ریشه های اعتراضات خیابانی در اسرائیل/ آیا دولت نتانیاهو سقوط خواهد کرد؟

با روی کار آمدن نتانیاهو در سرزمین های اشغالی، فضای سیاسی اسرائیل علیرغم فاصله گرفتن از بحران سیاسی حاصل از انتخابات های پی در پی، در معرض تنش ها و چالش های جدیدی قرار گرفته است. اردوکشی های خیابانی و اعتراضات بی سابقه در اسرائیل، وارد فازهای جدیدی شده و حجم شهروندان شرکت کننده در این اعتراضات روز به روز افزایش می یابد. ساعدنیوز در گفتگو با دکتر منصور براتی کارشناس مسائل اسرائیل به این موضوع پرداخته است:

نتانیاهو می گوید که ما می خواهیم یک "اسرائیل جدید" بسازیم که با نیازهای روز خیلی همخوان باشد.

ساعدنیوز: برخی از گزارش ها حاکی از حضور ده ها هزار نفر معترض در خیابان های اسرائیل در اعتراض به طرح قضایی نتانیاهو است. ریشه های این اعتراضات عظیم خیابانی چیست آیا صرفاً یک طرح باعث این موضوع بوده یا مسائل دیگری در میان است؟

دکتر منصور براتی: ما وارد پنجمین هفته متوالی اعتراضات خیابانی در شهرهای مختلف اسرائیل شدیم و بزرگترین اعتراضات در شهر تلاویو برگزار می شود. بیش از 100 هزار نفر در بعضی شب ها به خیابان ها آمدند و اعتراضات خودشان را انجام دادند. مسأله اصلی که معترضان را در شرایط فعلی به خیابان کشانده، طرح کابینه نتانیاهو برای تغییر قوانین دیوان عالی است که قوه قضائیه اسرائیل را تشکیل می دهد.

قوه قضائیه در اسرائیل قدرت بسیار زیادی دارد. در حقیقت، اگر پارلمان قانونی را به تصویب برسانند و 12 قاضی دیوان عالی احساس کنند که قانون مورد نظر با قوانین پایه ای اسرائیل که در حکم قانون اساسی این رژیم محسوب می شوند، و همچنین با اعلامیه استقلال اسرائیل در تناقض است، می توانند به راحتی آن قانون را لغو کنند.

نکته دیگر این که بعضی از احزاب جناح راست از جمله حزب لیکود در 20 سال گذشته همواره از این برتری دیوان عالی انتقاد کرده بودند و آن را نمادِ تسلط چپگراها بر اسرائیل طی 30 سال اول تشکیل این رژیم، یعنی از سال 1948 تا اواخر دهه 1970، می دانند. حرف این احزاب آن است که اگر نهادی وجود داشته باشد که بخواهد قوانین تصویب شده در پارلمان را لغو کند، این مخالف دموکراسی است. چرا؟ چون مردم آمدند از طریق رأی گیری و انتخابات پارلمانی نظر خودشان را درباره مسائل مختلف اعلام کردند و نظرشان را به ساختار قدرت سیاسی انتقال دادند. بنابراین، نمایندگان پارلمان حق دارند قوانین را تغییر دهند و هیچ مانعی نباید در برابر اینها وجود داشته باشد.

اما انگیزه اصلی ای که پشت این اقدام و طراحی نتانیاهو قرار دارد، و می خواهد قدرت دیوان عالی را کم کند، دو مسأله است. در درجه اول، موضوعی که اضطراری تر است، این است که پرونده های پنجگانه قضایی علیه نتانیاهو از طریق کاهش قدرت دیوان عالی میتواند به یک سرانجام خوبی برسد. به نحوی که این پرونده ها دیگر پیگیری نشود و نتانیاهو بتواند جان سالم به در برد و در واقع تبرئه بشود و این پرونده ها را بلاموضوع بکند. انگیزه اصلی تغییر در دیوان عالی در حقیقت، همین مسأله است.

مسأله کلان تر در این زمینه، آینده ای است که نتانیاهو برای اسرائیل طراحی کرده است. کابینه جدید که به قدرت رسیده، 12 برنامه کلی را اعلام کرده است. وقتی این برنامه ها را مقایسه می کنیم، عمدتاً تحول بزرگی نسبت به چیزی که اسرائیل در حال حاضر هست، در این برنامه ها ترسیم شده است. می شود گفت که با اجرای این 12 برنامه، ما با یک اسرائیل جدید روبرو خواهیم بود. به نظر می رسد که نتانیاهو قصد دارد با این برنامه ها، تحول جدیدی را به وجود آورد.

یکی از این 12 برنامه کلی، تغییر در وضعیت دیوان عالی است. یکی دیگر از این برنامه ها این است که برای افرادی که به جرم اعمال تروریستی – بزعم اسرائیل – دستگیر شوند حکم اعدام در نظر گرفته شود. یهودی سازی مناطق نقب و جلیل که یک منطقه عرب نشین محسوب می شوند، جزو همین برنامه ها است. تحولات مدنظر در این برنامه ها قرار است که وضعیت فعلی موجود در اسرائیل را تغییر دهد. مخالفان این برنامه ها معتقدند که این یک نوعی "تغییر رژیم" است که نتانیاهو در تلاش برای تحقق آن است. خود نتانیاهو می گوید که ما می خواهیم یک "اسرائیل جدید" بسازیم که با نیازهای روز خیلی همخوان باشد.

اجرای این برنامه ها از دیوان عالی شروع شده، زیرا اگر نتانیاهو بخواهد هر یک از این طرح ها را به تصویب برساند، دیوان عالی بعدها اگر همین قدرت فعلی را داشته باشد می تواند با همه آنها مخالفت کند. برای همین، در اولین گام نتانیاهو در تلاش است تا قدرت دیوان عالی را کاهش دهد، تا خیالش از پرونده های فساد خودش راحت شود و هم در ادامه بتواند برنامه های دوازده گانه را بدون مزاحمت دیوان عالی به اجرا بگذارد.

می شود گفت که نهادهای رسمی در اسرائیل میتوانستند در سال های گذشته این بحران را حل و فصل کنند. اما هرچقدر که به جلو حرکت می کنیم، این توانایی کمتر و کمتر می شود.

ساعدنیوز: آیا اردوکشی خیابانی در طول حیات کابینه جدید نتانیاهو به انحاء مختلف ادامه خواهد داشت و آیا رقبا قصد دارند از مسیر اعتراضات خیابانی نتانیاهو را در بن بست قرار دهند؟

دکتر منصور براتی: در 4 سال گذشته، پنج انتخابات را در سرزمین های اشغالی شاهد بودیم. نهایتاً انتخابات نوامبر 2022 توانست این بحران را به پایان برساند و یکی از دو جناح یعنی جناح حامی نتانیاهو پیروز انتخابات شد. نتانیاهو در این انتخابات توانست اختلاف خوبی را با جناح رقیب به ثبت برساند. 8 کرسی اختلاف میان جناح نتانیاهو و اپوزیسیون وجود دارد و وی می تواند تمام لوایح مدنظر خودش را به تصویب برساند.

منتهای مراتب، به نظر می رسد که بحران سیاسی در حال انتقال از سطح انتخابات به سطح اجتماع است. در واقع، هواداران جناحی که باخته، این شکست را قبول ندارند و با برنامه های نتانیاهو به نحوی مخالف هستند و سعی در بیان مخالفت خود در خیابان دارند. تداوم این اعتراضات باعث خواهد شد که اسرائیل به سمت اردوکشی خیابانی و درگیری میان هواداران دو حزب رقیب حرکت کند. می شود گفت که نهادهای رسمی در اسرائیل میتوانستند در سال های گذشته این بحران را حل و فصل کنند. اما هرچقدر که به جلو حرکت می کنیم، این توانایی کمتر و کمتر می شود. دقیقاً مانند بقیه کشورهای خاورمیانه که بسیاری از دولت ها از حل کردن مشکلات شان عاجزند و مردم مدام در خیابان ها هستند، و درگیری به وجود می آید، اسرائیل نیز دچار همین عارضه شده و سرزمین های اشغالی هم صحنه درگیری ها میان دولت و معترضین شده است.

این مسأله می تواند باعث بروز مشکل در اجرای برنامه ها و حفظ نظم و امنیت شود و ممکن است که با شدیدتر شدن این وضعیت، کار به خشونت بکشد. ممکن است بحران یک بار دیگر به سرزمین های اشغالی بازگردد. شاید کار به جایی برسد که کابینه ناچار به تحویل قدرت بشود. البته هنوز فاصله زیادی از چنین چشم اندازی داریم. حتی ممکن است که برخی اعضای ائتلاف بخواهند از از این ائتلاف خارج شوند و اسرائیل بخواهد دوباره به سمت انتخابات حرکت کند. فعلاً احتمال وقوع چنین چیزی به مراتب کمتر است. اما با توجه به روندی که داریم و تداوم اعتراضات به نظر می رسد که در واقع، حرکت اسرائیل به سمت خشونت غیرقابل اجتناب خواهد بود.

به نظر می رسد که با بازگشت نتانیاهو به قدرت، تقابل ایران و اسرائیل در حال حرکت به سمت تنش بیشتر است.

ساعدنیوز: نوک پیکان اتهام حمله به سایت نظامی در اصفهان به سمت اسرائیل است و نیز بیانیه دولت اوکراین هم به نوعی این گمانه زنی را تقویت کرد. به نظرتان چه چشم اندازی در میدان نبرد ایران و اسرائیل با توجه به حادثه اخیر قابل تصور است؟

دکتر منصور براتی: در مورد خرابکاری اصفهان، و نیز خرابکاری در تبریز، که مقامات رسمی کشورمان آن را تکذیب کردند، باید این نکته را در نظر داشته باشیم که اسرائیلی ها هیچگاه به صورت رسمی اعلام نمی کنند که در واقع، ما چنین کاری را انجام دادیم؛ مگر این که بعد از چند دهه بگویند که ما فلان جا چنین کاری را انجام دادیم. در بعضی موارد، مقامات اعلام کردند که در فلان مقطع، ما چنین اقدامی را صورت داده ایم. معمولاً در چنین مواقعی، سکوت می کنند.

باری، به نظر می رسد که با بازگشت نتانیاهو به قدرت، تقابل ایران و اسرائیل در حال حرکت به سمت تنش بیشتر است. این مسأله ای است که انتظارش را از نتانیاهو داشتیم. در درجه دوم، به نظر می رسد که برخلاف انتظاری که وجود داشت، و برخلاف آن سابقه روابط شخصی نتانیاهو و پوتین، که انتظاراتی را به وجود آورده بود که با برگشتن نتانیاهو به قدرت، ارتباط روسیه و اسرائیل بهتر خواهد شد، و اسرائیل تا حدی از حمایت از اوکراین صرفنظر کند؛ اما به نظر می رسد که روند تا اندازه ای معکوس است.

اخیراً نتانیاهو اعلام کرده است که انتقال گنبد آهنین به اوکراین در دست بررسی است. در حقیقت، این مسأله برای جنگ در اوکراین بسیار حائز اهمیت خواهد بود. بنابراین، بدتر شدن روابط اسرائیل و روسیه دور از انتظار نیست. به نظر می رسد که نتانیاهو هم در فقره جنگ اوکراین، تصمیم خودش را گرفته، و به دلیل آن چیزی که او از آن به حضور ایران در این جنگ، تعبیر می کند، می خواهد از این طریق ایران را تا جایی که برایش ممکن است تنبیه بکند. نتانیاهو تصمیم دارد با برجسته ساختن این مسأله ادعایی اش افکار عمومی جهان و رسانه های دنیا را برعلیه ایران بسیج کند و اجماع بیشتری را بر علیه ایران ایجاد کند.

خوش رقصی شیخ الاسلام باکو برای اسرائیل/ طرح شیطانی علی اف برای خشکاندن ریشه تشیع در آذربایجان