مقدمه
به استناد مادّة 8 آیین نامۀ «شناسایی و پشتیبانی از اختراع های برگزیدة کشور» (موضوع مصوبۀ هیئت امنای بنیاد ملّی نخبگان در تاریخ18/4/1393)، شیوه نامۀ ذیل برای تبیین مفاد و طراحی فرایند اجرای آیین نامه تدوین میشود:
مادّة 1: تعاریف
برای رعایت اختصار، تعریف‌های زیر در این شیوهنامه رعایت میشود:
الف. بنیاد: منظور بنیاد ملّی نخبگان است.
ب. معاون برنامه ریزی: منظور معاون برنامه ریزی و نظارت بنیاد است.
ج. اختراع: منظور هریک از محصولات فکری مشمول قانون «ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری» (موضوع مصوبة مجلس شورای اسلامی در تاریخ 23/11/1386) است.
د. مخترع: منظور هریک از اشخاص حقیقی یا حقوقی است که به لحاظ قانونی و بنا به اعلام مراجع رسمی، صاحب اختراع شناخته میشود.
هـ . رویداد: منظور هریک از مسابقه ها، جشنواره ها، نمایشگاه ها و سایر موارد مشابه است که به ارزیابی اختراع ها میپردازند.
و. نهاد توانمندساز: منظور هریک از دستگاه هایی مانند پارک های علم و فنّاوری، مراکز رشد، شتاب دهنده ها و مشابه آن است که در فرایند پشتیبانی از اختراع های برگزیده نقش دارند.
مادّة 2: فرایند شناسایی اختراع های برگزیده بیاد نخبگان
برای شناسایی اختراع های برگزیده فرایند زیر صورت میپذیرد:
2-1. اختراع های نوپدید (سطح 3): این اختراع ها از میان اخترا ع های ثبت شده در مراجع رسمی که بیش از سه سال از تاریخ ثبت آنها نگذشته باشد و از مسیر رویدادهای گوناگون (نظیر جشنواره های مختلف ابداعات، اختراعات و ابتکارات) و براساس معیارهای جدول 1 داوری و برگزیده می شوند.
جدول 1 : معیارهای بنیاد نخبگان جهت شناسایی اختراع های نوپدید (سطح 3)
ردیف | معیار | حداکثر امتیاز |
1 | مبانی علمی و فنّاورانة اختراع | 30 |
2 | میزان تازگی اختراع و طول عمر فنّاوری | 25 |
3 | کاربردی بودن اختراع و امکان بهره‌برداری از آن درکشور | 25 |
4 | قابلیت ورود به بازار و ارزش افزودة اقتصادی حاصل از تولید انبوه اختراع | 20 |
تبصرة 1: فرایند داوری اختراع های نوپدید (سطح 3) با تولیت بنیاد و با بهره مندی از داوران تخصصی از میان اعضای هیئت علمی برجستۀ دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، مهندسان کارآزمودة صنایع و صاحبان کاروکسب و آشنا با مسائل حقوق مالکیت فکری، تجاری‌سازی و ایجاد کاروکسب دانش بنیان صورت می پذیرد.
تبصرة 2: حداقل امتیاز لازم برای برگزیده شدن در این سطح برابر با 70 است.
تبصرۀ 3: دبیرخانۀ رویداد موظف است ظرف مدت حداکثر بیست روزِکاری پس از برگزاری رویداد، نتایج نهایی را به طور رسمی اعلام کند.
2-2. اختراع های نورُست (سطح2): این اختراع ها از میان اختراع های نوپدید، که صاحبان آنها موفق به «تأسیس شرکتی مرتبط با اختراع برگزیده» شده اند و بیشترین امتیاز را از جدول2 کسب کرده اند، داوری و برگزیده میشوند:
جدول 2 : معیارهای شناسایی بنیاد نخبگان جهت اختراعهای نورُست (سطح 2)
ردیف | معیار | حداکثر امتیاز |
1 | تهیه و تدوین طرح کاروکسب و نسخة تجاری سازی اختراع | 40 |
2 | تکمیل طرح اختراع (بهینه سازی یا نمونه سازی کارگاهی) | 35 |
3 | گذراندن دوره های آموزشی نظیر مستندسازی اختراع، آشنایی با حقوق مالکیت فکری، تجاری سازی و فرایند جذب سرمایه و بازاریابی | 25 |
تبصرة 1: فرایند داوری اختراعهای نورُست (سطح 2) از طریق کارگروه ارزیابی اختراعات (موضوع مادّة 4 شیوهنامه) و درطیّ مدت حداکثر هجده ماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع های نوپدید (سطح 3) صورت می پذیرد.
تبصرۀ 2: اختراعهای ثبت شده در مراجع معتبر بین المللی (با تشخیص بنیاد) به عنوان اختراع نورُست (سطح 2) شناخته میشوند.
2-3. اختراع های نوشکفت (سطح 1): این اختراعها از میان اختراعهای نورُست (سطح 2)، که صاحبان آنها موفق به «تولید نمونة نیمه صنعتی اختراع (آمادگی اختراع برای ورود به بازار)» شده اند و بیشترین امتیاز را از جدول 3 کسب کرده اند، داوری و برگزیده میشوند:
جدول 3 : معیارهای شناسایی بنیاد نخبگان جهت اختراع های نوشکفت (سطح 1)
ردیف | شاخص | حداکثر امتیاز |
1 | ساخت نمونۀ نیمه صنعتی، طراحی فرایند تولید و ورود محصول به بازار | 30 |
2 | بازارسازی، توسعة بازار و جذب سرمایه | 25 |
3 | فروش اختراع یا انتقال دانش فنی آن | 25 |
4 | کسب مجوّزها، تأییدیه ها و استانداردهای مربوط به اختراع | 20 |
تبصره: فرایند داوری اختراع های نوشکفت (سطح 1) از طریق کارگروه ارزیابی اختراعات (موضوع مادّة 4 شیوهنامه) و در طیّ حداکثر بیست و چهار ماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع نورُست (سطح 2) صورت می پذیرد.
مادّة 3: فرایند پشتیبانی از اختراعهای برگزیده بنیاد نخبگان
برای پشتیبانی و توانمندسازیِ اختراعهای برگزیده، تسهیلاتی به شرح زیر به مخترع اعطا میشود:
3ـ1. اختراعهای نوپدید (سطح 3): هدف از اعطای تسهیلات به این اختراعها، کمک به صاحبان آنها برای «تأسیس و استقرار شرکت مرتبط با اختراع» و «تکمیل طرح اختراع» است. تسهیلات اعطایی مطابق جدول 4 است:
جدول 4: تسهیلات اعطایی بنیاد نخبگان به اختراعهای نوپدید (سطح 3)
ردیف | تسهیلات | مبلغ (ریال) |
1 | جایزة نقدی | 7 تا 15 میلیون ریال |
2 | تسهیل مالی | تا یکصد میلیون ریال |
3 | لحاظ امتیاز در مقررات جایزه‌های تحصیلی دانشجویان صاحب استعدادبرتر | مطابق مفاد شیوه نامة ذیربط |
4 | لحاظ امتیاز در مقررات دانش آموختگان برترِ دانشگاهی | مطابق مفاد شیوه نامه های ذیربط |
5 | تسهیلات فرهنگی - رفاهی | مطابق مقررات معاونت فرهنگی بنیاد |
تبصرة 1: جایزة بند 1 به منظور تقدیر از مخترع و بر اساس پیشنهاد دبیر هیئت داوران جشنواره های اختراعات و ابتکارات رویش بنیاد و تأیید معاون برنامه ریزی اعطا میشود.
تبصرة 2: اعتبار بند 2، بر اساس گزارش نهاد توانمندساز دربارة «تأسیس و استقرار شرکت مرتبط با اختراعِ برگزیده»، «تهیه و تدوین طرح کاروکسب و نسخة تجاری سازی»، «تکمیل طرح اختراع (بهینه سازی یا نمونه سازی کارگاهی)»، «گذراندن دوره‌های آموزشی مورد نیاز (نظیر دوره‌های مستندسازی اختراع، آشنایی با حقوق مالکیت فکری، تجاری‌سازی و فرایند جذب سرمایه و بازاریابی)»، «شرکت در جشنواره های ملّی و بین المللی» و سایر هزینه های مرتبط، پس از تأیید معاون برنامه ریزی پرداخت میشود.
تبصرة 3: مدت زمان بهره مندی از تسهیلات جدول 4، حداکثر هجده ماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع های نوپدید است.
3ـ2. اختراعهای نورُست (سطح 2): هدف از اعطای تسهیلات به این اختراع ها، کمک به صاحبان آنها برای «تولید نمونة نیمه صنعتی» و «آمادگی برای ورود محصول به بازار» است. تسهیلات اعطایی مطابق جدول 5 است:
جدول 5: تسهیلات اعطایی بنیاد نخبگان به اختراعهای نورُست (سطح 2)
ردیف | تسهیلات | مبلغ (ریال) |
1 | جایزة نقدی | 15 تا 30 میلیون ریال |
2 | تسهیل مالی | تا یک میلیارد ریال |
3 | بهره مندی از تسهیلاتِ جذب دانش آموختگانِ برتر مشمول جایزة شهید تهرانی مقدم در شرکت مرتبط با اختراع | مطابق مفاد شیوة نامة ذیربط |
4 | لحاظ امتیاز در مقررات جایزه‌های تحصیلی دانشجویان صاحب استعداد برتر | مطابق مفاد شیوه نامة ذیربط |
5 | لحاظ امتیاز در مقررات دانش آموختگان برترِ دانشگاهی | مطابق مفاد شیوه نامه های ذیربط |
6 | تسهیلات فرهنگی - رفاهی | مطابق مقررات معاونت فرهنگی بنیاد |
تبصرة 1: جایزة بند 1 به منظور تقدیر از مخترع و بر اساس پیشنهاد کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ریزی اعطا میشود.
تبصرة 2: اعتبار بند 2، بر اساس گزارش نهاد توانمندساز برای تحقق مواردی نظیر: «ساخت نمونة نیمه صنعتی»، «طراحی فرایند تولید محصول و ورود آن به بازار»، «بازارسازی، توسعة بازار و جذب سرمایه»، «فروش اختراع یا انتقال دانش فنی آن»، «کسب مجوّزها، تأییدیه ها و استانداردهای مربوط به اختراع»، «کمک به رشد شرکت مرتبط با اختراع»، «ثبت بین‌المللی اختراع»، «شرکت در جشنواره های ملّی و بین المللی» و نیز سایر هزینه های مرتبط، پس از تأیید معاون برنامه ریزی پرداخت میشود.
تبصرة 3: درصورت به کارگیری دانش آموختگان برتر در شرکت مرتبط با اختراع، بنیاد مطابق مفاد شیوه نامة «بهره مندی دانش‌آموختگانِ برترِ دانشگاهی از تسهیلات جذب در نهادهای فنّاورانه (جایزة شهید تهرانی مقدم)»، بخشی از حقوق و مزایای دانش آموختة جذب شده را به شرکت پرداخت میکند.
تبصرة 4: به آن دسته از مخترعان برگزیدهای که اختراع آنان به دلیل ثبت اختراع در مراجع بین‌المللی (موضوع تبصرة 2 ذیل بند 2-2) به سطح نورُست ارتقا پیدا کرده است، صرفاً در صورت تأسیس شرکت مرتبط با اختراعِ ثبت شده، تسهیلات مندرج در بندهای 2 و 3 جدول اعطا می شود. در غیر اینصورت باید مسیر توانمندسازی اختراع های نوپدید به نورُست را طیّ کنند.
تبصرة5: چنانچه بنا به تشخیص نهاد توانمندساز و تأیید بنیاد، ترجیح بر فروشِ حق امتیازِ اختراع برگزیده یا مشارکت با شرکتی دیگر برای تولید انبوه و تجاری سازی اختراع باشد، تسهیل بندهای 2 و 3 جدول به خریدار/مشارکت کنندة اصلی (که برمبنای سهم مشارکت تعیین میشود) و تسهیلات سایر بندهای جدول بر اساس نظر کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ریزی به مخترع اعطا میشود.
تبصرة 6: مدت زمان بهره مندی از تسهیلات جدول 5، حداکثر بیست و چهارماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع های نورُست است.
3ـ3. اختراعهای نوشکفت (سطح 1): تسهیلات اختصاص‌یافته به این اختراعها مطابق جدول 6 است.
جدول 6: تسهیلات اعطایی بنیاد نخبگان به اختراعهای نوشکفت (سطح 1)
ردیف | تسهیلات | مبلغ (ریال) |
1 | جایزة نقدی | 30 تا 50 میلیون ریال |
2 | تسهیل مالی | تا پنج میلیارد ریال |
3 | بهرهمندی از تسهیلاتِ جذب دانش آموختگانِ برتر مشمول جایزة شهید تهرانی مقدم در شرکت مرتبط با اختراع | مطابق مفاد شیوة نامة ذیربط |
4 | بهرهمندی از تسهیلات نظام وظیفة تخصصی دانش آموختگانِ برترِ فنّاور برای شرکت مرتبط با اختراع | مطابق مفاد شیوة نامة ذیربط |
5 | لحاظ امتیاز در مقررات جایزه‌های تحصیلی دانشجویان صاحب استعدادبرتر | مطابق مفاد شیوه نامة ذیربط |
6 | لحاظ امتیاز در مقررات دانشآموختگان برتر دانشگاهی | مطابق مفاد شیوه نامه های ذیربط |
7 | تسهیلات فرهنگی - رفاهی | مطابق مقررات معاونت فرهنگی بنیاد |
تبصرة 1: جایزة بند 1 به منظور تقدیر از مخترع و بر اساس پیشنهاد کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ریزی اعطا می شود.
تبصرة 2: اعتبار بند 2، بر اساس گزارش نهاد توانمندساز برای تحقق مواردی نظیر: «ایجاد بازاری پایدار برای محصول (انبوه‌سازی محصول)»، «انتقال فنّاوریهای مورد نیاز برای به روزرسانی و توسعة محصول» و «تبدیل شرکت به شرکتی دانش بنیان (در صورت نیاز)»، «شرکت در نمایشگاه های ملّی و بین‌المللی» و نیزسایر هزینه های مرتبط، پس از تأیید معاون برنامه ریزی پرداخت میشود.
تبصرة 3: درصورت به کارگیری دانش آموختگان برتر در شرکت مرتبط با اختراع، بنیاد مطابق مفاد شیوه نامة «بهرهمندی دانش آموختگانِ برترِ دانشگاهی از تسهیلات جذب در نهادهای فنّاورانه (جایزة شهید تهرانی مقدم)»، بخشی از حقوق و مزایای دانش آموختة به کارگیری شده را به شرکت پرداخت میکند.
تبصرة 4: تسهیل بند 4 جدول 6 برای مستخدمانِ ذکور در شرکتِ مرتبط با اختراع و براساس شیوه نامة «بهره مندی دانش آموختگان برتر فنّاور از تسهیلات خدمت نظام وظیفة تخصصی»، اعطا میشود.
تبصرة 5: چنانچه بنا به تشخیص نهاد توانمندساز و تأیید بنیاد، ترجیح بر فروشِ حق امتیازِ اختراع برگزیده یا مشارکت با شرکتی دیگر برای تولید انبوه و تجاری سازی اختراع باشد، تسهیل بندهای 2، 3 و 4 جدول به خریدار/مشارکت کنندة اصلی (که برمبنای سهم مشارکت تعیین میشود) و تسهیلات سایر بندهای جدول بر اساس نظر کارگروه ارزیابی اختراعات و تأیید معاون برنامه ریزی به مخترع اعطا می شود.
تبصرة 6: مدت زمان بهرهمندی از تسهیلات جدول 6، حداکثر بیست و چهارماه پس از آغاز فرایند توانمندسازی اختراع های نوشکفت است.
تبصرة 7: مبالغ مذکور در جدولهای 4 تا 6 بهطور سالیانه با تشخیص رئیس بنیاد قابل اصلاح است.
تبصرة 8: چنانچه اختراعی در دو یا چند رویداد مورد تأیید بنیاد برگزیده شود، صرفاً اعطای تسهیلات به آن از یک مسیر امکانپذیر خواهد بود.
تبصرة 9: چنانچه اختراعات برگزیده در هر سطح، بنا به تشخیص کارگروه ارزیابی اختراعات در بدو امر، دارای شرایط سطح بالاتر باشند، پس از گزارش کارگروه و تأیید معاون برنامه ریزی، اختراع برگزیده می تواند از تسهیلات سطح بالاتر بهرهمند شود.
مادّة 4: کارگروه بنیاد نخبگان جهت ارزیابی اختراعات برگزیده کشور
به منظور بررسی اختراعات برای ارتقا به سطوح بالاتر، «کارگروه ارزیابی اختراعات» با ترکیب و وظایف زیر در معاونت برنامه ریزی تشکیل میشود:
الف. ترکیب
الف ـ1. مدیرکلّ دفتر مدیریت و نظارت بر فرایندها (رئیس‌کارگروه)
الف ـ2. نماینده/نمایندگان نهاد (های) توانمندساز که اختراع به آن (ها) معرفی میشود (با پیشنهاد رئیس نهاد توانمندساز)
الف ـ3. دو تا چهار تن از متخصصان و صاحب‌نظران آشنا با موضوع اختراع و توانمندسازی آنها
تبصره: اعضای بندهای «الف – 2» و «الف – 3» با حکم معاون برنامه‌ریزی و به مدت دو سال منصوب می شوند و انتخاب و انتصاب مجدد آنان بلامانع است.
ب. وظایف بنیاد نخبگان در شناسایی اختراعهای برگزیدگان کشور
ب ـ1. بررسی درخواستهای مخترعان برگزیده برای ارتقا به سطح بالاتر
ب ـ2. پیشنهاد تسهیلات اعطایی به ارتقا یافتگان به مراجع ذیربط
مادّة 5: تفسیر و نظارت
شرح مواد مسکوت و تفسیر مفاد شیوه نامه برعهدة معاونت برنامه ریزی و نظارت بنیاد ملّی است و این معاونت موظف است سالیانه گزارشی از عملکرد آیین‌نامه و شیوهنامه را تهیه و ارائه کند.
مادّة 6: تصویب و اجرا
این شیوهنامه مشتمل بر یک مقدمه، شش مادّه و بیست و پنج تبصره در تاریخ 10/4/1394 و نسخة اصلاح شدة آن در تاریخ 20/6/1396 به تصویب رئیس بنیاد ملّی نخبگان رسید و اجرای آن از تاریخ تصویب لازم است.
