رئیس جمهوری ایران عالی ترین مقام رسمی کشور ایران بعد از ولایت فقیه است که با رأی مستقیم مردم انتخاب می شود. مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رئیس جمهوری مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوهٔ مجریه را عهده دار است. امضای عهدنامه ها، موافقت نامه ها و مسائل مربوط به دیگر کشورها و سازمان های بین المللی، برنامه ریزی ملی، بودجه و وظیفه گماشتن های دولتی، گماشتن وزیرها، استاندارها و سفیرها تابع تصدیق مجلس شورای اسلامی، از جملهٔ وظایف رئیس جمهوری است. همچنین رئیس جمهوری در ایران رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز هست.
برخلاف بسیاری از کشورها، برای مثال ایالات متحدهٔ آمریکا، در ایران دفتر ریاست جمهوری نظارت و کنترل کامل روی سیاست خارجی، نیروهای مسلح یا سیاست هسته ای ایران را ندارد. این امور همگی زیر نظر مستقیم رهبر ایران است.
رئیس جمهوری ایران برای مدت چهار سال توسط رای مستقیم مردم انتخاب می شود و نباید برای بیش از دو دوره متوالی در این سمت باقی بماند. متصدی قبلی این سمت، محمود احمدی نژاد بود که برای اولین بار طی انتخابات سال ۱۳۸۴ انتخاب شد. او برای دومین بار طی انتخابات جنجالی سال ۱۳۸۸ برای چهار سال دیگر در سمت خود باقی ماند. پس از برگزاری انتخابات ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ با اعلام وزارت کشور حسن روحانی با کسب ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رأی رسماً به عنوان هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.
شرایط ریاست جمهوری از نظر قانون اساسی
قانون اساسی در اصل 115 به ذکر ویژگی های فرد موردنظر برای اخذ مقام ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران می پردازد. رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند، انتخاب گردد.
ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.
تابعیت عبارت از رابطه سیاسی، معنوی و حقوقی است که شخص را به دولت معینی مرتبط می سازد. ایرانی الاصل بودن به این معناست که رئیس جمهور نه تنها خودش، بلکه پدرش نیز تابعیت ایران را داشته باشد.
بر اساس اصل 115 قانون اساسی فردی که نامزد کاندیدای ریاست جمهوری می شود باید دارای سابقه و شهرت سیاسی و مذهبی باشد.
بر اساس اصل های قانون اساسی با اینکه اشاره مستقیمی به اینکه رئیس جمهور می تواند زن باشد یا نه، نشده است و این مورد به شورای نگهبان واگذار شده تا در تأیید صلاحیت افراد، مصلحت کشور را در نظر بگیرند، بااین حال تابه حال هیچ زنی در کشور ما از طرف این شورا مورد تأیید قرار نگرفته است.
با این حساب می توان گفت مرد بودن نیز از شرایط رئیس جمهور شدن در ایران است.
در اصل 115 قانون اساسی شرط حسن سابقه و تقوا نیز برای رئیس جمهوری ذکر شده که تأیید این امر با توجه به عملکرد فرد در گذشته انجام می پذیرد که این نکته مربوط به شرایط اخلاقی رئیس جمهور است.
مدیر و مدبر بودن رئیس جمهور نیز از جمله شرایط سیاسی و اداری این مقام بشمار می رود که باید از طریق سابقه مدیریتی و داشتن تجربیات اجرایی و عملکرد باتدبیر در آن مقاطع قبلی فرد مورد سنجش قرار بگیرد.
شرایط ریاست جمهوری از نظر سیاسی و اداری
همان طور که در قانون اساسی هم ذکر شده بود کسی که خواهان کاندید شدن در ریاست جمهوری است باید داری مقام سیاسی و مذهبی بالایی در کشور باشد. برخی از این مقام ها عبارت اند از: نخست وزیر یا معاون اول، وزیر کشور، وزیر خارجه، وزیر اقتصاد، استاندار یا فرماندار، شهردار پایتخت، نماینده یا رئیس مجلس، وزیر دفاع یا فرمانده ارتش.
با اینکه در قانون اساسی کشور اشاره مستقیمی به این سمت ها نشده است، اما با توجه به افرادی که تابه حال توانسته اند به این مقام دست یابند یا توانسته اند تأیید صلاحیت خود را دریافت کنند، این گونه نتیجه گیری می شود افرادی که در این سمت ها حضور داشته اند شانس بیشتری برای رسیدن به مقام ریاست جمهوری دارند.
باید گفت جمع شدن چند سمت از مسئولیت های نام برده در یک فرد، امکان پیروزی وی را دو چندان می کند.
شرایط ریاست جمهوری از نظر تحصیلات
با توجه به این مورد که رشته خاصی برای این مقام وجود ندارد و از نظر قانون اساسی نیز رشته ی خاصی برای افراد خواهان این منصب ذکر نشده است، افراد با هر رشته و تحصیلاتی می توانند کاندید ریاست جمهوری شوند. البته با توجه به اینکه ریاست جمهوری باید از نظر مدیریتی و سیاسی در سطح بالایی باشد توصیه می شود افرادی که به دنبال این مقام هستند در رشته های زیر به تحصیلات خود ادامه دهند.
رشته هایی مانند مدیریت و علوم سیاسی، حقوق (عمومی)، حقوق بین الملل، روابط بین الملل، کلیه گرایش های رشته ی اقتصاد و گرایش های مهندسی مانند عمران و معماری رابطه نزدیکی با این منصب دارند.
بااین حال باید برای پی بردن به رشته تحصیلی یک رئیس جمهور، تحصیلات افرادی که قبلاً شانس ورود به این جایگاه را داشته اند بررسی شود.
قوانین حدود شرعی در ایران
