فلز طلا در حالت عادی بسیار نرم است؛ بنابراین در هنگام ساخت انواع جواهرات برای مقاوم تر کردن آن آلیاژهای دیگری نیز اضافه می شود، اما پلاتین فلزی خالص به شمار می آید. این درجه خلوص و موارد دیگر باعث به وجود آمدن تفاوت طلای سفید و پلاتین شده که در این مقاله درباره آن توضیحاتی ارائه خواهد شد.
طلای سفید چیست؟
طلای سفید به نوعی از آلیاژ طلا اطلاق می شود که در آن علاوه بر طلا از آلیاژهای سفید رنگ دیگری مانند منگنز، پالادیوم، نیکل، روی، مس و یا نقره استفاده می شود. در صنعت جواهر سازی معمولاً از روکش کردن طلای زرد با فلز رودیم طلای سفید به دست می آید.
پلاتین چیست؟
پلاتین نوعی فلز گرانبها و با ارزش بوده که معمولاً به رنگ سفید و یا خاکستری است. این فلز خاصیت انعطاف پذیری و مقاومت بسیار بالایی دارد. یکی از دلایل گرانبها بودن این فلز، کمیاب بودن آن در پوسته زمین به شمار می رود.
مقایسه تفاوت طلای سفید و پلاتین
طلای سفید و پلاتین ظاهری شبیه به هم دارند، به طوری که افراد غیر متخصص آن ها را با یکدیگر اشتباه می گیرند، اما تفاوت های مختلفی به شرح زیر دارا هستند: از آنجایی که پلاتین به طور طبیعی رنگی سفید دارد، بنابراین دارای خاصیت درخشندگی بسیار بالاتری نسبت به طلای سفید است. طلای سفید مقاومت کمتری نسبت به پلاتین دارد. پلاتین مقاومت بیشتری در مقابل کدر شدن دارا است. فلز پلاتین از چگالی بیشتری نسبت به طلای سفید برخوردار است. پلاتین از طلای سفید کمیاب تر است بنابراین طلای سفید ارزان تر است. طلای سفید دارای درجه خلوص کمتری بوده و به مرور زمان کدر و اکسیده می شود. پلاتین نسبت به طلای سفید خاصیت ضد حساسیتی بیشتری دارد.
پلاتین در جواهر سازی، تجهیزات آزمایشگاهی، تماسهای الكتریكی، دندان پزشكی، دستگاه های ضدآلودگی در اتومبیل ها استفاده می شود. این فلز زمانی كه خالص است به رنگ سفید- نقره ای زیبایی است. مقادیر عناصر گروه پلاتیندر سنگ های آذرین فلسیك، سنگ های دگرگونی و سنگهای رسوبی و كمتر از PPb می باشد. میانگین پلاتین در سنگ های مافیك و اولترامافیك و فاقد كانسار سازی تقریباًPPb 10 می باشد و محدوده آن از PPb 500-1/0 متغیر است.پلاتینیوم به طور گسترده در جواهرسازی، ساخت انواعسیم و در ساخت بوته آزمایشگاهی، در صنایع شیمیایی، برای ساخت كوره های الكتریكیدمای بالا و تولید اسید سولفوریك استفاده می شود. پلاتینیوم که به صورت ریز تقسیمشده اغلب به صورت كاتالیزورهای شیمیایی استفاده می شوند.این فلز می تواند مقادیر زیادی از گاز ئیدروژن راجذب كند و زمانی كه گرم شده مقداری از آن را آزاد كند و سپس در یك محیط ذخیره شدهو برای استفاده به عنوان سوخت وسایط نقلیه استفاده شود.در صنعت شیمی از یك مقدار كافی عناصر گروه پلاتینو یا آلیاژ پلاتینیوم- رودیوم با عنوان كاتالیزور استفاده می شود. كاتالیزورهایپلاتین در پالایشگاه نفت خام باعث تولید گازوئیل با اكتان بالا و مواد مركبآروماتیك مورد نیاز در صنعت پیروشیمی می شود.
این فلز یك ضریب انبساطی معادل شیشه سیلیسی- آهكی-سودا ( اكسیدسدیم ) دارد و برای ساخت الكترودهای پوششی درسیستم های شیشه ای استفاده می شود.آلیاژهای كبالت و پلاتین خواص مغناطیسی خوبیدارند. یكی از این آلیاژها(بر اساس جرمی) با %7/76 پلاتین و %3/23 كبالت، تشكیل یكمغناطیس قوی را می دهد.آلیاژ اوسمیوم / پلاتینیوم برای ساخت دستگاه تنظیمكننده ضربان قلب و دریچه های جایگزینی و پیوندهای انجام گرفته در عمل جراحیاستفاده می شود.
برای نگه داری و مراقبت از جواهرات پلاتین بهتر است به موارد زیر توجه داشته باشید:
- از تماس جواهرات پلاتین با مواد شوینده و سایر مواد شیمیایی جلوگیری کنید؛ زیرا تماس این مواد با جواهرات موجب آسیب رساندن و خراش فلزات گرانبها می گردند.
- در حین استفاده از این جواهر، از پرداختن به باغبانی و کار سنگین اجتناب کنید.
- پلاتین را در یک محفظه جداگانه و به دور از سایر جواهرات خود قرار دهید، زیرا تماس این فلز با سایر جواهرات ممکن است موجب ایجاد آسیب و خراش در این جواهر گردد.
- اگر جواهر پلاتین شما نیازمند تعمیر است باید به این نکته توجه داشته باشید که از آلیاژ پلاتین برای این کار استفاده شود؛ زیرا در صورتی که به جای استفاده از پلاتین از فلزات دیگری مانند طلای سفید استفاده شود موجب کدر شدن و از بین رفتن شفافیت این فلز می گردد.
- پلاتین ، قابلیت هدایت گرما و الکتریسیته را دارا می باشد ولی اندازه آن نصف نقره می باشد.قابلیت انبساط و نرمی آن مثل مس می باشد و به همین دلیل به عنوان جوهر با مس و پالادیوم آلیاژ می شود و جهت سختی مقداری ایریدیم به آن اضافه می گردد.فلزات فرعی پلاتین پلاتینوئیدها مانند:ایریدیم، اوسمیوم، پالادیوم، رودیوم و روتینوم.