حشره برنج یا شپشک برنج ، با نام علمی سیتوفیلوس اوریزائه ، آفت های ریزی می باشند که به برخی محصولات کشاورزی مانند برنج، گندم، غلات و ... حمله می کنند و از این محصولات به عنوان غذای خود استفاده می کنند. این حشرات از نظر پزشکی خطرناک نیستند و موجب عفونت نمی شوند ولی به مواد غذایی آسیب می رسانند.
یافتن این آفت ها در برنج مشکلاتی برای پاک کردن برنج و درست کردن برنج به وجود می آورد. اگر مقدار زیادی برنج خریداری نموده اید و به آن شپشک زده ، نگران نباشید ، با خواندن این مطلب می توانید روش هایی برای رفع شپشک برنج ، پیشگیری از زدن این حشرات به برنج بیاموزید.
شپشک برنج چیست و چه شکلی دارد؟
شپشک برنج آفت ریزی است که اندازه آنها 2 تا 3 میلی متر و رنگ آن ها قهوه ای مایل به سرخ تا سیاه است. لارو شپشک به رنگ سفید شیری است و پا ندارد . شپشک برنج می تواند پرواز کند و در تاریکی جذب نور می شود.
این شپشک ها به غلات و برنج حمله کرده و سوراخ های ریزی را در آنها به وجود می آورند. شپشک بالغ با سرعت از جایی به جای دیگر پرواز می کند و حدود 30 روز زنده می ماند . این حشره می تواند روزی 4 تخم در مغز غلات می گذارد که لاروها پس از 3 روز از تخم ها خارج می شوند.
یک شپشک در طول عمرش می تواند 300 تا 400 تخم بگذارد. لارو ابتدا به شفیره و پس از 5 تا 16 روز به شپشک بالغ تبدیل می شوند. این شپشک ها موجب ایجاد عفونت یا انتقال بیماری نمی شوند و نیش نمی زند.
آیا شپشک برنج خطرناک است؟
از نظر پزشکی این حشرات بیماری زا نبوده و کاملا برای انسان بی خطر هستند و تنها آسیب آن مربوط به برنج می شود؛ به طوری که اگر این حشرات برای مدت طولانی در برنج بمانند، سبب پودر شدن و از بین رفتن برنج می شوند.ولی قطعا هیچ کس دوست ندارد برنجی را مصرف کند که در آن شپشک باشد. دقت داشته باشید که دلیلی ندارد پس از مشاهده شپشک در برنج، آن برنج را دور بریزید. شما به راحتی می توانید با به کاربردن راهکارهای زیر از ایجاد و یا تکثیر این حشرات جلوگیری کنید و یا در صورتی که برنج شما شپشک زده، آن را پاکسازی کنید و جلوی رشد مجدد آن را بگیرید.
آشنایی با مضرات شپشک برنج
عده ای تصور می کنند اگر برنجی شپشک زده باشد دیگر قابل استفاده نیست و خوردن آن باعث بیماری می شود اما در حقیقت چنین نیست. شپشک برنج به صورت مستقیم برای انسان خطری ندارد و نمی تواند ناقل هیچ گونه بیماری به انسان باشد اما مضرات شپشک برنج مربوط به آسیبی است که می تواند به غلات و خوراکیهای موجود در یک خانه یا انبار بزند و بیشتر ضرر آن جنبه ی اقتصادی دارد تا سلامتی. برای آشنایی با مضرات شپشک برنج و آسیب های ناشی از آن با ادامه ی مطلب همراه باشید.
پودر شدن برنج
یکی از مضرات شپشک برنج از بین بردن و پودر کردن دانه های برنج است. شپشک برنج به وسیله ی سر خرطومی که دارد برنج را سوراخ کرده و داخل آن تخم گذاری می کند. این تخم ها بعد از مدت زمانی به لارو تبدیل می شوند. مشکل از همین جا شروع می شود زیرا لاروها برای رشد شروع به تغذیه از مغز برنج می کنند و بعد از آنکه به اندازه ی کافی رشد کردند دیواره ی برنج را سوراخ کرده و از هسته ی برنج خارج می شوند. نتیجه ی این امر چیزی به جز پودر و پوک شدن دانه های برنج نیست. اگر به موقع متوجه شپشک برنج نشوید پس از مدتی از برنج چیزی جز پودر باقی نمی ماند. این امر در حجم انبوه می تواند ضررهای زیادی را تحمیل کند.
ظاهر ناخوشایند
یکی دیگر از مضرات شپشک برنج ظاهر زشت و چندش آوری است که به برنج می بخشد. طبیعتا هیچ کس دوست ندارد برنجی را مصرف یا خریداری کند که حشره های سیاه رنگی داخل آن حرکت کرده و یا مرده اند. هر چقدر هم که این حشرات عامل انتقال بیماری نباشند وجود آنها در برنج حس بدی ایجاد می کند. بدتر از شپشک لاروها هستند. حداقل شپشک ها با شستشو از بین می روند اما لاروها چنین نیستند و چون مثل برنج سفید رنگند ممکن است موقع پاک کردن متوجه آنها نشوید. تصور کنید بعد از پخت و هنگام خوردن کرم های کوچکی در ظرف برنج ببینید. قطعا هیچ چیز بدتر از این موضوع نیست به ویژه اگر مهمان نیز داشته باشید.
حمله به سایر مواد غذایی
از جمله مضرات شپشک برنج آسیب رسانی به سایر دانه های غلات موجود در خانه یا انبار است. زیرا همانطور که گفته شد این حشره علاوه بر برنج به سایر غلات مانند گندم و یا ماکارونی نیز علاقه مند است. اگر این حشره بتواند به خارج از گونی های برنج راه بیابد میتوان درد محیط آشپزخانه مشکلات دیگری نیز برای شما فراهم کند و سایر مواد غذایی و دانه های غلات شما را نیز درگیر کند پس هر چه سریعتر باید نسبت به از بین بردن آنها اقدام کنید.
بهترین راه برای جلوگیری از شپشک زدن برنج و کاهش مضرات آن نگهداری برنج به صورت درست و اصولی است. برنج را باید در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری کنید. داخل برنج قرص برنج یا مواد گیاهی همچون سیر و فلفل و زنجفیل خشک بریزید. و مهمتر اینکه برنج را به گونه ای قرار دهید که به دیوار یا روی زمین نچسبد و امکان گردش هوا در ان وجود داشته باشد. همچنین می توانید با روش های نگهداری برنج بیشتر آشنا شوید.
چنانچه با وجود تمامی این تمهیدات باز هم برنج شما درگیر شپشک شد برای از بین بردن آنها برنج را مدت زمانی کوتاه جلوی آفتاب پهن کرده تا حشرات از آن خارج شوند. سپس برنج را الک کنید تا لاروها نیز از الک رد شده و برنج سالم باقی بماند. در نهایت با نگهداری درست از برنج میتوانید مضرات شپشک برنج را برای همیشه از ظرف برنج دور نگه دارید.
بهترین روش از بین بردن شپشک برنج
ممکن است شما پس از دیدن شپشک در برنجتان و پرسیدن روش های از بین بردن آن از دیگران، با پیشنهادهای مختلفی رو به رو شوید. ازجمله این پیشنهادات می تواند شامل الک کردن برنج، پهن کردن آن زیر نور آفتاب و… باشد اما هیچ یک از این راهکارها به راحتی، سرعت و تاثیرگذاری روشی که در زیر به آن اشاره می کنیم، نیست.برای استفاده از این روش تنها به یک پنکه و ظرفی با دیواره ی بلند مانند تشت یا سطل نیاز است. در این روش در یک فضای باز مانند حیاط یا بالکن، ظرف را با فاصله ی کم در زیر پنکه قرار می دهیم. اکنون از قسمت بالای پنکه، برنج را ذره ذره متمایل به جلو با زاویه ی مناسب می ریزیم طوری که برنج که سنگین تر است، در ظرف ریخته و شپشک ها که سبک ترند، به دورتر و خارج از ظرف پرتاب شوند. برای این که تاثیر این روش بیش تر باشد و برنج کاملا از شپشک ها پاک شود، می توان این کار را دو بار انجام داد.حتما این روش را باید در فضای باز انجام داد در غیر این صورت ممکن است شپشک ها دوباره به برنج یا به محیط خانه برگردند.
نحوه صحیح شسشتو و خیساندن برنج
