افعال مدال (modal Verb) یا معین شرطی، افعالی کمکی هستند که با اضافه شدن به جمله شرایطی خاص مانند: توانایی، اجبار، اجازه داشتن و … را نشان می دهند. این افعال با توجه به کاربرد زیادشان اهمیت بالایی در قوائد گرامری دارند.
افعال وجهی یا مودال دسته از افعال کمکی هستند که دیدگاه گوینده را در رابطه با حالت یا شرایط نشان می دهند. این افعال در زبان آلمانی دارای قواعد خاصی هستند به همین دلیل به صورت جداگانه ای مورد بررسی قرار می گیرند.
زبان آلمانی شش فعل مودال اصلی دارد:
- können (توانستن)
- mögen (خواستن، دوست داشتن)
- dürfen (اجازه داشتن)
- müssen (بایستن، اجبار داشتن)
- sollen (بایستن، اجبار داشتن، ترجیح داشتن)
- wollen (خواستن)
استفاده از این فعل
فعل مدال برای نشان دادن یا ابزار ضرورت یا امکان پذیری در جمله استفاده می شود. بسته به اینکه از کدام فعل مدال در جمله استفاده شود این حالت ها متفاوت خواهد بود.
.Max will/darf/soll Automechaniker werden (ماکس میخواهد/ممکن است/باید مکانیک خودرو شود.)
اگر فعل اصلی در جمله واضح باشد (همیشه از فعلی خاص استفاده شود) در محاوره های روزمره فعل اصلی حذف می شود و تنها از فعل کمکی مدال استفاده می شود. به مثال های زیر توجه کنید:
?Kannst du Deutsch? = Kannst du Deutsch sprechen (می توانی آلمانی صحبت کنی؟)
?Willst du eine Pizza? = Willst du eine Pizza essen (آیا می خواهی پیتزا بخوری؟)
.Ich darf das. = Ich darf das machen (من اجازه دارم این کار را انجام دهم.)
ساختار گرامری افعال مدال
در زمان های حال ساده و گذشته ساده فعل مدال در جمله صرف می شود و فعل اصلی به صورت مصدر در انتهای جمله می آید. در گذشته ساده فعل مدال به صورت حالت گذشته در جمله ظاهر می شود در حالی که فعل اصلی به صورت مصدر در انتهای جمله خواهد آمد. در زمان های کامل (حال کامل، گذشته کامل و آینده کامل) فعل کمکی در جمله صرف می شود و مصدر فعل اصلی و پس از آن فعل مدال در انتهای جمله خواهند آمد.
حال ساده |
گذشته ساده |
حال کامل |
Er kann tanzen. |
Er konnte tanzen. |
Er hat tanzen können. |
Du musst schlafen. |
Du musstest schlafen. |
Du hast schlafen müssen. |
برای جملاتی که فعل اصلی ندارند در زمان های حال کامل و گذشته کامل از حالت سوم فعل مدال استفاده می کنیم. به مثال زیر توجه کنید:
.Das habe/hatte ich nicht gewollt (من این رو نمی خواستم/ من این رو نخواسته بودم)
جدول صرف افعال مدال
müssen |
können | dürfen | sollen | wollen | mögen* |
möchten** |
|
زمان حال |
|||||||
ich |
muss |
kann |
darf |
soll |
will |
mag |
möchte |
du |
musst |
kannst |
darfst |
sollst |
willst |
magst |
möchtest |
er/sie/es/man |
muss |
kann |
darf |
soll |
will |
mag |
möchte |
wir |
müssen |
können |
dürfen |
sollen |
wollen |
mögen |
möchten |
ihr |
müsst |
könnt |
dürft |
sollt |
wollt |
mögt |
möchtet |
sie/Sie |
müssen |
können |
dürfen |
sollen |
wollen |
mögen |
möchten |
زمان گذشته ساده |
|||||||
ich |
musste |
konnte |
durfte |
sollte |
wollte |
mochte |
wollte |
du |
musstest |
konntest |
durftest |
solltest |
wolltest |
mochtest |
wolltest |
er/sie/es/man |
musste |
konnte |
durfte |
sollte |
wollte |
mochte |
wollte |
wir |
mussten |
konnten |
durften |
sollten |
wollten |
mochten |
wollten |
ihr |
musstet |
konntet |
durftet |
solltet |
wolltet |
mochtet |
wolltet |
sie/Sie |
mussten |
konnten |
durften |
sollten |
wollten |
mochten |
wollten |
زمان حال/ گذشته کامل |
|||||||
gemusst |
gekonnt |
gedurft |
gesollt |
gewollt |
gemocht |
gewollt |
|
وجه شرطی | |||||||
müsste |
könnte |
dürfte |
sollte |
wollte |
möchte |
* در مکالمات روزمره امروزی در زبان آلمانی از فعل مدال mögen معمولا بدون فعل اصلی استفاده می شود.
** در واقع فعل möchten همان وجه شرطی فعل mögen است اما در زبان آلمانی امروزی از این فعل در زمان حال به عنوان یک فعل مدال مستقل استفاده می شود. در زبان گذشته معمولا به جای möchten از wollen استفاده می شود.
ساختار جملات با افعال مودال
همانطور که گفته شد استفاده از افعال مودال در جمله می تواند ساختار گرامری جمله و ترتیب قرارگیری واژگان را تغییر دهد. با توجه به متفاوت بودن نسبی این تغییرات در زمان های مختلف هر یک از این زمان ها را به صورت جداگانه بررسی می کنیم:
افعال مودال در زمان حال ساده
در زمان حال ساده، شکل صرف شده از فعل وجهی در جایگاه فعل اصلی (جایگاه دوم جمله) قرار می گیرد و مصدر فعل اصلی به انتهای جمله می رود. به مثال های زیر توجه کنید:
Er kann tanzen.
او می تواند برقصد.
Du musst schlafen.
تو باید بخوابی.
افعال مودال در زمان گذشته ساده
استفاده از افعال مودال در زمان گذشته ساده هم تا حد زیادی مشابه حال ساده است، با این تفاوت که این بار فعل مودال به صورت گذشته در جمله آورده خواهد شد (فعل اصلی همچنان مصدر است و انتهای جمله قرار می گیرد) به مثال های زیر توجه کنید:
Er konnte tanzen.
او می توانست برقصد.
Du musstest schlafen.
تو باید می خوابیدی.
افعال مودال در زمان حال کامل
در زمان حال کامل به علت وجود فعل کمکی (sein یا haben) فعل مودال در جایگاه دوم قرار نمی گیرد بلکه شکل مصدری آن به انتهای جمله منتقل می شود و بعد از فعل اصلی قرار می گیرد. به مثال های زیر توجه کنید:
Er hat tanzen können.
او می توانست برقصد.
Du hast schlafen müssen.
تو باید می خوابیدی.