نتانیاهو با استفاده از ضعف چپگرایان و دولت نفتالی بنت و یائیر لاپید در شرایطی به قدرت بازگشت که تنش های داخلی و خارجی رژیم اشغالگر قدس شریف در اوج خود قرار دارد. اختلافات احزاب سیاسی در داخل اسرائیل بیش از پیش برجسته شده و تنش اسرائیل با دشمن شماره یک منطقه ای خود یعنی ایران، به نقطه جوش رسیده است. علیرغم تلاش دولت بنت و لاپید برای پیشبرد پروژه توافق ابراهیم، اقدامات دولت راست گرای افراطی جدید، دور جدیدی از تنش ها میان اسرائیل و اعراب را پیشبینی می کند. ساعدنیوز در گفتگوی اختصاصی با دکتر منصور براتی کارشناس مسائل اسرائیل به این موضوع پرداخته است:
پیش برد سیاست های توسعه طلبانه نتانیاهو، چشم انداز صلح و ثبات و امنیت را سرزمین های اشغالی دور می کند و حتی ممکن است این رژیم را در آستانه یک انتفاضه جدید قرار دهد.
ساعدنیوز: با تشکیل یک دولت راست افراطی به ریاست نتانیاهو، اسرائیل وارد فاز جدیدی از تقابل با تمام طرح های صلح با حضور فلسطینی ها خواهد شد. چه عواملی و مسائلی به اعتقاد حضرتعالی باعث ظهور گرایش به افراط و دولت راست در سرزمین های اشغالی شد؟ آیا ضعف دولت های گذشته می تواند یکی از عوامل باشد به چه معنا؟
دکتر منصور براتی: به طور کلی، در 30 سال گذشته تحولات سیاسی و اجتماعی در اسرائیل به نحوی رقم خورده که راست گرایی به طور فزاینده تقویت و چپ گرایی تضعیف شده است. این روند چند علت دارد؛ اولاً نرخ زاد و ولد خانواده های سکولار نسبت به خانواده های مذهبی (که به جناح راست گرایش دارند) بسیار کمتر است. به همین دلیل، در طول 30 سال گذشته، سهم خانواده های مذهبی و راست گرا در جامعه این رژیم به شدت افزایش یافته است. دومین دلیل عمده این وضعیت را باید در عدم توفیق احزاب جناح چپ در دستیابی به صلح نهایی با فلسطینیان جست وجو کرد. اگرچه در دهه 1990 توافق اسلو میان دو طرف به دست آمد و تا سال 2010 تلاش های معطوف به دستیابی به صلح نهایی همچنان جدی بود، اما این تلاش ها با شکست روبه رو شد و از سال 2009 به بعد نیز با قدرت گیری و بقای نتانیاهو در قدرت به مدت بیش از 10 سال چشم انداز صلح به شدت نامطلوب شده و گفته می شود که «راهکار دو دولتی» عملاً مرده است.
همچنین سیاست هایی همچون شهرک سازی که در 40 سال گذشته به شدت ادامه پیدا کرده، از یکسو باعث شده چشم انداز مذاکرات و صلح میان دو طرف بیش از پیش تخریب شود؛ از سوی دیگر نیز با شکل دادن به مناطقی جدید و جمعیت جدید صهیونیست که عمدتاً دارای گرایش مذهبی و راست گرایانه هستند، باعث شده بیش از پیش جامعه اسرائیل به سوی سیاست های راست گرایانه حرکت کند.
با تشکیل ائتلاف جدید نتانیاهو با حضور شخصیت های راست گرای افراطی همچون «ایتامار بن گویر» و «بتصلائل اصموطریچ» در مناصب مهمی همچون وزارت امنیت عمومی و هماهنگ کننده سیاست اسرائیل در کرانه باختری انتظار می رود، شکاف عربی – یهودی در سرزمین های اشغالی شدیدتر شود و درگیری های خشونت آمیز بیشتری میان دو طرف به وقوع بپیوندد.
همچنین به نظر می رسد دو سیاست مهم این کابینه عبارت از «الحاق رسمی کرانه باختری» و «یهودی سازی منطقه نقب و جلیل» باشد که عمدتاً عرب نشین است. در چنین شرایطی پیش برد این سیاست های توسعه طلبانه چشم انداز صلح و ثبات و امنیت را سرزمین های اشغالی دور می کند و حتی ممکن است این رژیم را در آستانه یک انتفاضه جدید قرار دهد.
الحاق رسمی کرانه باختری و شهرک سازی در منطقه نقب و جلیل برای یهودی سازی ترکیب جمعیتی آن یکی از برنامه های اعلامی کابینه نتانیاهو است.
ساعدنیوز: آقای نتانیاهو در مراسم تحلیف خود از باور قوی دولتش به از سرگیری شهرک سازی در تمام بخش های سرزمین اسرائیل از جلیله، نقب، جولان، یهودا و سامره (همان کرانه باختری رود اردن) اشاره کرد. آیا به لحاظ میدانی آقای نتانیاهو توان چنین پروژه تنش زایی را دارد؟
دکتر منصور براتی: توسعه شهرک سازی ها به شدت در دستورکار این دولت قرار خواهد گرفت و به نظر می رسد، توافقات بین المللی برای کابینه نتانیاهو محلی از اعراب نخواهد داشت. انتظار می رود فشار متحدان اروپایی اسرائیل بر این رژیم افزایش یابد و در آمریکا نیز تا زمانی که بایدن، رئیس جمهور باقی بماند اختلافات میان دو طرف مانع از تند شدن روند فعلی خواهد بود.
همانطور که گفته شد، الحاق رسمی کرانه باختری و شهرک سازی در منطقه نقب و جلیل برای یهودی سازی ترکیب جمعیتی آن یکی از برنامه های اعلامی این کابینه است. همچنین با توجه به اینکه ائتلاف حاکم به رهبری نتانیاهو از اکثریت قدرتمندی با 64 کرسی برخوردار است و جناح مخالف تنها 56 کرسی دارد لذا این اختلاف 8 کرسی میان دو طرف، برخلاف سال های قبل باعث شده کابینه قدرت زیادی برای تصویب طرح های خود دارد و اپوزیسیون نیز متقابلاً قدرت بسیار کمتری در ایجاد مانع بر سر راه ائتلاف حاکم دارد.
همچنین گفتنی است سیاست های مذکور باعث شکل گیری تنش های منطقه ای خواهد شد و احتمالاً واکنش دولت های عربی را نیز در پی خواهد داشت و ممکن است روند عادی سازی روابط اسرائیل با دولت های عربی را نیز با مشکلاتی روبه رو سازد.
با برگشتن نتانیاهو به قدرت به نظر می رسد رژیم اسرائیل تا حدی تمرکز خود بر گروه های مقاومت را جایگزین حملات آفندی علیه ایران خواهد کرد.
ساعدنیوز: تقابل صد در صدی با ایران قول دیگر آقای نتانیاهو است. در ششمین دوره حضور آقای نتانیاهو در صدر دولت اسرائیل، تقابل اسرائیل با ایران به چه شکلی خواهد بود؟
دکتر منصور براتی: تقابل میان اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر در سطح بالاتری دنبال شده است. در پی تغییر سیاست رژیم اسرائیل نسبت به ایران و تشدید حملات علیه اهداف مختلف در داخل ایران و تلاش برای ترور مقامات علمی و نظامی درون کشور و نیز حملات سایبری، تنش ها میان دو طرف افزایش یافته است. از سوی دیگر با برگشتن نتانیاهو به قدرت به نظر می رسد رژیم اسرائیل تا حدی تمرکز خود بر گروه های مقاومت را جایگزین حملات آفندی علیه ایران خواهد کرد.
از سوی دیگر، به نظر می رسد نتانیاهو بخش مهمی از ظرفیت رژیم صهیونیستی علیه ایران را متوجه اجماع سازی علیه جمهوری اسلامی ایران کند و به ویژه با برجسته سازی نقش ایران در جنگ اوکراین درصدد تنبیه ایران برخواهد آمد.
حضور افراطی ها در کابینه جدید اسرائیل باعث شده که حتی لابی آیپک نیز از نتانیاهو انتقاد کند و نسبت به شکل گیری افتراق میان یهودیان آمریکا و اسرائیل هشدار دهد.
ساعدنیوز: با توجه بر تأکید دولت جو بایدن بر راه حل دو دولتی و تقابل صد در صدی نتانیاهو با این راه حل، آیا امکان دارد که واشنگتن در سیاست های خود در قبال اسرائیل تجدیدنظری را در نظر داشته باشد خصوصاً با توجه به تقابل آمریکا با روسیه و چین و نیاز به تمرکز و عدم طرح مسائل تنش زای جدید؟
دکتر منصور براتی: به نظر می رسد تا زمانی که جو بایدن در کاخ سفید باقی بماند، روابط واشنگتن و تل آویو پر چالش باقی خواهد ماند. هم موضوع راهکار دو دولتی، هم شهرک سازی های غیرقانونی اسرائیل و هم به قدرت رسیدن شخصیت های افراط گرایی همچون بن گویر (که در فهرست سیاه آمریکا قرار دارد) از جمله زمینه های اختلافی میان دو طرف باقی خواهد ماند. حضور افراطی ها در کابینه جدید اسرائیل باعث شده که حتی لابی آیپک نیز از نتانیاهو انتقاد کند و نسبت به شکل گیری افتراق میان یهودیان آمریکا و اسرائیل هشدار دهد.
از سوی دیگر، دولت بایدن مایل به تشدید تنش ها در خاورمیانه نیست و لذا صراحتاً از اقدامات یک طرفه اسرائیل انتقاد خواهد کرد، اما بعید به نظر می رسد تل آویو نسبت به فشارهای بین المللی واکنش مثبتی نشان دهد و مسیر خود را دنبال خواهد کرد.
بازگشت نتانیاهو به قدرت؛ رونمایی از رادیکال ترین دولت تاریخ اسرائیل
