شاخص هم وزن چیست؟ 

تفاوت شاخص کل هم وزن با شاخص کل در این است که وزن و اندازه شرکت ها در این شاخص تاثیر گذار نیست و سرمایه آنها یکسان در نظر گرفته می شود و تاثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص به یک میزان اثرگذار است؛ پس شاخص کل هم وزن میانگین بازدهی شرکت ها را با ضریب یکسان محاسبه می کند و نشان می دهد.

در شاخص هم وزن تمام شرکت ها چه بزرگ و چه کوچک یکسان در نظر گرفته می شوند. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار کاهش یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رشد کرده است.در شاخص کل ممکن است اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل بشود اما در شاخص هم وزن شاخص بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها نشان داده می شود نه بر اساس سرمایه بیشتر.

دلایل استفاده از شاخص هم وزن چیست؟

درروند مطالعات صورت گرفته و تحلیل های بازار نیاز به شاخص هایی که وزن تمام شرکت های مشمول در آن یکسان باشد احساس می شد زیرا به عنوان مثال در یک روز معاملاتی تمام نمادهای معامله شده در بورس بازدهی منفی داشتند و فقط یک شرکت بزرگ (پالایش نفت بندرعباس) بازده مثبت داشت و شاخص کل به علت تأثیر زیادی که از این شرکت می پذیرفت مثبت شده بود، این تغییر باعث شده بود بسیاری از سرمایه گذاران و فعالان بازار فکر کنند شاخص نادرست محاسبه می شود اما به علت وجود شرکت های کوچک و بزرگ مختلف و ماهیت موزون به ارزش شاخص کل، این افزایش منطقی بود. شاخص های هم وزن از نوع شاخص هایی هستند که فرض می کند تمام شرکت های مشمول در آن دارای یک وزن هستند، به عبارت دیگر می توان به این صورت تعبیر کرد که فرد سرمایه گذار در هریک از شرکت ها به یک اندازه سرمایه گذاری کرده است. به عنوان مثال اگر در شاخص، 10 شرکت وجود داشته باشد و سرمایه گذار ده میلیون ریال در اختیار داشته باشد، در هر شرکت یک میلیون ریال سرمایه گذاری خواهد کرد. برخلاف شاخص های موزون به ارزش که با افزایش سرمایه تعدیل می شود شاخص های هم وزن با افزایش سرمایه تعدیل نمی شوند و تنها با حذف و اضافه شرکت و تقسیم سود نقدی تعدیل می شوند.

با توجه به ویژگی های بورس اوراق بهادار تهران مانند، نوسانات بالا، نقدشونگی پایین و تعداد کم شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، شاخص های موزون ارزشی بیشتر تحت تأثیر نوسانات قرار می گیرند درحالی که شاخص های هم وزن به مراتب تأثیر کمتری می پذیرند. ویژگی دیگر شاخص هم وزن این است که از هر صنعت به تناسب تعداد شرکت های آن صنعت تأثیر می پذیرد درحالی که در شاخص موزون به ارزش اگر در یک صنعت فقط یک شرکت وجود داشته باشد اما تعداد سهام منتشره بزرگی داشته باشد در مقابل با صنعتی با تعداد شرکت های بیشتر اما وزن پایین تر، تأثیر بیشتری روی شاخص می گذارد. علاوه بر موارد فوق، به علت نوسان کم شاخص هم وزن، این شاخص دارای ریسک کمتری نسبت به شاخص های ارزشی است.

کاربرد دیگر شاخص های هم وزن غیر از افزایش قدرت تحلیل و تصمیم گیری در سرمایه گذاران، در صندوق های شاخصی است که باعث کاهش ریسک، سادگی و شفافیت می شود.

شاخص قیمت:

شاخص قیمت ( TEPIX) نشان دهنده ی روند قیمت شرکت های بازار است و تفاوت آن با شاخص کل این است که سود سازی شرکت ها در آن تاثیری ندارد و تنها تغییرات قیمت سهام ها معیار محاسبات است. در شاخص قیمت سرمایه و بزرگی شرکت ها محاسبه می شوند و شرکت های بزرگ تاثیر بیشتر و شرکت های کوچک تاثیر کمتری دارند.در شاخص قیمت صرفا افزایش یا کاهش قیمت سهم ها بر اساس بزرگی شرکت هادر نظر گرفته می شود.یعنی افزایش یا کاهش قیمت شرکت های بزرگ در شاخص قیمت بیش تر از افزایش یا کاهش قیمت سهم های کوچک اثر گذار است.

شاخص قیمت هم وزن:

تفاوت شاخص قیمت هم وزن با شاخص قیمت این است که ضریب تاثیر شرکت های بزرگ و کوچک یکسان است و وزن شرکت ها محاسبه نمی شود.در این شاخص شرکت ها فارغ از بزرگ یا کوچک بودنشان بررسی می شوند و سرمایه تمام شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شوند.در واقع شاخص قیمت هم وزن نشان دهنده ی میزان بازدهی قیمت سهام شرکت ها بدون در نظر گرفتن بزرگی شرکت هاست برای درک بهتر اگر کسی از تمامی شرکت ها به تعداد مساوی سهم داشته باشد شاخص قیمت هم وزن میزان بازدهی آن پرتفوی را نشان می دهد.

تفاوت شاخص هم وزن با شاخص بورس

در این قسمت با توجه به در هم تنیدگی این دو اصطلاح رایج در علم بورس درصدد تفاوت میان این دو بر آمده تا با وجود قائل شدن تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم وزن بهتر بتوان هر مفهومی را درک نمود. به واقع می توان گفت تفاوت میان شاخص کل بورس با شاخص هم وزن در این مورد است که وزن شرکت ها در شاخص هم وزن چندان تأثیر گذار نیست و سرمایه آن ها یکسان در نظر گرفته می شود و تأثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص در واقع به یک میزان تأثیر خود را می نهد.پس شاخص هم وزن میانگین بازدهی شرکت ها را با ضریب یکسان مورد محاسبه قرار می دهد و آن ها را در نمودار نشان می دهد.

نکته دیگر اینکه در شاخص هم وزن تمام شرکت های بزرگ و کوچک یکسان و با یک دید در نظر گرفته می شوند. زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می شود؛ لذا شاخص هم وزن قابل اعتماد تر است.

معرفی بازار پایه در بورس