اصلی ترین ویژگی زبان ترکی، چسبانشی بودن آن است؛ به این معنی که بسیاری از حالت ها با وسیله پسوندها بیان می شوند. زبان ترکی از این لحاظ با زبان فارسی متفاوت است. به همین خاطر فارسی زبان ها باید توجه و تمرکز بیشتری روی پسوندها داشته باشند. بسیاری از حروف اضافه مانند از، در، به، برای و … که در فارسی قبل از اسامی می آید در زبان ترکی به صورت پسوند به انتهای واژه ها می چسبند، مثلا عبارت «در خانه» به ترکی می شود «خانه در». حالت های ملکی، مقایسه ای، ساختن اسم از فعل، ساختن صفت از فعل و… همگی با پسوند انجام می شوند.
پسوند تشبیه gibi
پسوند gibi به معنای «مثل، مانند» است. این پسوند بعد از اسم می آید و برای مثال آوردن به کار می رود مثلا «مثل شکر شیرین»، به تفاوت ساختار تشبیه در زبان ترکی و فارسی توجه کنید:
فارسی:
- مانند، مثل + اسم + صفت
ترکی:
- صفت + مانند، مثل + اسم
فقط ضمایر در این حالت تشبیهی باید پسوند ملکی نیز بگیرند، مثلا:
| مثل من | benim gibi |
| مثل تو | senin gibi |
| مثل او | onun gibi |
| مثل ما | bizim gibi |
| ما شما | sizin gibi |
| مثل آنها | onların gibi |
چند مثال ببینید:
Senin gibi güzel (مثل تو خوشگل)
Amerika gibi büyük (مثل آمریکا بزرگ)
پسوند تشبیه kadar
پسوند kadar به معنای «قدر، اندازه» است و تفاوتش با gibi در این است که می توان بعد از آن صفت نیاورد، مثلا:
Babam kadar (به اندازه پدرم)
Dünya kadar (به قدر دنیا)
Bu kadar (این قدر)
O kadar (آنقدر)
پسوندهای مهم در زبان استانبولیپسوند için به معنای «برای»
نحوه استفاده از این پسوند نسبتا ساده است. پسوند için به واژه نمی چسبد و با یک فاصله بعد از واژه می آید. این پسوند برای همه اسامی تنها یک حالت دارد. به مثال های زیر توجه کنید:
Bunun için (برای این)
Parti için (برای مهمانی)
نکته
ضمایر وقتی بخواهند با واژه içinبیایند باید به ضمایر پسوند ملکی چسباند، در جدول زیر می توانید ضمایر با پسوند «برای» را مشاهده کنید:
| برای من | Benim için |
| برای تو | Senin için |
| برای او | Onun için |
| برای ما | Bizim için |
| برای شما | Sizin için |
| برای آنها | Onlar için |
نکته
گاهی پسوند مفعولی -e/-a/ معنای «برای» می دهند، مثلا:
.Bunu sana aldım (این را برای تو خریدم.)
پسوندهای -den/-dan başka به معنای به جز، به غیر از
حرف اضافه به جز در ترکی به صورت پسوند «-den/-dan başka» می آید. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه ای به صدای بی واک ختم شود، پسوندش نیز باید با حرف بی واک شروع شود؛ بنابراین، برای این واژه ها پسوند به شکل-ten/-tan başka در می آید، مثلا:
Benden başka (به غیر از من)
Ondan başka (به جز او)
پسوند ملکی
واژه هایی که بعد از ضمایر ملکی (به درس ضمایر رجوع کنید) یا اسامی می آیند باید مطابق با ضمیر ملکی و شخص پسوندی ملکی داشته باشند.
پسوند ملکی برای واژه هایی که حرف آخرشان صدادار است:
بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه ها عوض می شوند، مثلا برای پسوند miz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mız، اگر e,i باشد به miz ، اگر o,u باشد به muzو اگر ö,ü باشد به müz تبدیل می شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:
| ترجمه | مثال | پسوند ملکی | ضمیر ملکی |
| ماشین من | Benim arabam |
-m |
benim |
| ماشین تو | Senin araban |
-n |
senin |
| ماشین او | Onun arabası |
-si/-sı/-su/-sü |
onun |
| ماشین ما | Bizim arabamız |
-miz/-mız/-muz/-müz |
bizim |
| ماشین شما | Sizin arabanız |
-niz/-nız/-nuz/-nüz |
sizin |
| ماشین آنها | Onların arabaları |
-leri/-ları |
onlarin |
توجه:
دو حرف صدادار نمی توانند پشت سر هم بیایند، به همین دلیل، در زمان سوم شخص مفرد یک s میانجی بین پسوند و واژه قرار گرفته است.
پسوند ملکی برای واژه هایی که حرف آخرشان بی صدا است:
اگر واژه ای که بعد از ضمیر ملکی آمده، مختوم به حرف بی صدا باشد، پسوند ملکی به صورت زیر می آید. بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه ها عوض می شوند، مثلا برای پسوند imiz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به imız، اگر e,i باشد به imiz ، اگر o,u باشد به imuz و اگر ö,ü باشد به imüz تبدیل می شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:
| ترجمه | مثال | پسوند ملکی | ضمیر ملکی |
| دست من | Benim kolum |
-im/-ım/-um/-üm |
benim |
| دست تو | Senin kolun |
-in/-ın/-un/-ün |
senin |
| دست او | Onun kolu |
-i/-ı/-u/-ü |
onun |
| دست ما | Bizim kolumuz |
-imiz/-ımız/-umuz/-ümüz |
bizim |
| دست شما | Sizin kolunuz |
-iniz/-ınız/-unuz/-ünüz |
sizin |
| دست آنها | Onların kolları |
-leri/-ları |
onlarin |
پسوندهای önce و sonar به معنای قبل و بعد
حروف اضافه «قبل» و «بعد» در زبان ترکی مانند فارسی بعد از اسم می آیند، مثلا:
Bir gün önce (یک روز قبل)
İki ay sonar (دو ماه بعد)
نکته
معادل های عبارت های حرف اضافه ای «قبل از» و «بعد از» در زبان ترکی -den önce و -den sonar هستند، مثلا:
O günden önce (قبل از آن روز)
Akşamdan sonar (بعد از شب)
