شیوه نامه شناسایی و پشتیبانی بنیاد نخبگان از اختراع‌­های برگزیدگان کشور

مقدمه

به استناد مادّة 8 آیین­ نامۀ «شناسایی و پشتیبانی از اختراع ­های برگزیدة کشور» (موضوع مصوبۀ هیئت امنای بنیاد ملّی نخبگان در تاریخ18/4/1393)، شیوه ­نامۀ ذیل برای تبیین مفاد و طراحی فرایند­ اجرای آیین ­نامه تدوین می­شود:

مادّة 1: تعاریف

برای رعایت اختصار، تعریف‌های زیر در این شیوه‌نامه رعایت می‌شود:

الف. بنیاد: منظور بنیاد ملّی نخبگان است.

ب. معاون برنامه ­ریزی: منظور معاون برنامه ­ریزی و نظارت بنیاد است.

ج. اختراع: منظور هریک از محصولات فکری مشمول قانون «ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری» (موضوع مصوبة مجلس شورای اسلامی در تاریخ 23/11/1386) است.

د. مخترع: منظور هریک از اشخاص حقیقی یا حقوقی است که به لحاظ قانونی و بنا به اعلام مراجع رسمی، صاحب اختراع  شناخته می‌شود.

هـ . رویداد­: منظور هریک از مسابقه ­ها، جشنواره ­ها، نمایشگاه­ ها و سایر موارد مشابه است که به ارزیابی اختراع­ ها می­پردازند.

و. نهاد توانمند­ساز: منظور هریک از دستگاه­ هایی مانند پارک­ های علم و فنّاوری، مراکز رشد، شتاب­ دهنده­ ها و مشابه آن است که در فرایند پشتیبانی از اختراع­ های برگزیده نقش دارند.

مادّة 2: فرایند شناسایی اختراع ­های برگزیده​​​​​​​ بیاد نخبگان

برای شناسایی اختراع ­های برگزیده فرایند زیر صورت می­پذیرد:

2-1. اختراع ­های نوپدید (سطح 3): این اختراع ­ها از میان اخترا ع ­های ثبت شده در مراجع رسمی­ که بیش از سه سال از تاریخ ثبت آنها نگذشته باشد و از مسیر رویدادهای گوناگون (نظیر جشنواره­ های مختلف ابداعات، اختراعات و ابتکارات) و براساس معیارهای جدول 1 داوری و برگزیده می ­شوند.

جدول 1 : معیارهای بنیاد نخبگان جهت شناسایی اختراع­ های نوپدید (سطح 3) 

تبصرة 1:  فرایند داوری اختراع­ های نوپدید (سطح 3) با تولیت بنیاد و با بهره­ مندی از داوران تخصصی از میان اعضای هیئت علمی برجستۀ دانشگاه ­ها و پژوهشگاه ­ها، مهندسان کارآزمودة صنایع و صاحبان کاروکسب و آشنا با مسائل حقوق مالکیت فکری، تجاری‌سازی و ایجاد کاروکسب دانش ­بنیان صورت می­ پذیرد.

تبصرة 2: حداقل امتیاز لازم برای برگزیده شدن در این سطح برابر با 70 است.

تبصرۀ 3: دبیرخانۀ رویداد موظف است ظرف مدت حداکثر بیست روزِکاری پس از برگزاری رویداد، نتایج نهایی را به طور رسمی اعلام کند.

2-2. اختراع ­های نورُست (سطح2): این اختراع­ ها از میان اختراع ­های نوپدید، که صاحبان آنها موفق به «تأسیس شرکتی مرتبط با اختراع برگزیده» شده­­ اند و بیشترین امتیاز را از جدول2 کسب کرده­ اند، داوری و برگزیده می­شوند:

جدول 2 : معیارهای شناسایی بنیاد نخبگان جهت اختراع­های نورُست (سطح 2)

تبصرة 1: فرایند داوری اختراع­های نورُست (سطح 2) از طریق کارگروه ارزیابی اختراعات (موضوع مادّة 4 شیوه­نامه) و درطیّ مدت حداکثر هجده ماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع ­های نوپدید (سطح 3) صورت می­ پذیرد.

تبصرۀ 2: اختراع­های ثبت شده در مراجع معتبر بین ­المللی (با تشخیص بنیاد) به عنوان اختراع نورُست (سطح 2) شناخته می­شوند.

2-3. اختراع­­ های نوشکفت (سطح 1): این اختراع­ها از میان اختراع­های نورُست (سطح 2)، که صاحبان آنها موفق به «تولید نمونة نیمه صنعتی اختراع (آمادگی اختراع برای ورود به بازار)» شده ­اند و بیشترین امتیاز را از جدول 3 کسب کرده­ اند، داوری و برگزیده می­شوند:

جدول 3 : معیارهای شناسایی بنیاد نخبگان جهت اختراع­ های نوشکفت (سطح 1)

تبصره: فرایند داوری اختراع ­های نوشکفت (سطح 1) از طریق کارگروه ارزیابی اختراعات (موضوع مادّة 4 شیوه­‌نامه) و در طیّ حداکثر بیست و چهار ماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع نورُست (سطح 2) صورت می­ پذیرد.

مادّة 3: فرایند پشتیبانی از اختراع‌های برگزیده​​​​​​​ بنیاد نخبگان

برای پشتیبانی و توانمندسازیِ اختراع‌های برگزیده، تسهیلاتی به شرح زیر به مخترع اعطا می‌شود:

3ـ1. اختراع‌های نوپدید (سطح 3): هدف از اعطای تسهیلات به این اختراع­ها، کمک به صاحبان آنها برای «تأسیس و استقرار شرکت مرتبط با اختراع» و «تکمیل طرح اختراع» است. تسهیلات اعطایی مطابق جدول 4 است:

جدول 4: تسهیلات اعطایی بنیاد نخبگان  به اختراع‌های نوپدید (سطح 3)

 تبصرة 1: جایزة بند 1 به ­منظور تقدیر از مخترع و بر اساس پیشنهاد دبیر هیئت‌ داوران جشنواره ­های اختراعات و ابتکارات رویش بنیاد و تأیید معاون برنامه ریزی اعطا می­شود.

تبصرة 2: اعتبار بند 2، بر اساس­ گزارش نهاد توانمندساز دربارة «تأسیس و استقرار شرکت مرتبط با اختراعِ برگزیده»، «تهیه و تدوین طرح کاروکسب و نسخة تجاری­ سازی»، «تکمیل طرح اختراع (بهینه­ سازی یا نمونه ­سازی کارگاهی)»، «گذراندن دوره‌های آموزشی مورد نیاز (نظیر دوره‌های مستندسازی اختراع، آشنایی با حقوق مالکیت فکری، تجاری‌سازی و فرایند جذب سرمایه و بازاریابی)»، «شرکت در جشنواره ­های ملّی و بین­ المللی» و سایر هزینه­ های مرتبط، پس از تأیید معاون برنامه ریزی پرداخت می­شود.

تبصرة 3: مدت زمان بهره ­مندی از تسهیلات جدول 4، حداکثر هجده ماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع ­های نوپدید است.

3ـ2. اختراع‌های نورُست (سطح 2): هدف از اعطای تسهیلات به این اختراع ­ها، کمک به صاحبان آنها برای «تولید نمونة نیمه صنعتی» و «آمادگی برای ورود محصول به بازار» است. تسهیلات اعطایی مطابق جدول 5 است:

جدول 5: تسهیلات اعطایی بنیاد نخبگان به اختراع‌های نورُست (سطح 2)

تبصرة 1: جایزة بند 1 به ­منظور تقدیر از مخترع و بر اساس پیشنهاد کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه­ ریزی اعطا می­شود.

تبصرة 2:  اعتبار بند 2، بر اساس گزارش نهاد توانمندساز برای تحقق مواردی نظیر: «ساخت نمونة نیمه صنعتی»، «طراحی فرایند تولید محصول و ورود آن به بازار»، «بازارسازی، توسعة بازار و جذب سرمایه»، «فروش اختراع یا انتقال دانش فنی آن»، «کسب مجوّزها، تأییدیه ­ها و استانداردهای مربوط به اختراع»، «کمک به رشد شرکت مرتبط با اختراع»، «ثبت بین‌المللی اختراع»، «شرکت در جشنواره ­های ملّی و بین­ المللی» و نیز سایر هزینه ­های مرتبط، پس از تأیید معاون برنامه­ ریزی پرداخت می­شود.

تبصرة 3: درصورت به­ کارگیری دانش ­آموختگان برتر در شرکت مرتبط با اختراع، بنیاد مطابق مفاد شیوه ­نامة «بهره­ مندی دانش‌آموختگانِ برترِ دانشگاهی از تسهیلات جذب در نهادهای فنّاورانه (جایزة شهید تهرانی­ مقدم)»، بخشی از حقوق و مزایای دانش­ آموختة جذب شده را به شرکت پرداخت می­کند.

تبصرة 4: به آن دسته از مخترعان برگزیده­ای که اختراع آنان به دلیل ثبت اختراع در مراجع بین‌المللی (موضوع تبصرة 2 ذیل بند  2-2) به سطح نورُست ارتقا پیدا کرده­ است، صرفاً در صورت تأسیس شرکت مرتبط با اختراعِ ثبت شده، تسهیلات مندرج در بندهای 2 و 3 جدول اعطا می­ شود. در غیر این­صورت باید مسیر توانمندسازی اختراع­ های نوپدید به نورُست را طیّ کنند.

تبصرة5: چنانچه بنا به تشخیص نهاد توانمندساز و تأیید بنیاد، ترجیح بر فروشِ حق امتیازِ اختراع برگزیده یا مشارکت با شرکتی دیگر برای تولید انبوه و تجاری­ سازی اختراع باشد، تسهیل بندهای 2 و 3 جدول به خریدار/مشارکت کنندة اصلی (که برمبنای سهم مشارکت تعیین می‌شود) و تسهیلات سایر بندهای جدول بر اساس نظر کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ­ریزی به مخترع اعطا می­شود.

تبصرة 6: مدت زمان بهره­ مندی از تسهیلات جدول 5، حداکثر بیست و چهارماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع­ های نورُست است.

3ـ3. اختراع‌های نوشکفت (سطح 1): تسهیلات اختصاص‌یافته به این اختراع‌ها مطابق جدول 6 است.

جدول 6: تسهیلات اعطایی بنیاد نخبگان به اختراع‌های نوشکفت (سطح 1)

تبصرة 1: جایزة بند 1 به­ منظور تقدیر از مخترع و بر اساس پیشنهاد کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ­ریزی اعطا می ­شود.

تبصرة 2: اعتبار بند 2، بر اساس گزارش نهاد توانمندساز برای تحقق مواردی نظیر: «ایجاد بازاری پایدار برای محصول (انبوه‌سازی محصول)»، «انتقال فنّاوری­های مورد نیاز برای به ­روزرسانی و توسعة محصول» و «تبدیل شرکت به شرکتی دانش­ بنیان (در صورت نیاز)»، «شرکت در نمایشگاه­ های ملّی و بین‌المللی» و  نیزسایر هزینه ­های مرتبط، پس از تأیید معاون برنامه ­ریزی پرداخت می­شود.

تبصرة 3: درصورت به­ کارگیری دانش ­آموختگان برتر در شرکت مرتبط با اختراع، بنیاد مطابق مفاد شیوه­ نامة «بهره­مندی دانش ­آموختگانِ برترِ دانشگاهی از تسهیلات جذب در نهادهای فنّاورانه (جایزة شهید تهرانی­ مقدم)»، بخشی از حقوق و مزایای دانش ­آموختة به­ کارگیری شده را به شرکت پرداخت می­کند.​​​​​​​ 

تبصرة 4: تسهیل بند 4 جدول 6 برای مستخدمانِ ذکور در شرکتِ مرتبط با اختراع و براساس شیوه­ نامة «بهره­ مندی دانش ­آموختگان برتر فنّاور از تسهیلات خدمت نظام وظیفة تخصصی»، اعطا می­شود.

تبصرة 5: چنانچه بنا به تشخیص نهاد توانمندساز و تأیید بنیاد، ترجیح بر فروشِ حق امتیازِ اختراع برگزیده یا مشارکت با شرکتی دیگر برای تولید انبوه و تجاری­ سازی اختراع باشد، تسهیل بندهای 2، 3 و 4 جدول به خریدار/مشارکت کنندة اصلی (که برمبنای سهم مشارکت تعیین می­شود) و تسهیلات سایر بندهای جدول بر اساس نظر کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ­ریزی به مخترع اعطا می­ شود.

تبصرة 6: مدت زمان بهره­مندی از تسهیلات جدول 6، حداکثر بیست و چهارماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع ­های نوشکفت است.

تبصرة 7: مبالغ مذکور در جدول­های 4 تا 6 به­طور سالیانه با تشخیص رئیس بنیاد قابل اصلاح است.

تبصرة 8: چنانچه اختراعی در دو یا چند رویداد مورد تأیید بنیاد برگزیده شود، صرفاً اعطای تسهیلات به آن از یک مسیر امکان­پذیر خواهد بود.

تبصرة 9: چنانچه اختراعات برگزیده در هر سطح، بنا به تشخیص کارگروه ارزیابی اختراعات در بدو امر، دارای شرایط سطح بالاتر باشند، پس از گزارش کارگروه و تأیید معاون برنامه ­ریزی، اختراع برگزیده می ­تواند از تسهیلات سطح بالاتر بهره­مند شود.

مادّة 4: ‌کارگروه بنیاد نخبگان جهت ارزیابی اختراعات برگزیده کشور

به منظور بررسی اختراعات برای ارتقا به سطوح بالاتر، «کارگروه ارزیابی اختراعات» با ترکیب و وظایف زیر در معاونت برنامه ­ریزی تشکیل می‌شود:

الف. ترکیب

الف ـ1. مدیرکلّ دفتر مدیریت و نظارت بر فرایندها (رئیس‌کارگروه)

الف ـ2. نماینده/نمایندگان نهاد (های) توانمندساز که اختراع به آن (ها) معرفی می­­شود (با پیشنهاد رئیس نهاد توانمندساز)

الف ـ3. دو تا چهار تن از متخصصان و صاحب‌نظران آشنا با موضوع اختراع و توانمندسازی آنها

تبصره: اعضای بندهای «الف – 2» و «الف – 3» با حکم معاون برنامه‌ریزی و به مدت دو سال منصوب می­ شوند و انتخاب و انتصاب مجدد آنان بلامانع است.

ب. وظایف بنیاد نخبگان در شناسایی اختراع‌­های برگزیدگان  کشور

ب ـ1. بررسی درخواست­های مخترعان برگزیده برای ارتقا به سطح بالاتر

ب ـ2. پیشنهاد تسهیلات اعطایی به ارتقا یافتگان به مراجع ذی‌ربط

مادّة 5: تفسیر و نظارت

شرح مواد مسکوت و تفسیر مفاد شیوه ­نامه برعهدة معاونت برنامه ­ریزی و نظارت بنیاد ملّی است و این معاونت موظف است سالیانه گزارشی از عملکرد آیین‌نامه و شیوه‌نامه را تهیه و ارائه کند.

مادّة 6: تصویب و اجرا

این شیوه‌نامه مشتمل بر یک مقدمه، شش مادّه و بیست و پنج تبصره در تاریخ 10/4/1394 و نسخة اصلاح شدة آن در تاریخ 20/6/1396 به تصویب رئیس بنیاد ملّی نخبگان رسید و اجرای آن از تاریخ تصویب لازم است.