برنج، گیاهی است یکساله که ارتفاع آن تا 5/ و برگ های1 متر هم می رسد و در مناطق گرم و مرطوب و پر آب می روید .ساقه آن راست و. برگ های آن بزرگ و نوک تیز است. هر ساقه دارای چندیدن سنبله است که دانه های برنج بر روی این سنبله ها قرار دارند.دانه برنج در ابتدای امر در پوسته ای به نام چلتوک یا شلتوک قرار دارد که پس از درو ، از طریق کوبیدن ،از آن جدا می شود. این چلتوک در واقع همان سبوس برنج است که منبع ویتامین ها و مواد معدنی است اما از برنج جدا می شود .
در ژاپن ، مدت ها از سبوس برنج برای مصارف آرایشی و بهداشتی استفاده می شد؛ زیرا سبوس برنج رطوبت را در خود حفظ می کند و پوست را روشن می نماید و دارای اثر صاف کنندگی پوست است.
چای شلتوک برنج چیست؟
برنج را به طور قطع می توان از اصلی ترین و پراستفاده ترین مواد غذایی ما ایرانی ها معرفی کرد. برنج که یک گیاه یکساله می باشد، دانه های برنج را درون گیاه خود نگهداری می کند تا زمان برداشت که این دانه ها را از دل گیاه بیرون می آورند.
دانه های برنجی که ما امروزه در مغازه ها و فروشگاه ها می بینیم برای تبدیل شدن به این دانه های سفید لازم است تا پوستشان کنده شود، نه یکبار بلکه اینکار باید دوبار انجام شود زیرا لایه و پوسته اولیه برنج که قهوه ای رنگ و زبر می باشد شلتوک نام دارد و لایه نازک تری که بعد از آن نیز روی برنج وجود دارد، سبوس می باشد.
در واقع در زمان برداشت، برنج وارد دستگاه شالیکوبی و یا دستگاه پوست کن می شود و لایه ی قهوه ای و زبری از آن جدا می شود که به آن چلتوک گفته می شود. اما برنجی که در این مرحله بدست می آید برنج قهوه ای می باشد که یک پوسته قهوه ای رنگ نازک بر روی آن هنوز می باشد، این پوسته همان سبوس می باشد که با “دستگاه سفید کن” این پوسته نیز از روی برنج جدا شده و آن را تبدیل به برنج سفید می کند.
اما بهتر است بدانید که این شلتوک ها و سبوس هایی که از برنج جدا می شود می توانند به عنوان منبعی فوق العاده برای انواع ویتامین ها و مواد معدنی استفاده شود، به همین خاطر از آنها برای درست کردن چای شلتوک استفاده می شود که در ادامه با آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
طرز تهیه چای شلتوک برنج
به طور کلی شلتوک برنج نسبت به سبوس برنج زبرتر و زخمت تر می باشد و به همین خاطر نمی توان از آن به طور مستقیم درون غذاها استفاده کرد؛ برعکس سبوس برنج!چلتوک دارای طبیعتی گرم و خشک می باشد و نحوه استفاده از آن به صورت دمنوش و چای گیاهی می باشد و به همین خاطر می توانید آن را به راحتی در بسیاری از عطاری ها پیدا کرده و خریداری کنید.طرز تهیه چای شلتوک نیز مانند بیشتر دمنوش های گیاهی بسیار ساده و آسان می باشد و شما می توانید آن را به راحتی در منزل خود دم کرده و مورد استفاده قرار دهید، برای اینکار تنها کافیست:
به اندازه یک لیوان آب درون قوری ریخته و آن را بر روی حرارت قرار دهید و پس از به جوش آمدن آب، به اندازه یک قاشق غذاخوری شلتوک آسیاب شده به آن اضافه کرده و حرارت شعله را به کمترین میزان ممکن برسانید و با انداخت یک پارچه بر روی قوری، پس از گذشت بیست دقیقه جوشانده شما آماده مصرف می باشد.
بهتر است قبل از مصرف دمنوش را از صافی عبور داده و با استفاده از عسل و نبات برای شیرین کردن آن اقدام کنید تا طعم و مزه چای گیاهی شما مطبوع و دلنشین شود.
نکته مهم: برای دم کردن از قوری و کتری مسی و رویی استفاده کنید تا نتیجه کار شما بهتر شود. همچنین می توانید میزان دم کرده خود را بیش تر از حد مورد مصرف در یک وعده در نظر گرفته و الباقی را درون یخچال نگهداری کنید (تا چند روز).
شلتوک و سبوس برنج چه تفاوتی دارند؟
در زمان برداشت، برنج یک پوست قهوه ای رنگ قرار دارد که بعد از برداشت توسط دستگاه های پوست کن از برنج جدا می شود که خواص خود را دارد .بعد از این مرحله یعنی بعد از شلتوک یک لایه درونی قرار دارد که سبوس برنج نامیده می شود و توسط دستگاهی به نام سفید کن از برنج جدا می شود و برنج سفید می شود.
در اصل شلتوک برنج خشک می باشد و به صورت دم کرده استفاده می شود، ولی سبوس برنج به شکل پودری نرم می توان در ماست و شیر و … حل کرده و استفاده کرد. شلتوک و سبوس هر دو از نظر خواص درمانی و همچنین ارزش غذایی وجه تشابه بسیاری هستند ولی از نظر طعم، سبوس مطبوع تر است چرا که زمان جداسازی برنج از سبوس کمی خرده های برنج به آن اضافه می شود.
فواید دمنوش چلتوک برنج
- دمنوش چلتوک برنج باعث کاهش کلسترول خون می شود.
- دمنوش چلتوک توازن قند خون را باعث می شود.
- نقش ویتامین B1 موجود د دمنوش چلتوک برای عملکرد صحیح قلب بسیار مفید است و ضربان قلب را تنظیم می کند.
- نقش ویتامین B1 موجود در دمنوش چلتوک برای افراد عصبی ، نگران ومضطرب بسیار مفیداست.
- توانایی مغز را زیاد می کند.
- دمنوش چلتوک احساس خستگی را از فرد دور می سازد.
- برای رفع سردرد و گیجی مفید است .
- برای درمان زود رنجی مفید است.
- دمنوش چلتوک در تسکین التهابات ناشی از آلرژی مفید است.
- کمبود ویتامین B1 باعث گرفتگی ماهیچه ساق پا ، درد و سنگینی در ساق پا ، گرمی پا، خواب رفتن و بی حس شدن انگشتان دست و پا می شود؛ دمنوش چلتوک به رفع این عوارض کمک می کند.
- دمنوش چلتوک ملین و مسهل است.
- دمنوش چلتوک برنج ، مهمترین راه درمان طبیعی و یبوست به شمار می رود.
- در درمان بواسیر و نیز و سرطان کولون موثر است.
- سوءهاضمه را رفع می کند و در رفع کم اشتهایی موثر است.
- از مهمترین و شناخته شده ترین مواد موجود در چلتوک برنج ویتامین E است. خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین E ، خواصی نظیر ضد پیری و ضد چروک را برای این ویتامین ارزشمند توجیه می کند.