روسیه به هیچ وجه به دنبال احیای برجام نیست/ پوتین یک تزار و استالین انتخاباتی است 

روسیه به ایران به عنوان یک خاکریز در تقابل با غرب نگاه می کند و در تلاش است از ایران به نفع بازیگری خودش در تقابل با غرب بهره ببرد.

ساعدنیوز: رسانه های نزدیک به دولت از دستاوردهای بزرگ سفر آقای رئیسی به مسکو سخن می گویند در حالی که این سفر برخلاف پروتکل های رایج سفرهایی در این سطح در سکوت کامل خبری برگزار شد. چه چیزی در رابطه ما با روسیه وجود دارد که مستلزم این سطح از محرمانگی است و اصلاً جایگاه این کشور در اقتصاد، سیاست و اجتماع ایران دقیقاً کجاست؟

دکتر حشمت الله فلاحت پیشه: به نام خدا؛ این یک واقعیت است که در داخل ایران، تلاش می شود تا مناسبات ایران با دو قدرت بلوک شرق سابق یعنی روسیه و چین محرمانه بماند. مسئولان جمهوری اسلامی ایران میگویند که این محرمانگی به خواست این دو قدرت است و این امر باعث می شود تا به دلیل فقدان داده های مستند و قابل اعتنا درباره مناسبات کشورمان با این قدرت ها، تحلیل ها نیز ضعیف باشد. همان طور که مستحضرید، سفرهایی در این سطح پروتکل های خاص خودش را دارد. از ابتدا مشخص است که چه موافقت نامه هایی امضاء خواهد شد و چه تشریفاتی قرار است اجرا گردد. متأسفانه هیچ خبری درباره محتوای گفتگوی سه ساعته آقای رئیسی با پوتین از رسانه های رسمی جمهوری اسلامی ایران منتشر نمی شود و فقط اخباری درباره حواشی این سفر منتشر می شود که خود این اخبار نیز به ضرر دولت است. تنها خبری که در این باره منتشر شد، خبر شبکه ام بی سی آمریکاست که طبق آن، آقای پوتین در دیدار با آقای رئیسی، پیشنهاد توافق موقت را داده است!

دولت علاقه ای ندارد که درباره جزئیات این دیدار خبری را منتشر کند و فقط تلاش رسانه های دولت بر این است که این دیدار را یک دیدار راهبردی و بر اساسِ مناسبات دو جانبه جلوه دهند. ولی من فکر می کنم نگاه روسیه به ایران کمافی السابق نگاه خاکریزی است. روسیه خودش را به عنوان یک قدرت تأثیرگذار قلمداد می کند و به ایران به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف استراتژیک خودش در منطقه در تقابل با قدرت های غربی نگاه می کند. تأمین منافع روسیه در سایه ادامه تنش ایران با غرب میسر می شود و روسیه اساساً علاقه ای به رفع این تنش ندارد. اگر این دیدار، واقعاً راهبردی بود و مناسبات دو جانبه ماهیت آن را شکل می داد، طبیعتاً طبق پروتکل های بین المللی، دو رئیس جمهور با همدیگر دیدار می کردند، بعد از آن، نشست خبری برگزار می شد و بعد وزرای دو کشور، دو به دو موافقت نامه هایی را امضاء می کردند. این موافقت نامه ها می شدند دستاورد و بار و ثمر این سفر ولی چنین چیزی اتفاق نیفتاد. حدود یک سوم وزرای دولت، در این سفر، آقای رئیسی را همراهی می کردند ولی هیچ موافقت نامه ای بین دو کشور امضاء نشد. همان طور که عرض کردم، روسیه به ایران به عنوان یک خاکریز در تقابل با غرب نگاه می کند و در تلاش است از ایران به نفع بازیگری خودش در تقابل با غرب بهره ببرد.

در گذشته، این کشورهای عربی بودند که از تابوسازی از ایران و تنش های موجود میان جمهوری اسلامی و غرب نهایت بهره را می بردند. امروز روسیه جای کشورهای عربی را گرفته است.

ساعدنیوز: همان طور که حضرتعالی هم به درستی اشاره کردید، حواشی این سفر بیشتر از متن آن، بازتاب خبری داشته است. چرا هیچ یک از پروتکل های بین المللی در سفر آقای رئیسی رعایت نشد. هیچ استقبال رسمی ای از ایشان به عمل نیامد؛ دیدار در فضایی کاملاً متفاوت و غیررسمی برگزار شد. هیچ کنفرانس خبری ای برگزار نشد و اصولاً هیچ توافقنامه ای میان دو کشور هم امضاء نشد. چرا دولت علیرغم علم به این پروتکل ها چنین سفری را طراحی کرد؟

دکتر حشمت الله فلاحت پیشه: قبل از انجام سفر و ملاقات بنده یک مطلبی را در روزنامه آرمان ملی منتشر کردم تحت عنوان "روابط ایران و روسیه از نوژه تا وین"؛ در آنجا، انتظارات از این سفر را مطرح کردم که طبیعتاً هیچکدام هم با توجه به اتفاقاتی که افتاد، برآورده نشد. این اتفاقات با توجه به پیشینه عملکرد دولتمردان کرملین کاملاً قابل پیشبینی بود. حاشیه سازی های آقای پوتین ادامه پیدا کرد. پوتین یک تزار و استالین انتخاباتی است. روسیه در طول تاریخ ماهیت خودش را در تقابل با غرب تعریف کرده است. بخش عمده قدرت این کشور از طریق فشار آوردن به همسایگان به دست آمده است. تعجب بنده از مسئولین وزارت خارجه است که چرا از این پیشینه تاریخی درس نمی گیرند.

رفتار پوتین از نوع نشستن در میز مذاکره و تشریفات کاملاٌ مشخص بود. درست است که طرف ایرانی این مسائل را خبری نمی کند ولی پیش از این که آقای رئیسی به مسکو برود، وزارت خارجه می دانست که هیچ استقبالی از آقای رئیسی در دم پله های کاخ کرملین وجود ندارد؛ نشست در کجا برگزار خواهد شد؛ امضای هیچ موافقت نامه ای در کار نیست و بقیه موضوعات. از زمان سفر آقای قالیباف به مسکو ایران می داند که سطح مراوده دو کشور قرار است در چه سطحی باشد. این رفتار مسکو ربطی به این دولت و آن دولت ندارد؛ در زمان دولت آقای روحانی نیز، ما با التماس و خواهش نهایتاً توانستیم به جای اس 400، اس 300 را از روسیه بخریم. این در حالی است که روس ها اس 400 را به کشورهای غربی با التماس می فروشتند.

در گذشته، این کشورهای عربی بودند که از تابوسازی از ایران و تنش های موجود میان جمهوری اسلامی و غرب نهایت بهره را می بردند. امروز روسیه جای کشورهای عربی را گرفته است. روسیه به هیچ وجه به دنبال احیای برجام نیست بلکه هدف این کشور، تطویل تقابل ایران با غرب است. طرح توافق موقت مطرح شده از سوی آقای پوتین هم دقیقاً در همین راستا است. در زمان امضای برجام، روسیه اصرار داشت که سوخت ایران به روسیه انتقال داده شود و امروز هم دقیقاً چنین طرحی را دنبال می کند.

من در ابتدای شروع مذاکرات برای احیای برجام، بحث توافق موقت به عنوان یک آتش بس در قبال آزاد شدن منابع ایران و در نهایت، مذاکره برای توافق نهایی را مطرح کردم ولی امروز دیگر زمان توافق موقت نیست. روسیه امروز تلاش می کند از خاکریز ایران برای امتیازگیری از غرب در مسأله بحران اوکراین بهره کامل را ببرد. پوتین با طرح مسائل حاشیه ای دقیقاً در همین مسیر قدم برمی دارد.

آقای امیرعبداللهیان از شروع اجرای توافق 25 ساله با چین خبر داد در حالی که این توافق در صحن علنی مجلس مورد تصویب قرار نگرفته است و این دقیقاً خلاف قانون اساسی است. طبق قانون، هیچ توافق بین المللی قبل از تصویب در مجلس قابلیت اجرایی ندارد.

ساعدنیوز: امروز در جامعه ایران، یک اتمسفر کاملاً منفی بر علیه توافق 25 ساله با چین و توافق 20 ساله با روسیه وجود دارد و سؤالی که در کوچه و بازار پرسیده می شود این است که در برجام چه چیزی بر علیه منافع ملت وجود دارد که قرار است با کنار زدن آن، و دادن امتیازات متعدد به دو کشور روسیه و چین به مدت طولانی از منافع ملت دفاع کنند. چرا اصولاً توافقنامه فی مابین ایران و این دو قدرت شرقی محرمانه می ماند؟

دکتر حشمت الله فلاحت پیشه: مقایسه برجام با توافق ایران با چین و روسیه واقعاً تأمل برانگیز است. متن برجام به صورت کامل هم به انگلیسی و هم به فارسی منتشر شد. ولی هیچ اشاره ای به جزئیات توافق به اصطلاح راهبردی ایران با چین و روسیه وجود ندارد. آقای امیرعبداللهیان از شروع اجرای توافق 25 ساله با چین خبر داد در حالی که این توافق در صحن علنی مجلس مورد تصویب قرار نگرفته است و این دقیقاً خلاف قانون اساسی است. طبق قانون، هیچ توافق بین المللی قبل از تصویب در مجلس قابلیت اجرایی ندارد. این که جلسات مجلس طبق قانون به صورت علنی برگزار می شود هدف این است که ملت از آنچه که در خانه ملت رخ می دهد خبر داشته باشد و شفافیت رعایت شود. ولی درباره این توافق چنین شفافیتی را شاهد نبودیم.

برجام یک متن بین المللی مهم است و تعهدات طرفین به صورت شفاف در آن مشخص است فارغ از این که طرفین به این تعهدات تا چه حدی پایبند بوده اند. ولی در موضوع توافق با چین، مسئولان ما اعلام میکنند که طرف چینی از ما خواسته تا محتوای این توافقنامه محرمانه بماند. واقعیت این است که در دنیای امروز ایران تنها کشوری است که این تفکر سنتی را دارد که می توان با بخشی از دنیا روابط راهبردی در هر زمینه داشت و به آن اعتماد کرد حتی اگر خیانتی در گذشته از سوی این بخش از دنیا در حق کشور شده باشد اعم از این که 6 بار به نفع تحریم ایران رأی داده باشد و رئیس دولت و ملت ایران را تحقیر کرده باشد؛ و از طرف دیگر، با یک بخش دیگر دنیا، برای همیشه دشمن بود. من بارها این مطلب را گفته ام که آمریکا و ایران به عنوان دو دشمن می توانند با همدیگر مذاکره کنند. دولت بایدن به احیای برجام علاقه مند است و هرچقدر زودتر این کار صورت بگیرد، احیای برجام با قدرت بیشتری صورت خواهد گرفت و ریشه خواهد دواند و دیگر، ترامپ و امثال او نخواهند توانست این توافق را زیر پا بگذارند.

اگر برجام در دولت اول اوباما امضاء می شد مطمئن باشید که ترامپ نمی توانست به این آسانی از برجام خارج شود. امروز هم در همین وضعیت هستیم. هر چه زودتر باید برجام احیاء شود. ما در ماه نوامبر 2022 انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا را داریم. این انتخابات می تواند بخش اعظمی از توانمندی های بایدن در استفاده از بخشنامه، فرمان اجرایی و دیگر موضوعات جهت احیای برجام و رفع تحریم های برجامی را محدودتر سازد. به هر صورت امروز بایدن با اختیاراتی که دارد می تواند برخی مصوبات کنگره را دور بزند.

ما نباید اجازه دهیم که ایران تبدیل به خاکریز چین و روسیه در تقابل با غرب شود. نیشخندی که امروز بر لبان برخی مقامات شرقی وجود دارد، ریشه در ساده انگاری مقامات ایران دارد. این که می گویند چین و روسیه در دستاوردهای جمهوری اسلامی در مسأله هسته ای سهم دارند حرف کاملاً دروغی است. هیچ یک از این دستاوردها ربطی به چین و روسیه ندارد. بخش اول دستاوردها به مقاومت دشمن شکن مردم اختصاص دارد. فشار و زجری که مردم در این مدت متحمل شدند. بخش دوم، دستاوردهای علمی هسته ای است که شهدای هسته ای ما دانشمندان ما آن را رقم زده اند و بخش سوم این دستاوردها نظامی است که تجسم عینی آن را در حمله نظامی به پایگاه عین الاسد مشاهده کردیم و دیگر کسی نمی تواند درباره گزینه نظامی علیه ملت ایران صحبت کند و این هم دستاورد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است.

هیچ کدام از این دستاوردها به چین یا روسیه ربطی ندارد. روسیه هیچ وقت با ایران رابطه راهبردی نداشته است. روسیه حتی قبول نکرد روزانه 100 هزار بشکه نفت را در قالب تهاتر کالا برای ما بفروشد. عملکرد ایران و امتیازدهی های مدام کشورمان به روسیه باعث شده است که این کشور از نقش واسطه گری عبور کرده و امروز در کسوت یک قدرت با نگاهی قیم مآبانه به کشور ما ظاهر شود.