روس ها با حمله به اوکراین، مرحله اول، حراج برجام را اجرایی کردند. تأسف برانگیزتر این است که عده ای در داخل ایران در تلاش برای مقدس سازی پوتین هستند! مواضع سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو واقعاً جای تأسف دارد.
ساعدنیوز: تجاوز نظامی روسیه به اوکراین تنش میان شرق و غرب را به نقطه انفجار رسانده است و ثمرات این تنش را در نظرات رادیکال رهبران جهان در چند روز گذشته را در رسانه های دنیا به وضوح مشاهده کرده ایم. از آنجایی که روسیه و آمریکا در مذاکرات احیای برجام نقش کلیدی ایفا می کنند و این مذاکرات نیز خواه ناخواه تبدیل به عرصه تقابل این دو ابرقدرت شده است، به نظر حضرتعالی اقدام نظامی روسیه بر علیه اوکراین، چه تأثیری در روند احیای برجام خواهد داشت؟
دکتر حشمت الله فلاحت پیشه: به نام خدا؛ من در چند ماه گذشته موضوعی را مطرح کردم مبنی بر این که روس ها برجام را به اوکراین خواهند فروخت! به دلیل طرح این موضوع نیز متأسفانه بی حرمتی ها و توهین های مختلفی را در این مدت به جان خریدم؛ ولی در نهایت این مطلب با ابراز تأسف به واقعیت تبدیل شد. روس ها با حمله به اوکراین، مرحله اول، حراج برجام را اجرایی کردند. تأسف برانگیزتر این است که عده ای در داخل ایران در تلاش برای مقدس سازی پوتین هستند! مواضع سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو واقعاً جای تأسف دارد. این که ایشان اصرار دارد که تاریخ را فراموش کنیم! درباره امروز چه؟ جنایات روسیه در اوکراین کجای تاریخ جای می گیرد؟! جنایت روسیه در اوکراین به امروز تعلق دارد و دیگر تاریخ نیست که آقای سفیر خواهان فراموش شدن آن باشد! انتظار ما این است که سفرای جمهوری اسلامی ایران نماینده ملت ایران در کشورهای خارجی باشند نه سخنگوی آن کشور خارجی در ایران! کاری که سفیر ایران در روسیه آن را انجام می دهد دقیقاً تطهیر پوتین است. مردم ایران با تجاوز نظامی روسیه به اوکراین مخالف هستند، سفیر باید این موضع را منعکس کند.
بنابراین، همان طور که گفتم، با تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، مرحله اول حراج برجام توسط روس ها تحقق یافت. متأسفانه در این مرحله، مسئولان سیاست خارجی کشورمان با خوشبینی افراطی منتظر روسیه ماندند و برجام قبل از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین احیاء نشد. اگر برجام قبل از تجاوز نظامی روسیه احیاء می شد، طبیعتاً ایران می توانست با سرعت بیشتری عقب ماندگی خود در زمینه نقش آفرینی در بازار انرژی جهان را جبران کند. و امروز نیز در قبال نقض آشکار حقوق بین الملل و ساختارهای جهانی توسط پوتین، موضع مستقل تری داشت. روس ها با کارشکنی در وین، اجازه ندادند، برجام قبل از تجاوز روسیه به اوکراین، احیاء شود، و متأسفانه مقامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز از روس ها بازی خوردند. ما در اوکراین شاهد این بودیم که حتی در خارج کردنِ اتباع ایران از این کشور، به دلیل خوشبینی بیش از اندازه به روسیه، وضعیت نارنجی اعلام شد به جای وضعیت قرمز و آن طور که باید اقدامات لازم برای حمایت بیشتر از اتباع ایرانی اقدامات مؤثر و به موقعی صورت نگرفت. متأسفانه تجربه های گذشته نیز به ما می گوید، که ایران به تصمیم های پرهزینه روی بهتری نشان می دهد. امیدوارم که در این مورد ما دیگر در پی تصمیم پرهزینه نباشیم.
در خصوص، ادامه مذاکرات احیای برجام نیز باید واقعیات اساس تصمیم گیری های ایران باشد. بعد از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، آقای اولیانوف عملاً دیگر آن نقش گذشته را در این مذاکرات نخواهد داشت و غربی ها تمام تلاش خودشان را برای به حاشیه راندن اولیانوف خواهند کرد. تا به امروز هم اولیانوف به عنوان خرس وسط در این مذاکرات عمل کرده است. مثل بازی هایی که در آن، کار خرس وسط، قطع کردن پاس طرفین به همدیگر است. نماینده روسیه در این مذاکرات تمام تلاش خودش را برای جلوگیری از تماس مستقیم ایران با آمریکا انجام داده است. هرچند روسیه همیشه خودش را به عنوان یک میانجی نشان داده است ولی واقعیت به هیچ وجه این طور نیست. شاید یک رویکرد ساده لوحانه در سیاست خارجه در خصوص برجام در گفتگوهای آتی این باشد که ایران تلاش کند که از طریق روسیه و اولیانوف مذاکرات را پی بگیرد یا با طرف روسی، جلسات دوجانبه برگزار کند.
امروز نقش میانجیگری روس ها کاملاً زیر سؤال رفته است. بنابراین، بهترین تصمیم این است که ایرانی ها روی متن پیشنویس متمرکز شوند. و هر چه سریعتر با آمریکا به توافق برسند. شاید در برخی از رسانه ها و شخصیتها در داخل کشور، همراهی با غربی ها در به حاشیه راندن روسیه در مذاکرات را مساوی تضعیف پوتین و در نهایت، تضعیف ایران قلمداد کنند! من معتقدم با تجاوز نظامی روسیه به اوکراین عملاً موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص مسأله هسته ای و برجام تقویت شده است. روسیه با این کار نشان داد که جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم ها و فشارهای ظالمانه آمریکا و عهدشکنی های ترامپ چه اندازه منطقی و مطابق با قوانین بین المللی عمل کرده و حتی گام های متقابل زیر نظر آژانس برداشته شده است و جمهوری اسلامی ایران علاقه ای به قانون شکنی نداشته و ندارد. در مقابل بازیگری قانون شکن مثل روسیه را داریم که به هیچ وجه به ساختارهای بین المللی باوری ندارد و اقدام نظامی در این شکل را ترجیح می دهد.
توصیه من به غربی ها این است که با چنین دیدگاهی به سمت احیای برجام از طریق رفع دغدغه های به حق جمهوری اسلامی ایران حرکت کنند. این به نفع خود غربی ها نیز هست که برجام زودتر احیاء شود تا بر روی مسأله اوکراین متمرکزتر عمل کنند. چرا که دیگر، برجام اولویت غرب نیست و ابرچالشی به نام تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، همه انرژی غربی ها را به خود اختصاص خواهد داد.
بهترین کار در اینجا تلاش برای احیای برجام در سریع ترین زمان ممکن است چرا که در صورت شکست خوردنِ روند احیای برجام و ادامه سخنان غیرسازنده از طرف آمریکایی ها، عملاً ایران به سمت پیوستن به محور آنارشی و خروج از جبهه دیپلماسی سوق داده می شود و این به هیچ وجه به نفع هیچ کشوری نیست.
ساعدنیوز: آقای خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران طی توئیتی نوشته اند که اگر آمریکا به خاطر بحران اوکراین سخت گیری های خودش را ادامه بدهد، تهران تا ابد منتظر آمریکا نخواهد ماند و پلن بی خود را اجرایی خواهد کرد. به نظر می رسد که بلینکن خواهان ادامه مذاکرات بدون حضور روسیه است و این مسأله با توجه به شرایط خاص سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عملاً با مشکلاتی مواجه خواهد شد. به نظر حضرتعالی پلن بی مد نظر آقای سخنگو چیست؟
دکتر حشمت الله فلاحت پیشه: به نظر من، کنار رفتن روسیه و طرف های اروپایی به نفع ایران و آمریکا است. از ابتدا هم حضور روس ها و اروپایی ها در گفتگوهای برجامی ضرورتی نداشت. هر دو طرف باید بر روی متن توافق متمرکز شوند و از به تأخیر انداختن توافق جداً خودداری کنند. برجام و جنایت روسیه در اوکراین دو مدل رفتاری در عرصه بین الملل را نشان می دهند. برجام نماینده الگوی سازنده دیپلماسی و ساختار منطقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مدیریت بحران است؛ در حالی که تجاوز نظامی روسیه به اوکراین نشان می دهد که این کشور در عرصه بین المللی، زور را بر منطق ترجیح می دهد، و هیچ توجهی به ساختارها و قوانین بین المللی ندارد و رویکرد جنگ طلبانه را بهتر تشخیص می دهد. این در حالی است که برجام یکی از دستاوردهای دیپلماسی در دنیا است.
بنابراین، من معتقدم برای تقویت موضع دیپلماسی در دنیا، آمریکا باید به احیای برجام متعهد باشد. موضع آقای بلینکن در این خصوص طبیعتاً سازنده نیست هرچند او در تلاش است تا با به حاشیه راندن روسیه در این مورد این کشور را مجبور به پایان دادن به تجاوز به اوکراین کند. ولیکن بهترین کار در اینجا تلاش برای احیای برجام در سریع ترین زمان ممکن است چرا که در صورت شکست خوردنِ روند احیای برجام و ادامه سخنان غیرسازنده از طرف آمریکایی ها، عملاً ایران به سمت پیوستن به محور آنارشی و خروج از جبهه دیپلماسی سوق داده می شود و این به هیچ وجه به نفع هیچ کشوری نیست. وارد کردن ایران در فاز آنارشی و شکستن قوانین بین المللی به تبعیت از روسیه طبیعتاً به ضرر آمریکا خواهد بود. و عرصه را بر آمریکایی ها تنگ تر خواهد کرد. بنابراین، احیای برجام به دور از حواشی به وجود آمده در پی تجاوز نظامی روسیه به اوکراین بهترین و منطقی ترین تصمیمی است که آمریکا می تواند در این شرایط اتخاذ کند.
چرا اوکراین برای روسیه و غرب بسیار مهم است؟
