جدایی و طلاق میان والدین هر چند اتفاقی ناخوشایند برای فرزندان به شمار می رود و سبب می شود که فرزندان با پدر یا مادر خود به صورت جداگانه ادامه زندگی دهند ، با این حال ترتیباتی در قانون مورد پیش بینی قرار گرفته است تا از آن طریق ، شخصی که حضانت فرزند را به عهده ندارد ، بتواند با فرزندان خود دیدار و ملاقات داشته و از سوی دیگر ، فرزند مشترک نیز امکان دیدار با والدین خود را داشته باشد. با این وجود ، در مواردی ممکن است که زمان تعیین شده برای ملاقات با فرزند به مصلحت او نبوده و چه بسا آسیب های جسمی و روحی متعددی برای وی ایجاد کند . در چنین شرایطی ، می توان نسبت به کاهش زمان ملاقات با فرزند اقدام نمود . به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی کاهش مدت زمان ملاقات با فرزند بپردازیم و شرایط مربوط به آن را بررسی نماییم .
تفاوت ملاقات با فرزند و حضانت فرزند
همان طور که گفتیم حضانت فرزند با ملاقات متفاوت است. بعد از طلاق یکی از زوجین باید حضانت فرزند را بر عهده بگیرد. در صورتی که طلاق توافقی باشد، دادگاه به توافقات خانم و آقا احترام می گذارد و خودشان تصمیم گیرنده حضانت فرزندشان هستند. ولی در صورتی که طلاق از طرف خانم یا طلاق از طرف آقا باشد و بر سر این مورد به توافق نرسند باید طبق قانون سن حضانت پیش بروند. سن قانونی حضانت فرزند دختر به این صورت است که تا ۷ سالگی با مادر و از ۷ تا ۹ سالگی با پدر می باشد. بعد از ۹ سالگی از مدار حضانت خارج می شود. سن قانون حضانت پسر تا ۷ سال با مادر و از ۷ تا پانزده سالگی با پدر است. بعد از آن خودش تصمیم می گیرد که ادامه زندگی را با پدر یا مادر زندگی کند. ولی با توجه به این که حضانت با یکی از والدین است، والد دیگر حق ملاقات با فرزند خود را دارد. فرض کنید خانم و آقا صاحب دختری ۵ سال هستند و از هم جدا زندگی می کنند. قرار است حضانت فرزند با مادر باشد ولی پدر ایشان این حق را دارد که بسته به نظر دادگاه و مصلحت کودک یک یا دو روز در هفته فرزند خود را ملاقات کند.
مکان ملاقات با فرزند
برای تعیین ملاقات با فرزند یکی از مهم ترین نکات توجه به مصلحت کودک است. در گذشته ملاقات در محیط کلانتری صورت می گرفت که تاثیر منفی در روحیات فرزند می گذاشت. بعد از این موضوع تدبیری در این راستا سنجیده شد که فضایی مناسب با روحیات فرزند برای ملاقات فراهم شود تا والدی که ملاقات با ایشان نیست بتواند در محیطی مناسب با کودکش وقت بگذراند. بر اساس ماده ۶۸ آیین اجرایی قانون حمایت از خانواده: در اجرای تبصره ماده ۴۱ قانون رئیس کل دادگستری استان موظف است در هر حوزه قضائی، محل یا محل هایی را با فضای متناسب با روحیات اطفال با همکاری و استفاده از امکانات و منابع انسانی سازمان بهزیستی و ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت و درمان یا سایر مراکز ذیربط با تعداد کافی مددکار اجتماعی (بویژه زنان) و درصورت نیاز، مامور انتظامی، جهت ملاقات والدین با اطفال اختصاص دهد.
تعیین زمان ملاقات والد با فرزند
یکی از مهم ترین موضوعات بعد از طلاق تعیین زمان ملاقات با فرزند است. نکته مهم در این موضوع در نظر گرفتن مصلحت کودک در زمان و مکان ملاقات است. یعنی مدت زمان ملاقات نباید خیلی کم و یا خیلی طولانی باشد. کم بودن مدت ملاقات می تواند باعث کمبود محبت دریافتی فرزند از والد باشد و طولانی بودن مدت ملاقات می تواند کودک را در وضعیت سردرگمی قرار دهد. در صورتی که والدی که حضانت فرزند با ایشان است به هر دلیلی خواستار کاهش زمان ملاقات فرزندش با والد دیگر است باید به همراه مدارک (کارت ملی، شناسنامه، سند ازدواج یا رونوشت آن، حکم طلاق) با دلایل محکمه پسند دادخواستی مبنی بر کاهش زمان ملاقات تنظیم و تقدیم دادگاه کند. باید به این نکته هم توجه داشته باشید که درخواست کاهش ملاقات کودک با دلایل محکمه پسند قابل قبول است. برای مثال عنوان کردن آسایش روحی کودک یا صلاحیت نداشتن والد (فساد اخلاقی یا نداشتن مکان مناسب برای ملاقات)
ملاقات با فرزند قبل از طلاق
زمانی که خانم و آقایی که فرزندی دارند قصد طلاق پیدا می کنند ممکن است مدت زمان زیادی را سپری کنند تا تکلیف حضانت فرزندشان مشخص شود. این مدت می تواند تا چند ماه زمان ببرد. پس تکلیف فرزند در این مدت چه می شود؟ در این مدت خانم و آقا می توانند با یکدیگر مذاکره و به توافق برسند. در صورت اینکه اختلاف به حدی بود که خودشان نتوانستند این موضوع را مشخص کنند، باید به دادگاه مراجعه کنند و دادخواست مبنی بر ملاقات با فرزند قبل از طلاق تنظیم و تقدیم دادگاه کنند.
ملاقات با فرزندان پس از طلاق
علاوه بر اینکه در قانون مدنی جزییات مربوط به حضانت فرزندان پس از طلاق والدین مشخص شده است ، احکامی نیز در رابطه با ملاقات و دیدار با فرزندان پیش بینی شده است که بر اساس آن ، هر یک از پدر و مادر حق خواهند داشت تا با فرزندان خود ملاقات نمایند . بر اساس ماده 1174 قانون مدنی ، " در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ، ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند ، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد ، حق ملاقات با فرزند خود را دارد ". احترام به حق ملاقات با فرزند به اندازه ای مهم است که به موجب قانون ، هیچ یک از والدین نمی تواند دیگری را از این حق محروم کند . بنابراین ، در صورتی که هر یک از آنان سبب ممانعت از ملاقات با فرزند گردد ، می توان از وی به دادگاه شکایت کرد .
آیا می توان مدت زمان ملاقات فرزند را کاهش داد؟
بعد از جدایی والدین از یکدیگر بزرگترین و مهمترین مشکل، وجود صدمات روحی و روانی فرزندان پس از جدایی است. قانونگذار برای جلوگیری از مشکلات بعد از طلاق، برای فرزندان با توجه به قوانین وضع شده در قانون مدنی حضانت فرزندان را پس از طلاق مشخص نموده است. و قوانینی نیز در رابطه با دیدار و ملاقات فرزند پیش بینی نموده است. بعد از طلاق حضانت فرزندان به یکی از والدین داده و حق ملاقات فرزند برای والد دیگر از منظر قانون محفوظ می ماند. مدت زمان این ملاقات با توجه به شرایط و مصلحت فرزند توسط قانون تعیین می شود. در بسیاری از موارد دیده شده است که مادر و یا پدری که حضانت فرزند را بر عهده دارد نگران ملاقات فرزند در زمان طولانی و صدمات احتمالی او در این دیدارها است و از دادگاه تقاضای کاهش مدت زمان ملاقات فرزند را داده است. حال این سوال پیش می آید آیا کم کردن ساعات ملاقات فرزند محدود به شرایطی است؟
کاهش زمان ملاقات با فرزند
همانگونه که در قسمت قبل توضیح داده شد ، هنگامی که پدر و مادر از هم جدا می شوند و حضانت به عهده یکی از آنها قرار می گیرد ، حق ملاقات برای دیگری محفوظ است که مدت زمان این ملاقات ، با توافق زوجین و یا به موجب حکمی که دادگاه مقرر داشته است ، تعیین خواهد شد . با این حال ممکن است مدت زمانی که برای ملاقات تعیین شده است ، به مصلحت فرزند نباشد و یا اینکه سبب آزار و اذیت فرزند بشود . در این صورت ، می توان زمان و ساعات ملاقات با فرزند را کم کرد تا هم حق ملاقات والدین محفوظ باشد و هم مصلحت فرزند تامین گردد. به عنوان نمونه ، در صورتی که ملاقات با فرزند به مدت دو روز پایان هر هفته تعیین شده باشد ، می توان این مدت را به یک روز کاهش داد . البته کاهش دادن و کم کردن مدت زمان ملاقات پدر و مادر با کودک نیازمند دلایل متقن و موجهی است که در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت .
شرایط کاهش مدت زمان ملاقات
کم کردن ساعات ملاقات با فرزند محدود به شرایطی می باشد که از جمله این شرایط ، می توان به موارد زیر اشاره کرد : گاهی ملاقات با والدین اعم از پدر یا مادر می تواند آسایش روحی و جسمی کودک را به مخاطره بیندازد که در چنین شرایطی ، مرجع قضایی با در نظر گرفتن شرایط ، مدت زمانی که برای ملاقات با فرزند تعیین شده است را محدود می کنند. علاوه بر این ، در صورتی که پدر یا مادر صلاحیت اخلاقی لازم را برای ملاقات با فرزند نداشته باشند نیز می توان این مدت را محدود نموده و کاهش داد . به عنوان مثال ، در صورتی که مرد یا زن اعمال و رفتارهای نامشروع یا جرایمی را مرتکب شده باشد که بیم آسیب های اخلاقی به فرزند با ملاقات با وی به وجود آید ، مدت زمان ملاقات با وی کاهش خواهد یافت. با این حال ذکر این نکته ضروری است که دلایلی که در جهت کاهش مدت زمان دیدار و ملاقات با فرزند ارائه می شود ، حتما بایستی مستند بوده و خواهان ، بتواند با دلایل و مدارک لازم ، آنها را برای مراجع قضایی رسیدگی کننده یعنی شورای حل اختلاف به اثبات برساند ؛ در غیر این صورت ، به ادعای مطرح شده توجهی نشده و مدت زمان ملاقات ، کاهش نخواهد یافت و همانگونه که اشاره شد ، حق ملاقات والدین کماکان محترم خواهد بود .
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .