به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر سید جعفر قنادباشی تحلیلگر و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگوئی اختصاصی با ساعدنیوز و در تبیین علل واکنش غیر محترمانه مقامات دولت طالبان به درخواست حقابه هیرمند از سوی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران گفت: طالبان از طیف های مختلفی تشکیل شده است و دیدگاه های مختلفی در بدنه حاکمیت فعلی افغانستان وجود دارد. بنابراین، در بسیاری از موارد شاهد یک موضع گیری واحد دولتی از سوی طالبان نیستیم. علاوه بر این، آنها در موضع گیری های سیاسی اغلب بصورت خام و ابتدایی عمل می کنند و در این موضع گیری ها، هیچ نوع اصول شناخته شده و قابل قبولی را مبنای محاسبات خود قرار نمی دهند . طالبان یا باید بر اساس اصول همسایگی و اشتراکات فرهنگی و تاریخی موضع گیری کند، یا بر اساس اصول اسلامی و برادری ملت های مسلمان، و یا براساس قوانین متعارف بین المللی یا بر اساس نیازهای متقابل ایران و افغانستان که برای این کشور بسیار حیاتی است؛ اما متأسفانه در موضع گیری اخیر آنها در خصوص حقابه هیرمند ، هیچیک از اصول نامبرده مبنا قرار نگرفته است . می دانیم که افغانستان دسترسی به دریا ندارد و برای ارتباطات نیاز به همسایگانش خصوصاً به ایران دارد و در صورت کلی تر دوام و قوام دولت در افغانستان نیز به تعامل مثبت و صادقانه با همسایگان مرتبط است. مردم افغانستان بخوبی می دانند که طی چهار دهه گذشته، ایران از هر لحاظ میزبان باسخاوتی برای میلیون ها آوارگان افغان بوده و در ایران در مقایسه با همه کشورهای جهان، با افغان ها، بهترین رفتارها صورت گرفته است، برای فرزندان آنها، تحصیلات از دبستان تا سطح دانش آموختگی در دانشگاه های کشور بسیار آسان و سهل الوصول بوده و در عرصه اشتغال نیز بهترین فرصت ها در اختیارشان قرار گرفته است.
دکتر قنادباشی با اشاره به اظهارات غیراصولی برخی مقامات طالبان افزود: به نظر من، این اظهارات خام و بر اساس احساس و به احتمال زیاد تحت تاثیر القائات تحریک آمیز رسانه ای، صورت گرفته است. حال آنکه ایران تنها حقابه قانونی خودش را طلب کرده و به هیچ وجه ، چیزی فراتر از حق مان در آب هیرمند مطرح نشده است . روشن است که نباید در جواب یک مطالبه قانونی که بر اساسِ توافق نامه فیمابین دو کشور مطرح شده است، الفاظ غیرمحترمانه بکار گرفته شود .
این تحلیلگر مسائل ایران در پاسخ به سؤالی درباره علل عدم حمایت ایران از جریان دره پنجشیر در زمان بحران افغانستان برای تشکیل یک حکومت مردمی تر در این کشور گفت: سال گذشته یک عده در کشور شعار حمایت از جریان شاه مسعود را که یک جریان اقلیت در افغانستان بود را مطرح می کردند ولی خودشان هم می دانستند که تحقق این شعار با توجه به ترکیب جمعیتی قومی و زبانی افغانستان عملی نیست. افغانستان از قومیت ها و مذاهب مختلفی تشکیل شده است و اکثریت پشتون در این کشور هیچ وقت با یک حاکمیت اقلیتی با مذهب و زبان متفاوت همراه نمی شود. واقعاً اگر آن روز قرار بر مداخله ایران در ماجرا بود، یک جنگ داخلی فرسایشی رخ می داد و چنین کاری از نظر ایران مردود بود . ایران در آن مقطع، اصولی ترین سیاست را اتخاذ کرد چنانکه از همان ابتدا در اجلاس پاکستان نماینده جمهوری اسلامی ایران شعار "ما از برپایی یک دولت فراگیر در افغانستان حمایت می کنیم" را مطرح کرد، بدین معنی که ، جمهوری اسلامی فقط دولتی را در افغانستان به رسمیت خواهد شناخت که فراگیر بوده و همه مردم این کشور متشکل از تمام اقوام و مذاهب را نمایندگی کند.
دکتر قنادباشی در پایان به راهکارهای مجاب کردن طالبان به پرداخت حقابه ایران اشاره کرد و گفت: اولاً دولت جمهوری اسلامی ایران حقابه مشروع هیرمند را طلب کرده است و این مشروط به وجود آب است. ما طبق توافق فیمابین دو کشور حقابه خودمان را خواستیم نه سهم دیگران را . ما نمی گوئیم که چیزی که به ما تعلق ندارد به ما داده شود، بلکه خواهان حقابه قانونی مان هستیم. واقفیم که اهرم های فشار زیادی برای استیفای حق ایران وجود دارد. اگر ما مرزهایمان را ببندیم، بلافاصله مشکلات فراوانی در تامین اقلام مورد نیاز مردم افغانستان ایجاد می شود. طالبان از بنادر ما برای ترخیص کالاهایش استفاده می کند و این مورد هم می تواند با محدودیت هایی مواجه شود. مردم خود افغانستان هم نیک می دانند که خیرخواه ترین دولت منطقه برای افغانستان، ایران است و در این سال ها با اقدامات عملی این موضوع برای شان ثابت شده است.جالب است بدانید براساس نظرسنجی های صورت گرفته ایران محبوبترین کشور در نزد افغان ها است. این مطلب نیازی به ادعا ندارد بلکه مطلبی اثبات شده است. ایران محبوبتر از چین، و هند و عربستان و پاکستان و... است. البته راه های قانونی دیگر هم وجود دارد، چنانکه ما می توانیم این موضوع را در مجامع بین المللی طرح کنیم و حقوق بین المللی را برای احقاق حق مان از طالبان بکار بگیریم. همان چیزی که قبلاً هم در دیگرنقاط جهان مثلادر مورد رود نیل یا فرات مسبوق به سابقه است.
