشستن نوزاد بر اساس سن
هر نوزاد موجود منحصر به فردی است که به صورت مجزا تجربه آموزی می کند و مهارت های مختلف را یاد می گیرد. البته در این بین نوع رفتار والدین یا مراقب نوزاد در دیرتر یا زودتر یاد گرفتن یک مهارت تاثیر زیادی دارد. با این وجود هرگز فراموش نکنید که از نوزاد خود به تناسب سن و محدودیت های جسمانی اش انتظار داشته باشید. برای مثال هرگز نخواهید که نوزادتان زودتر از موعد مقرر مهارت نشستن را یاد بگیرد. زیرا به ستون فقرات او آسیب وارد می شود و مجبور خواهید بود برای جبران آسیب های وارده اقدامات ورزشی و کمکی انجام دهید که در موثر واقع شدن یا نشدن آنها شایدها و اگرهای زیادی وجود دارد. همچنین به خواب خوب و کافی کودک نیز توجه کنید و برای اینکه بدانید کودک شما خواب خوب و مناسبی دارد یا خیر، از جدول زمانی خواب کودک کمک بگیرید.
| سن نوزاد | نوع مهارت نوزاد |
|---|---|
| حوالی 4ماهگی | نوزاد سر خود را راست نگه می دارد و می تواند وضعیت سر خود را کنترل کند و کم کم به کمک والد یا مراقب خود نشستن (لمیدن) را تجربه کند. |
| 5 تا 6 ماهگی | نوزاد قدرت بیشتری برای بالا کشیدن خود از سطح زمین پیدا می کند. می تواند به جلو خم شود و حالت سه پایه به خود بگیرد. معمولا نوزاد در سن 5 ماهگی می توانند در حالت خوابیده روی شکم گردنش را بالا بگیرد. در این سن نوزاد کم کم برای مستقل نشستن آماده می شود. |
| 7 ماهگی | قوی شدن عضلات گردن و کمر و آغاز مستقل نشستن نوزاد. |
| 9 ماهگی | نوزاد می تواند بدون کمک از حالت درازکش به حالت نشسته تغییر وضعیت دهد. |
| یک سالگی | نوزاد به راحتی و بدون نقص می نشیند و برای راه رفتن آماده می شود. |
زمان نرمال نشستن نوزاد
به طور کلی هر نوزاد از حوالی چهار ماهگی تا نه ماهگی مهارت نشستن را به دست می آورد. چنانچه نوزادی در این بازه زمانی نتواند این مهارت را کسب کند، حتما باید بررسی های پزشکی لازم در مورد صحت و سلامت جسمانی او انجام شود. ممکن است مشکلی در سیستم اعصاب مرکزی و مغز و نخاع نوزاد منجر به ضعف در سیستم عضلانی شده باشد و نتیجه آن عدم موفقیت نوزاد برای کسب مهارت نشستن باشد. حتی اختلال در اندام نوزاد و ضعف در سیستم عضلانی او نیز می تواند سبب بروز تاخیر در زمان نشستن شود. البته وجود برخی از مشکلات مادرزادی نیز می تواند علت این مشکل باشد. اختلال در نشستن، قطعا جدول زمانی راه رفتن کودک را تحت الشعاع قرار می دهد.
تمرین نشستن با نوزاد
برای اینکه نوزاد شما به موقع مهارت نشستن را کسب کند و به صورت مستقلانه بنشیند، باید این مهارت را به او بیاموزید و با او تمرین کنید. برای این کار می توانید ادای نشستن را در بیاورید. از بدن خود به عنوان تکیه گاه برای نشستن کودک استفاده کنید. بر روی یک سطح نرم و صاف مانند تشک یا قالیچه بنشینید و اسباب بازی مورد علاقه کودک را در برابرش قرار دهید. او را در برابر اسباب بازی اش بنشانید. در حالی که به بدن شما تکیه داده است، اجازه دهید بازی کند. این کار ماهیچه های کودک را تقویت کرده و حس نشستن را در کودک ایجاد می کند و کم کم مهارت نشستن را به او می آموزد.
هرگز کودک خود را تا قبل از اینکه به مقدار مطلوبی از رشد نرسیده است، مجبور به نشستن نکنید. با توجه به اینکه معمولا کودکان در سن 4 ماهگی می توانند از روی شکمشان غلت بزنند؛ درست بعد از این زمان، کسب مهارت برای نشستن کودک آغاز می شود. همچنین بدن کودک برای نشستن از 6 ماه به بعد آمادگی دارد. در نظر داشته باشید که مجبور کردن کودک به نشستن پیش از این زمان نتیجه منفی به دنبال دارد و به رشد او صدمه می زند.
در صورتی که کودک ننشست چه باید کرد؟
برخی از کودکان ممکن است رشد آرامتری داشته باشند اما در صورتی که نوزاد شما هیچ مهارتی در نشستن حتی بعد از نه ماه نشان نداد چه باید کرد؟ در این صورت موارد زیر را در ذهن داشته باشید:
- اگر نوزاد شما زودتر از موعد به دنیا آمده است ، به طور طبیعی رشد و نمو آرام تری خواهد داشت. او ممکن است مانند بقیه به زمان بندی های رشدی را دنبال نکند و نسبت به دیگر نوزادان که بعد از زمان بارداری طبیعی به دنیا آمده اند، دیرتر به این زمان بندی برسد.
- نوزادانی که در ابتدای به دنیا آمدن دچار عفونت و مریضی می شوند، نسبت به سایر نوزادان رشد کندتری دارند. این موضوع میتواند باعث تاخیر در قابلیت نمایش مهارت های فیزیکی ماننده غلت زدن، سینه خیز رفتن و نشستن شود. در صورتی که مریضی نوزاد شما اکنون کاملا درمان شده است، به رشد و نمو خود باز خواهد گشت، البته به صورت آهسته.
رشد فیزیکی یک نشان خطر که باید به آن توجه کرد
در صورتی که نوزاد شما زودرس نیست و از یک عفونت یا بیماری جدی رنج نبرده است و باز هم نمیتواند بنشیند شما باید به دنبال نشانه های خطر دیگر در رشد فیزیکی او باشید. نشانه هایی همچون:
- نوزاد پس از رسیدن به سن پنج ماهگی یک عدم توانایی در بلند کردن سر خود زمانی که روی شکم خوابید است نشان میدهد. صورتی رو به پایین آرام گرفته و به نظر نمی آید او تلاش برای بالا آوردن سرش کند
- در شش ماهگی او نمیتواند غلت بزند. حتی برای حرکات اولیه خود نیازمند کمک است
- بعد از نه ماهگی نمیتواند سینه خیز حرکت کند
- بعد از هجده ماهگی نمیتواند راه برود یا بدود.
مراجه به متخصص اطفال
در صورتی که کودک علائم بالا را نشان می دهد به متخصص اطفال مراجه کنید. معمولا عدم توانایی در نشستن همراه با مسائل رشدی دیگه بوده که به بهترین نحو می تواند تحت نظر یک متخصص اطفال مورد توصیف قرار گیرد. نگه داری آمار رشد کودک همیشه خوب است، و در نظر بگیرید که اطلاعات زمان هایی که نوزاد توانایی خاصی به دست می آورد را با متخصص اطفال خود به بحث بگذارید.
به خاطر داشته باشید، وقتی که نوزاد دیگر توانایی های فیزیکی را دارد، عدم توانایی در نشستن نباید ترس و حس خطر در شما ایجاد کند. عجله نکنید و نوزاد را به زور به نشستن وا ندارید. در صورتی که او در این ماه ننشسته است در ماه های بعد خواهد نشست.
نکاتی درباره حمام کردن نوزاد تازه به دنیا آمده
