“پونه” یا پودنه گیاهی از خانواده نعنائیان است. گیاهی از سرده نعنا و تیره لب گلی ها که له شده برگ های آن عطر نعنا دارد. از پونه در آشپزی و شیرینی پزی و در طب سنتی به عنوان آرام بخش و مسکن استفاده می شود.
اسانس آن در صنعت عطر سازی کاربرد دارد و دارای ماده سمی پولِگون است. اسانس پونه بسیار غلیظ و حتی در مقادیر کم سمی و کشنده است. گزارش هایی از مرگ بیمارانی که بعلل مختلف از اسانس غلیظ آن استفاده کرده اند وجود دارد. کنگره آمریکا درخواست نموده است که استفاده آن برای زنان حامله منع شود.
هرچند روغن پونه بسیار سمی است، اما مصرف این گیاه به صورت تازه و خشک متداول است. مهاجرین اولیه در آمریکا از پودر خشک شده آن برای دفع حشرات استفاده می کردند. در تاریخچه انجمن سلطنتی لندن خاطر نشان شده است که این انجمن استفاده از پونه را برای کشتن مار زنگی پیشنهاد داده است.
فرهنگستان زبان فارسی این گیاه را “خالواش” و “نعناخالواش” نامیده است. پونۀ کوهی بی اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می برد و سکسکه را تسکین می دهد. همچنین این گیاه زداینده و باز کننده و نرم کننده مواد صفرایی و سودایی است.
چگونه دمنوش پونه سنبله ای درست کنیم؟
مواد لازم
- آب – 1 فنجان
- برگ های تازه یا خشک شده پونه سنبله ای – 1 قاشق چای خوری
طرز تهیه
1. آب را در یک قوری به جوش آورید.
2. برگ های خشک شده یا تازه ی پونه سنبله ای را در یک فنجان آب جوش بریزید، بگذارید 5 دقیقه بماند تا دم بکشد.
3. دمنوش پونه سنبله ای شما آماده است، از صافی رد کنید، در فنجان ریخته و بنوشید.
این چای گیاهی خوشمزه کافئین و کالری ندارد و می توان آن را به صورت گرم یا سرد استفاده کرد.
عوارض جانبی و محدودیت های استفاده از پونه:
- زنان حامله و شیرده به هیچ عنوان نباید از پونه استفاده کنند. این گیاه سلامت جنین را به خطر انداخته و احتمال سقط آن را بالا می برد.
- همچنین اگر پونه با شیر مادر ترکیب شود، باعث مسمومیت کودک می شود.
- افراد مبتلا به بیماری های کبد و کلیه از مصرف این گیاه خودداری کنند؛ پونه باعث تحریک این بیماری ها می شود.
- این گیاه پمپاژ خون در قلب را افزایش داده و برای افراد با فشار خون بالا خطرناک است.
- استفاده بیش از حد از پونه ممکن است منجر به تشنج شود.
- استفاده از روغن و عرق پونه با خلوص بالا و به مقدار زیاد می تواند کشنده باشد.
- استنشاق بخار پونه با غلظت بالا نیز می تواند بسیار خطرناک باشد.
- مصرف زیاد پونه ممکن است منجر به نارسایی کبد و کلیه شود.
- در مواردی حتی استفاده ی کم از روغن پونه ممکن است باعث شوک، هذیان، بیهوشی و اختلالات بینایی و شنوایی شود.
طبع پونه، گرم و خشک است که در قالب دمنوش، ادویه و عرق مورد مصرف قرار می گیرد. به دلیل عطر دلپذیر پونه از اسانس آن در عطرسازی نیز استفاده می شود.