راهکارهای فوق العاده برای آموزش نه گفتن به کودکان

مهارت نه گفتن کودکان، از جمله مهارت های است که اکثر والدین نگران آن هستند. درست است که در ظاهر کودکی که بله و چشم زیاد استفاده می کند، و بیشتر اوقات با دیگران موافق است. به نظر دوست داشتنی باشد. اما والدین و معلمان کاملا میدانند که همین موضوع زمینه انواع سوء استفاده ها، تسلیم شدن ها و مورد ظلم قرار گرفتن ها را برای کودک آنها بوجود می آورد. پس اگر شما هم نگران آینده فرزندان این سرزمین هستید این مقاله آموزش نه گفتن کودکان را با دقت و حوصله بخوانید.

چرا کودکان نه نمی گویند؟

بیشتر والدین با خود فکر می کنند چرا کودکان ما در هنگام نیاز نمی توانند نه بگویند و به شدت نگران این موضوع هستند. طبق تحقیقات انجام شده ما متوجه شده ایم که این امر دلایل گوناگونی دارد که در ادامه آن را برای شما ذکر کرده ایم.

• ترس از دست دادن موقعیت خود
• ترس از کوچک و ناتوان دیده شدن
• میل به عدم رنجش و ناراحت کردن دیگران
• عدم اعتماد به نفس
• عدم عزت نفس
• ترس از تنبیه شدن به دلیل نه گفتن
• برای کودک خوب به نظر رسیدن
• فکر می کند با نه گفتن بی ادب شمرده می شوند.
• آموزش غلط والدین و معلمان
• تنبیه شدن در هنگام نه گفتن
• تشویق شدن در زمان بله گفتن
• بد دانستن حاضر جوابی و نه گفتن

ضرر های عدم نه گفتن کودکان

ولی ما می بینیم که بیشتر والدین و معلمان در تمام مقاطع آموزشی از همان ابتدا ، به کودکان یاد می دهند، و تاکید می کنند که برای بچه خوب و عالی بودن به نظر رسیدن لازم است که همیشه به حرف های بزرگتر خود گوش بدهند و آن را انجام دهند و عادت کرده اند که هر موقع پاسخ بله بدهند، مورد تشویق و مهر و محبت قرار بگیرند. و هر زمان که نه گفتن به آنها بی اعتنایی شود.

ولی باید دقت بسیار کنید که این آموزش کاملا اشتباه است و می تواند آینده و آرامش کودکان شما را با خطر کاملا جدی و هولناکی مواجهه کند. و حتی آنها در انواع ارتباطات خود به فردی ضعیف و تحت سلطه دیگران تبدیل کند. و گمان می کنند که خودشان و نظراتشان هیچ اهمیت و ارزشی در این زندگی و دنیا ندارد. در نتیجه خود خواسته تمام حقوق انسانی خود را زیر پا می گذارند. اگر نمی خواهید که کودکتان قربانی زور گویی دیگران شود باید از همین امروز مهارت نه گفتن را به او آموزش دهید و این کار را از خانه خودتان شروع کنید.

فواید نه گفتن کودکان

مهارت نه گفتن کودکان به صورت کاملا به جا و درست، فایده های بسیار زیادی برای والدین و خودشان دارد . که ما چند نمونه از آنها را برای شما بیان کردیم.

• مصون ماندن از خطرات گوناگون
• رد پیشنهادات نابه جای دوستان و آشنایان مانند سیگار کشیدن
• مظلوم واقع نشدن
• افزایش اعتماد و عزت نفس
• اهمیت به ارزش ها و باور های خودش
• داشتن انواع ارتباطات موثر
• مورد اهمیت و مشورت قرار گرفتن
• افزایش احساس ارزشمندی

اهمیت آموزش مهارت نه گفتن به کودکان

کودکان ما باید بتوانند به خوبی یاد بگیرد که به در جای درست خود به خوبی بتوانند از حق خود دفاع کرده و نه بگویند. البته باید دقت کنیم که این مهارت بدین معنا نیست که کودک ما در هر شرایطی نه بگوید و به این موضوع عادت کند. چون آن زمان است که به بچه ای لجباز و حرف گوش نکن تبدیل می شود. اهمیت آموزش مهارت نه گفتن کودکان به این دلیل است که آن را در مدارس یاد نمی گیرند.

در واقع این پدر و مادر هستند که باید برای داشتن فرزندی سلامت از نظر روحی و جسمی این مهارت را به صورت کاملا جدی به کودک خود آموزش دهند. دقت کنید که اگر کودک ما بتواند به راحتی در مقابل درخواست های غیرمنطقی و نادرست دیگران نه بگوید، در آینده و هنگام بزرگسالی هم به فردی تبدیل خواهد شد که اگر کسی از او خواسته ایی داشته باشد و آن درخواست با ارزش ها و توانایی او در تضاد باشد، به آسانی آن را رد می کند.

راه ها و تکنیک های تقویت مهارت نه گفتن به کودکان

در این قسمت راهکارهای گوناگون، سودمند و کاربردی برای آموزش نه گفتن به کودکان را بیان می کنیم. امیدواریم با مطالعه این روش ها و به کار بستن آن ها، بتوانید به گونه ای موثر نه گفتن را به کوکان خود آموزش دهید و آن ها را از شر معضلات و مشکلاتی که در نتیجه عدم توانایی برای نه گفتن است مصون بدارید.

داستان نه گفتن کودکانه

یکی از بهترین تکنیک ها برای آموزش این مهارت به کودکان، تعریف کردن داستانی مانند داستان فاطمه کوچولو است.(فاطمه دختر کوچولویی بود که همیشه بعد از کلاس های مهد کودکش منتظر مامانش می موند تا بیاد دنبالش و با هم برگردن خونه. یک روزی از روزها یه تاکسی جلوی فاطمه رو گرفت و گفت: خانم کوچولو، خسته شدی این قدر ایستادی بیا من می رسونمت.فاطمه گفت، نه ممنون من منتظرم و یه سمت دیگه نگاه کرد.چون خیلی خوب می دونست که نباید بدون مامان و باباش سوار تاکسی بشه. تاکسی رفت. اما بعد از چند لحظه یه خاله ی خیلی خوشگل و مهربون، با ماشینش پیش فاطمه ایستاد و گفت: من دوست مامانت هستم. اون نمیتونه بیاد برای همین منو فرستاده تا تو رو ببرم پیشش. ولی فاطمه گفت، نه مامانم قبلش بهم نگفته پس من با شما نمیام. اما اون خانم هی اصرار می کرد و می گفت قراره برات کلی خوراکی و عروسک بخرم و به مامانت هم زنگ می زنیم ببینیم اونم چیزی میخواد یا نه. ولی باز گفت نه و داد زد و معلمش رو صدا کرد. چون یادش بود خانم معلم می گفت هر وقت احساس خطر کردین داد بزنید تا بقیه متوجه شما بشن و بهتون کمک کنن.

خانم غریبه وقتی داد فاطمه رو شنید سریع از اونجا رفت و چند لحظه بعدش مامانش اومد. وقتی فاطمه برای مامانش تعریف کرد که چی شده بود، مامان بهش گفت که به اون افتخار میکنه که این قدر دختر بزرگ و باهوشیه و دیگه اصلا دیر نمیاد دنبالش. حالا دیگه فاطمه کوچولو خیلی خوب میدونه که باید به غریبه ها نه بگه تا بتونه از خودش مراقبت کنه و کسی نتونه اذیتش کنه.)

ترانه و شعر کودکانه مهارت نه گفتن

یکی از جالب ترین تکنیک های آموزش مهارت نه گفتن به کودکان ابتدایی و پیش دبستانی، ساختن یا پیدا کردن شعر یا ترانه در رابطه با این موضوع است. چون کودکان ما در هر سن و شرایطی که باشند. عاشق سرودن شعر و شادی و بازی هستند. پس می توانید با این تمرین عالی و نشاط بخش، کودک خود را هم سرگرم کنید و هم این مهارت ویژه را به او آموزش دهید. حتی می توانید برای ساختن آن ترانه و شعر از فرزند خود و دوستانش هم کمک بگیرید و آن را به صورت گروهی اجرا کنید.

بازی کردن و قرار گرفتن در نقش ها

یکی از راه هایی که از طریق آن می توان به آموزش نه گفتن به کودک پرداخت ، بازی کردن و قرار دادن او در نقش های گوناگون است. در این روش شما کودکتان را در موقعیت های گوناگون قرار می دهید و از او میخواهید به جای نقش های مشخص تصمیم بگیرد. این کار را می توانید با اجرای نمایش هم انجام دهید.

این تکنیک را آن قدر با بازی های متنوع تکرار کنید تا فرزند شما کاملا به نه گفتن درست و به جا مسلط شود. و بداند که دقیقا کجا و در چه شرایطی باید نه بگوید.

نقاشی مهارت نه گفتن

یکی دیگر از شیوه ها و تکنیک های آموزش مهارت نه گفتن به کودکان، این است که با نقاشی کشیدن آنها را وادار به تفکر و اظهار نظر در این مورد کنید. به همین منظور می توانید از او بخواهید که تصویری را بکشد که در آن فردی غریبه از شما چیزی می خواهد و شما به او نه می گویید. و در ادامه از او بپرسید که داستان نقاشی چیست؟ مگر آن غریبه چه در خواستی داشت که تو نه گفتی؟ چه موقع هایی لازمه که نه بگیم؟ و به این صورت این مهارت را به آنها آموزش دهید.

بازی با همسالان

داشتن دوست به افراد کمک می کند تا به شناخت بهتری نسبت به هیجانات برسند. همچنین روابط متقابل و بازی کردن با هم سن و سالان عزت نفس کودک را افزایش می دهد و در او حس ارزشمند بودن ایجاد می کند.

کودک در این بازی ها تجاربی کسب می کند که در هیچ کلاسی نمی تواند بیاموزد. روش های ارتباط و رفتار صحیح تنها در بستر وجود ارتباط با دوستان آموخته می شوند. آموزش نه گفتن به کودک هم با وجود دوستان بهتر در ذهن او ماندگار می شود.

از خانه شروع کنید.

برای اینکه کودک تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید. اگر شما همیشه فرزندتان را مجبور به اطاعت کردن از خواسته های تان می کنید و به محض دیدن واکنش منفی او، عصبانی و پرخاشگر می شوید، نباید انتظار داشته باشید کودک تان به همکلاسی که می خواهد خوراکی هایش را از او بگیرد، نه بگوید و در آینده در برابر خواسته های غیرمنطقی کسی که دوستش دارد مقاومت کند.
کودک شما از همین امروز یاد می گیرد حق دارد خواسته هایی که از نظرش درست یا منطقی به نظر نمی رسند را رد کند یا برعکس احساس می کند هیچ وقت و در برابر هیچ کسی حق ندارد خواست خودش را ترجیح دهد. پس اولین «نه» ای که از کودک تان می شنوید را جشن بگیرید و به خاطر وارد شدنش به یک مرحله تازه رشد، خوشحال شوید. اگر از او می خواهید لباسی که انتخاب کرده اید را برای مهمانی بپوشد اما به حرف تان گوش نمی دهد، به جای مجبور کردنش و گفتن «یا این کار را می کنی یا به مهمانی نمی رویم!» به او حق انتخاب بدهید و با گفت وگو و همفکری دنبال انتخاب گزینه ای دلچسب تر بگردید.

با هم صحبت کنید.

برای تقویت مهارت نه گفتن کودکان، سعی کنید که با فرزند خود به درستی صحبت کنید و بگویید که او فردی ارزشمند است و لازم است که هر گاه صحبت و یا حرفی را شنید که آن را دوست نداشت، مخالفت کند و هیچ کس هم او را به خاطر این نظر منفی تنبیه نمی کند. البته باید این مهارت به درستی یاد داده شود که کودک آن را با لجبازی و نه گفتن در همه حال اشتباه نگیرد و شرایط مختلف را بررسی کنید و خود را جای افراد بگذارید تا این نه گفتن تکرار و تمرین شود.

به موقع نه بگویید.

فرزندان ما بیشتر از آن که به صحبت های ما گوش دهند. به کار های ما توجه می کنند.برای اینکه کودک تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید. اگر شما همیشه فرزندتان را مجبور به اطاعت کردن از خواسته های تان می کنید و به محض دیدن واکنش منفی او، عصبانی و پرخاشگر می شوید، نباید انتظار داشته باشید کودک تان به همکلاسی که می خواهد خوراکی هایش را از او بگیرد، نه بگوید و در آینده در برابر خواسته های غیرمنطقی کسی که دوستش دارد مقاومت کند.
کودک شما از همین امروز یاد می گیرد حق دارد خواسته هایی که از نظرش درست یا منطقی به نظر نمی رسند را رد کند یا برعکس احساس می کند هیچ وقت و در برابر هیچ کسی حق ندارد خواست خودش را ترجیح دهد. پس اولین «نه» ای که از کودک تان می شنوید را جشن بگیرید و به خاطر وارد شدنش به یک مرحله تازه رشد، خوشحال شوید. اگر از او می خواهید لباسی که انتخاب کرده اید را برای مهمانی بپوشد اما به حرف تان گوش نمی دهد، به جای مجبور کردنش و گفتن «یا این کار را می کنی یا به مهمانی نمی رویم!» به او حق انتخاب بدهید و با گفت وگو و همفکری دنبال انتخاب گزینه ای دلچسب تر بگردید.

زیاده روی نکنید.

یادتان باشد که افراط و تفریط کردن در هر موضوع و کاری، نتیجه کاملا عکس می گذارد. پس خواهشا دقت کنید که به بهانه آموزش این مهارت نه گفتن به کودکان خود، با تمام خواسته و نیازهای آنها مخالفت نکنید. چون در این صورت به او تلقین می شود که هیچ اهمیت و ارزشی برای شما ندارد.

حرفتان را هرگز عوض نکنید.

به هیچ وجه، در هنگام نه گفتن به فرزند خود، به دلایل متنوع مانند: جیغ کشیدن یا گریه کردن، تهدید کردن به انجام کاری توسط کودک، حرف و نه خود را تغییر ندهید که گمان کند می تواند در هر جایگاهی با استفاده از این شگرد ها مخالفت دیگران را تغییر دهد.

مستبدانه حرف نزنید.

لازم است که بدانیم بهترین شیوه فرزند پروری، شیوه مقتدرانه است که در عین صمیمی بودن با فرزند، قوانینی هم برای او وضع می شود. اما اگر سعی کنیم که به صورت مستبدانه صحبت کنیم و حرف فقط حرف خودمان باشد، در این صورت ممکن است که کودک ما در ظاهر بله بگوید اما در عمل برعکس می شود و همان طور که خودش دوست دارد عمل می کند. یا اگر به حرف شما گوش کرد فقط از روی ترسش است.

احترام به نظرات مخالف کودک

خانه و خانواده اولین محیطی است که کودک در آن رشد می کند. آموزش نه گفتن به کودک هم مانند هر مهارت دیگری از خانه آغاز می شود. اگر کودکی توانایی ابراز نظرات مخالف خود را در خانواده داشته باشد می تواند در اجتماع هم از این مهارت بهره بگیرد. پس بهتر است محیطی را برای او فراهم کنیم که بتواند نظراتش را بیان کند.

بعضی از والدین گمان می کنند فرزندانشان باید حرف آنان را بدون هیچ چون و چرایی بپذیرند. اما نمیدانند که با این کار تنها اعتماد به نفس و مهارت های ارتباطی کودکشان را از بین می برند. پس اگر فرزندتان در موضوعی با شما مخالف بود به نظر او احترام بگذارید و یا با دلیل و منطق برتری عقیده خود را به او بفهمانید.

شرکت دادن کودک در تصمیم گیری ها

مخالفت کردن با انجام کاری در واقع یک تصمیم است. برای آموزش نه گفتن به کودک باید قدرت تصمیم گیری را در او را تقویت کنید. این کار را می توانید با نظر خواهی از او و مشارکت در تصمیم های شخصی یا خانوادگی انجام دهید.مثلا از او بخواهید خودش لباسش را انتخاب کند. حتی می توانید برای خرید لوازم منزل مثل مبل یا پرده نیز نظر او را جویا شوید.

اعتماد و عزت نفس کودک را تقویت کنید.

جالب است که بدانید یکی از دلایلی که کودکان ما قدرت نه گفتن را ندارند، کمبود اعتماد و عزت نفس در آنها است که موجب می شود خود و توانایی های خود را قبول نداشته باشند و ارزشمند ندادند. پس حتما لازم است که این مهارت ها را در کوک خود با ستایش و تعریف به جا از عملکرد و رفتار و شخصیت او تقویت کنید.وقت گذراندن با پدر و مادر و سایر اعضای خانواده به کودک می فهماند که وجودش ارزشمند است. لذا ایجاد یک فضای دوستانه در خانواده که کودک در آن بتواند به سادگی به بیان نظراتش بپردازد شخصیت او را پرورش می دهد.

آموزش جملات کار آمد

یکی دیگر از راه هایی که از طریق آن می توانید نه گفتن را برای کودک راحت تر کنید این است که جملات کاربردی به او آموزش دهید تا در صورت مواجه شدن با پیشنهاد نا درست بتواند از آن استفاده کند. جملاتی مثل : « نه به نظر من این کار درست نیست » ، « متاسفانه نمیتوانم با شما بیایم » ، « نه متشکرم » و …

روی نه گفتن خود بایستید.

وقتی کودک تان بی وقفه از شما چیزی می خواهد و جواب منفی می شنود، به خاطر بی حوصلگی یا ترحم حرف تان را عوض نکنید. در چنین شرایطی هر چند بار که لازم است، به خواسته او پاسخ منفی دهید و با خوش خلقی به او یاد دهید قرار نیست تکرار خواسته کسی، تصمیم او را تغییر دهد و درصورتی که منطق و احساسش به او می گوید باید پاسخ منفی دهد، دلیلی ندارد به خاطر پافشاری دیگران حرفش را عوض کند.

کوپن های تان را نسوزانید.

گفتیم کودک تان در کنار کسب کردن مهارت «نه شنیدن»، «نه گفتن» را هم یاد می گیرد، به همین دلیل باید مراقب زمان و شرایطی که کلمه «نه» را به زبان می آورید باشید. برای شروع باید تعداد دفعاتی که پاسخ منفی به زبان می آورید را محدود کنید. یادتان نرود که شما هر روز چند کوپن نه در اختیار دارید و نباید با ولخرجی، کوپن های تان را بسوزانید. اگر احساس می کنید کودک نوپای شما ممکن است وسایلی که در دسترسش دارد را بشکند، به جای اینکه از صبح تا شب مدام به او بگویید «نکن»، «دست نزن» یا «نه»:خانه را پاکسازی کنید.نه گفتن های مکرر و بیهوده، این کلمه را در ذهن کودک تان بی ارزش و بی‬ اعتبار می کند و گذشته از انداختن حرف تان از سکه، باعث می شود خودش هم نتواند به جا و قاطعانه از این واژه سرنوشت ساز استفاده کند. علاوه بر این، در سال های کودکی فرزندتان، چاره ای جز بالا بردن تحمل خود ندارید.

آموزش و تشویق کودک

کودکان نیازمند توجه والدین هستند. وقتی نکته ای را به آن ها آموزش می دهید لحن و نوع رفتار شما بسیار اهمیت دارد. تا جایی که ممکن است اجازه دهید خود کودک به نتایج مورد نظر شما برسد. با پرسیدن سوالات گوناگون او را در رسیدن به نتایج مورد نظر تشویق کنید.همچنین بسیار مهم است که کار های مثبت کودکتان را مورد توجه قرار داده و او را تشویق کنید. لازم نیست برای تشویق او از راه های دشواری استفاده کنید. گاهی یک آفرین ساده هم می تواند بسیار موثر واقع شود.

همینطور برای تشویق کودکان می توانید از لیست آرزو ها استفاده کنید. در این لیست تمام چیز هایی که دوست دارد داشته باشد مثل عروسک ، دوچرخه ، شهربازی رفتن و … را یادداشت کنید و هر گاه کار درستی انجام داد به او یک امتیاز بدهید و از قبل شرط کنید وقتی امتیازش به حد مشخصی رسید یکی از موارد لیست آرزوهایش را برای او تهیه خواهید کرد.

برخورد صحیح با اشتباهات کودک

همه انسان ها در زندگی مرتکب اشتباهات کوچک و بزرگ می شوند. کودکان هم حق دارند اشتباه کنند و از طریق اشتباهاتشان بیاموزند. پس بهتر است سطح توقعتان از آن ها را متناسب با سنشان قرار دهید. اگر فرزندتان مرتکب خطایی شد بدانید که در ایستگاه آموزشی مهمی قرار گرفته است. هر خطا می تواند یک درس بزرگ باشد.

پس بهتر است در این موقعیت به جای تنبیه یا دعوا کردن او با برخورد ملایم و منطقی کار درست را به او بیاموزید. ممکن است شما در لحظه، برخوردی از روی خشم انجام دهید که بعدا پشیمان شوید. اما این برخورد تاثیر فراوانی بر روان کودک خواهد داشت. پس وقتی کودکتان مرتکب اشتباهی شد که شما را ناراحت کرد نفس عمیقی بکشید، سعی کنید به اعصاب خود مسلط شوید و سپس با او صحبت کنید. اگر دیدید نمیتوانید خشم خود را مهار کنید بهتر است صحبت کردن را به بعد موکول کنید.

تکنیک های دیگر برای تقویت مهارت نه گفتن کودکان

گاهی اوقات پیش می آید که فرزند ما از شدت علاقه به فردی، دوست ندارد به او نه بگوید و او را ناراحت کند. در این شرایط می توانیم به او بگوییم از تکنیک های جایگزین استفاده کند. یعنی در کمال خونسردی با استفاده از…

• جملات کارآمد، مثل شما که منطقی و باهوش هستید به نظرتون این کار درسته؟
• سوال پرسیدن، خودت بودی چه جوابی می دادی؟
• از طنز و شوخی استفاده کردن
• پیشنهاد کاری دیگری را بدهید، حالا من نمی تونم این کار رو بکنم اما می تونیم به جاش…..

سخن پایانی

آموزش مهارت نه گفتن به کودک حتما باید جدی گرفته شود. در جامعه ای که خطرات گوناگونی کودکان و نوجوانان ما را تهدید می کند تنها محافظت ما از آن ها کافی نیست. بلکه آن ها باید بیاموزند که در برابر افراد شرور از خود محافظت کنند و در مواقع لزوم در برابر خواسته های بیجای دیگران نه بگویند. یکی از الزامات این مهارت، داشتن اعتماد به نفس بالا است. با احترام گذاشتن به کودک و محبت به او می توانید او را به یک فرد توانا تبدیل کنید و خطرها را برای او به حداقل برسانید.

نکات طلایی درباره نه گفتن به کودکان