سرآقاسید روستایی تاریخی واقع در چهارمحال و بختیاری که از جنوب به استان اصفهان و از غرب به خوزستان می رسد. روستای زیبای سرآقا سید یکی از جاذبه های تفریحی منطقه کوهرنگ می باشد. این روستا علاوه بر قدمت اصیل و بافت تاریخی خود از جنبه های زیارتی، سیاحتی و گردشگری مورد توجه همگان قرار گرفته است و هرساله انبوهی از گردشگران از جاهای مختلف کشور و کشورهای خارجی ازجمله ژاپن را به خود جلب می کند .
چرا به آن سرآقا سید می گویند؟ از شجره نامه ها اینطور برمی آید که عمر روستا به ۶۰۰ سال پیش می رسد و اسم روستا از امامزاده سرآقاسید عیسی که در روستاست، گرفته شده. برخی می گویند در قدیم، آنهایی که برای زیارت امامزاده به آن می رفتند، می گفتند می رویم سر مزار آقاسید عیسی، برای همین هم روستا به این اسم معروف شده. بعضی ها هم معتقدند چون خانه های روستا بالای سر امامزاده قرار گرفته به آن سرآقا سید می گویند؛ یعنی روستا، بالای سر امامزاده است.
موقعیت جغرافیایی و آب و هوای روستا سر آقا سید
این روستا زیبا مربوط به استان چهار محال بختیاری است و در فاصله 140 کیلومتری از شهرکرد قرار دارد. این استان در همسایگی لرستان و کهکیلویه و بویراحمد است. از سمت دیگر نیز به استانهای خوزستان و اصفهان نزدیک است. روستا زیبای سر آقاسید در کوه های سر به فلک کشیده زاگرس همچون نگینی باارزش قرار گرفته و خودنمایی می کند.
این روستای کوهستانی از لحاظ تقسیم بندی جغرافیایی کشور از توابع شهرستان کوهرنگ است و در بخش مرکزی آن قرار دارد. روستا با ارتفاع بیش از 2500 متر از سطح دریا دارای آب و هوایی مطبوع و خنک در فصل تابستان می باشد. این روستا زیبا در فصل بهار با درختان پر شکوفه پذیرای میهمانان خود است. موقعیت این منطقه در یکی از زیباترین دامنه های قله هفت تنان است. برای رسیدن به این روستا باید بعد از شهرکرد به سمت شهر فارسان رفت و بعد از رسیدن به چلگرد راهی این روستا شد.
معماری روستا
روستای سرآقاسید دارای بافت و معماری قدیمی خاص و سنتی است. خانه های روستا به شکل پلکانی فشرده ساخته شده اند و معماری خانه ها به صورتی است که حیاط هر خانه، پشت بام خانه دیگر است. در این نوع معماری، تمام خانه ها دارای یک چشم انداز هستند و به یک سمت ساخته شده اند. تصویری که از روی پشت بام خانه ها در مقابل چشمان انسان قرار دارد، طبیعتی بسیار زیبا و رویایی را نشان می دهد که شاید هیچ جایی را به این سادگی نتوان یافت که چنین چشم انداز و منظره زیبای آن را بتوان از داخل منزل، مشاهده کرد. مصالحی که در ساخت خانه های روستا به کار رفته اند، از گل و خشت هستند که با معماری کاملا ساده ساخته شده اند و برای درب خانه ها و سقف نیز از چوب استفاده شده است. ویژگی دیگر این خانه ها نداشتن پنجره است. هیچ یک از خانه های روستا، به شکلی کاملا خاص، دارای پنجره نیستند. خانه ها تنها درب هایی دارند که بسیار کوچک هستند و از چوب های درختان همان منطقه ساخته شده اند. به نوعی می توان گفت که تمامی مصالح به کار رفته در ساخت خانه ها از خود روستا تهیه شده اند. خانه ها به صورت تو در تو ساخته شده و از دو بخش تشکیل شده اند که یک بخش آن برای اهالی خانه و بخش دیگر مخصوص دام ها، طیور و انبار است. معماری خانه های روستای سرآقاسید بسیار شبیه به روستای ماسوله در گیلان است. بنا بر همین شباهت، روستای سرآقاسید را «ماسوله زاگرس» نیز می نامند. این نوع معماری معمولا به دو منظور انجام می شده است، یکی برای صرفه جویی در زمین و دیگری به منظور اتحاد اهالی یک روستا در موقعیت های مختلف اجتماعی و اقلیمی، پیش بینی می شد که خانه ها نزدیک به هم ساخته شوند.
تنها راه ارتباطی با روستای سرآقاسید
سرآقا سید فقط در شش ماه فصول بهار و تابستان قابل دسترسی است و ساکنان آن ماه های سرد سال را پشت حصاری از برف می گذرانند. با مسدود شدن این گردنه در فصل سرما، اهالی روستای سرآقا سید تنها از طریق مسیر بزنوید لرستان تردد می کنند.هر ساله قبل از بروز فصل سرما تمامی امکانات رفاهی و خدماتی، سوخت نفت سفید و مواد غذایی مردم دهستان موگویی تأمین می شود. دارو هم به اندازه کافی در خانه های بهداشت این دهستان ذخیره سازی شده و پزشک در اورژانس روستای خویه مستقر شده است. یک دستگاه آمبولانس هم به سامانه بهداشتی این دهستان اضافه شد. با اولین بارش برف اهالی روستا خانه نشین می شوند و فقط از خدا کمک می خواهند. شش ماه راه ارتباطی با مرکز شهرستان قطع می شود و به ناچار باید بخشی از مایحتاج زندگی را قبل بسته شدن راه تأمین کنند.
فرهنگ ها و سنت های دوست داشتنی سرآقاسیدی ها
در این منطقه از چهارمحال و بختیاری، چهرۀ بکر و اولیۀ روستایی هم در طبیعتش هویداست و هم به خوبی در نوع مسکن، کار، پوشش، گویش لُری و شیوۀ زندگی مردم. به محض ورودتان به خاک این روستا، متوجه پوشش سنتی و جذاب محلی ها خواهید شد که هنوز رنگ وبویی از اصالت گذشته دارد. زیبایی لباس زنان و دختران این روستا در میان لباس های محلی ایرانی مثال زدنی است.
اهالی دِه در دوخت این پوشاک به رسم سنت خود از رنگ ها غافل نشده اند. هنوز هم پارچه های ارزشمند و خوش رنگی بر تن آنها لباس می شود، لباس هایی که همۀ اجزای پوشاک سنتی بختیاری ها را شامل می شود. جلیقه های خوش زرق وبرق، لچک، شلوار و پیراهن های بلند زیبا زن بختیاری را می آراید و سنت و فرهنگ زیبای این قوم را در نوع پوشش نشان می دهد. پوشاک مردان روستای سر آقا سید هم از سنت به دور نیست. شلوارهای مخصوص، پیراهن، شال کمر، گیوه و چوقا شمایل مردی از اهالی روستای سر آقا سید را می سازد تا نشان دهد اهمیت به پوشش سنتی، از فرهنگ های زنده در این منطقه است.
یکی دیگر از فرهنگ های زیبای این روستا که شما را شیفتۀ خود می کند، موج قشنگی از موسیقی ها، آوازها و رقص های محلی است که از شنیدن و دیدن شان لذت خواهید برد. سازهای قدیمی و سنتی هنوز در این روستا جان دارند و نوای خوش آوازهای لُری عشایری در دامنه های این روستای کوهستانی طنین می اندازد. در مناسبت های خاص، رقص های دسته جمعی محلی ها را می توانید ببینید و از تبلور فرهنگ ایرانی لذت ببرید.
دیدنی های سرآقا سید
در سفر به این روستا به زیارت امام زاده سر آقا سید (سید آقا عیسی) بروید و از صفا و سادگی آن لذت ببرید.
گشتی هم در کنار زمین های کشاورزی اطراف امام زاده بزنید و به تماشای آنها بپردازید. از دیدن حوضچه های نمکِ روستا جا نمانید که گویی لباسی با خال های سپید بر تن طبیعت کرده اند.
بعد از امام زاده اولین چیزی که در روستا توجه شما را جلب می کند پوشش، گویش، پوشاک و فرهنگ بومی مردم است که کاملا حفظ شده و و جلوه گر غنای فرهنگی و دینی ساکنان آن است.
در کنار روستا درختان گردویی وجود دارند که قدمت آنها نزدیک به ۳۰۰ سال است.
آبراهه بزرگی نیز از ضلع شرقی روستا می گذرد که دارای دو چشمه است.
باغات میوه و طبیعت زیبای کوهستانی به این روستا جلوه ای خاص بخشیده است. قدم زدن در کوچه های روستا به منزله سفر در زمان است، گویی از قرن بیست و یک به جای دیگری در زمان پرت می شوید. عکاسی از چنین فضای ناب و دست نخورده ای می تواند یکی از بهترین تجارب سفر شما به این روستا باشد.
تماشای آبشار شیخ علی خان که در ۴۰ کیلومتری روستای سرآقا سید قرار گرفته است را در برنامه سفر خود بگنجانید. محیط اطراف آبشار محل خوبی برای تفرج و تفریح گردشگران است.
اگر علاقه به غار نوردی دارید به شما غار یخی چما را پیشنهاد می کنیم که در نزدیکی روستای شیخ علی خان واقع است. برای رسیدن به غار یخی چما چندین بار باید تن به آب رودخانه زد که سرمایش تا مغز و استخوان میرود، پس از یک کیلومتر در تنگه چما، دهانه غار یخی چما قرار دارد.
تجربه خوشمزگی های محلی چشیدن طعم تازۀ غذا ها و تنقلات روستایی برای شهرنشین ها همیشه جذاب و هیجان انگیز بوده است. روستای سر آقا سید هم مثل سایر نقاط ایران، پر از خوشمزگی هایی است که خاص این اقلیم است و به دست اهلی دِه تهیه می شود. در این دیار بختیاری مگر می شود کباب اصیل این قوم را نچشید؟ کباب بختیاری یکی از غذا های ناب روستای سر آقا سید است. محلی ها این غذا را با گوشت تازه می پزند و در پخت آن حرفه ای هستند.
مردم روستا چه اعتقاداتی دارند؟ یک عَلَم داخل امامزاده هست که مردم روستا می گویند موقع جنگیدن و دعوت مردم به اسلام، در دستان سید آقا عیسی بوده. اعتقاد به این علم تا حدی است که در مواقعی مثل خشکسالی، برای رفع آن در جاهای مختلف چرخانده می شود.
نشانه ای به شکل ۸ روی کوه خیمه و روبه روی روستا وجود دارد که مردم معتقدند نشانه ای از قبله است و آقا سیدعیسی با پرتاب نیزه آن را به مردم نشان داده.
چشمه ای در همین کوه به اسم مراد چشمه هم وجود دارد. مردم معتقدند اگر کسی نیت پاک داشته باشد و دستش را در آب آن فرو ببرد، نشانه ای برای برآورده شدن آرزویش توی دستش می آید. نشانه ای مثل سنگ ریزه، برگ، گل سر و یا هر چیز دیگری که تعبیر خاصی در آن است.
همچنین مردم روستا در چشمه خدر لباس نمی شویند، چون معتقدند این چشمه متعلق به حضرت خضر بوده است.
