تغذیه با شیر مادر مناسب ترین، ایمن ترین و طبیعی ترین روش تغذیه شیرخوار می باشد، زیرا علاوه بر تأمین انرژی، مواد مغذی و آب مورد نیاز بدن کودک، موجب افزایش ایمنی کودک در برابر بیماری ها می شود. اهمیت تغذیه مادر در دوران شیردهی برای داشتن شیردهی موفق و تأمین مواد مغذی مورد نیاز کودک بسیار مهم است. اهمیت دادن به تغذیه دوران شیردهی می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را حفظ کند. مادران باید از رژیم شیردهی مناسبی پیروی کنند تا ویتامین‌ها و املاح کافی از طریق شیر مادر به بدن نوزاد هم برسد. مادرانی که در این دوران رژیم مناسبی ندارند، برای حفظ کیفیت شیر نوزاد، این مواد مغذی از بدن مادر تامین میشود. تغذیه مادر در دوران شیردهی باید شامل غذای دو نفر باشد، تا نیازهای جسمی مادر و نوزاد برطرف شود. توجه کنید که اهمیت تغذیه مادر در دوران شیردهی کمتر از دوران بارداری نمی‌باشد. جنین در دوران بارداری بسیاری از ذخایر بدن مادر را استفاده میکند. در صورتیکه تغذیه دوران شیردهی نامناسب باشد قوای بدن مادر تحلیل می‌رود. مادر در این دوران علاوه بر نیازهای تغذیه ای خود، برای تولید شیر به مقدار بیشتری مواد مغذی و مایعات نیاز دارد که باید به برنامه غذایی خود بیفزاید.
مادر شیرده باید برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کند که روزانه از تمامی گروه های غذایی به طور متعادل و مناسب دریافت کند. گروه های غذایی مهم در دوران شیردهی عبارت اند از:
مواد غذایی این گروه شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، بیسکویت های ساده و غلات صبحانه آماده است که برای تولید انرژی، مفید می باشند. مواد غذایی این گروه دارای مواد نشاسته ای، مقداری پروتئین، آهن و ویتامین های گروه B می باشند. مادران شیرده باید روزانه به طور متوسط 11-7 واحد از این گروه دریافت کنند. هر واحد از گروه نان و غلات برابر با یک برش 30 گرمی نان (10*10 سانتی متر) به اندازه کف دست بدون انگشتان و در مورد نان لواش 3 الی 4 کف دست و یا نصف لیوان ماکارونی یا برنج پخته است.
تمامی میوه ها و سبزی ها در این گروه جای دارند و تأمین کننده ویتامین ها و برخی مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند. همچنین مصرف میوه ها و سبزی ها موجب افزایش مقاومت در برابر بیماری ها، ترمیم زخم، سلامت پوست و نیز کمک به سوخت و ساز بدن می شوند. مصرف روزانه حداقل 5 واحد از میوه ها و 4 واحد از سبزی ها برای زنان شیرده ضروری است. هر واحد از گروه میوه ها برابر با یک عدد میوه متوسط مثل پرتقال، سیب، نارنگی و … و یا نصف گریپ فروت یا سه چهارم لیوان آبمیوه تازه یا یک چهارم لیوان میوه خشک و هر واحد از سبزی ها برابر با یک لیوان سبزی خام یا نصف لیوان سبزی پخته است.
این گروه شامل شیر و فرآورده های آن نظیر ماست، پنیر کم چرب و کشک می باشد که برای استحکام استخوان های مادر و سلامت پوست لازم اند. چنانچه کلسیم در رژیم غذایی کافی نباشد، نیاز به کلسیم شیر کودک از طریق ذخایر اسکلتی مادر تأمین می گردد که موجب پوکی استخوان زودرس مادر می شود. بنابراین مادر شیرده برای تأمین نیاز کلسیم خود باید روزانه 4-3 واحد از مواد غذایی این گروه مصرف کند. هر واحد از مواد غذایی این گروه برابر است با یک لیوان شیر یا ماست و یا 45-30 گرم پنیر.
این گروه شامل انواع گوشت های قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و مغزها (فندق، بادام، پسته و گردو و …) می باشد. موادغذایی این گروه نقش بسیار مهمی در تأمین پروتئین و آهن مورد نیاز مادر شیرده دارند. مادر شیرده باید روزانه حداقل 3 واحد از مواد غذایی این گروه مصرف کندو هر واحد از این گروه برابر با 90-60 گرم گوشت قرمز، مرغ یا ماهی، 2 عدد تخم مرغ یا یک لیوان حبوبات پخته است.
تغذیه مادران شیرده و مصرف میوه‌ها و غذاهای ممنوع در دوران شیردهی می‌تواند سبب کولیک نوزادان ، رفلاکس نوزادان و یا نفخ نوزادادن شود. شاید بخواهید بدانید مادر نوزاد در دروان شیردهی چه غذاهایی نباید بخورد؟ مصرف چه غذاهایی از نفخ نوزادان جلوگیری میکند؟ تغذیه مادران شیرده برای جلوگیری از نفخ نوزاد چگونه باید باشد؟ اگر نوزاد شما دچار رفللاکس هست بهتر است مواد غذایی زیر را مصرف نکنید و ببینید در وضعیت وی چه تغییری احساس می‌کنید.
قهوه، چای و نوشابه‌ها کافئین دارند. این کافئین به شیر مادر منتقل میشود و سبب بی قراری و بی خوابی نوزاد میشود.
شکلات هم کافئین دارد. به طوری که 30 گرم شکلات تلخ دارای 5 تا 35 میلی گرم کافئین است. مصرف میزان شکلات خود را به حداقل ممکن برسانید.
بروکلی و گل کلم از غذاهای نفاخ دوران شیردهی هستند و باعث بی قراری و دل دردهای کولیکی در نوزاد می‌شوند. بهتر است بروکلی دردوران شیردهی، خام میل نشود و بصورت بخارپز شده آن و در حجم کم مصرف شود.
مصرف شیر طعم شیر مادر را تغییر می‌دهد که باعث امتناع نوزاد شیر خوردن میشود. توصیه میشود نه تنها سیر بلکه کلیه غذاهای تهیه شده با پودر سیر را مصرف نکنید. پیاز هم بهتر است در این دوران، کمتر استفاده شود.
مصرف غذاهای تند و ادویه دار طعم شیر را تغییر می‌دهند و باعث نق زدن بی مورد نوزاد می‌شوند. توصیه میشود غذاهای تان را با آبلیمو طعم دار کنید نه با ادویه فراوان.
به همین دلیل توصیه میشود در برنامه غذایی مادر وجود نداشته باشد. ترکیب‌های آلرژن موجود در بادام زمینی برای نوزاد ایجاد حساسیت میکند.
افزایش میزان شیر مادر بیشتر بستگی به مکش نوزاد دارد تا تغذیه‌ی مادر. معمولاً فرآیند تولید شیر در همه‌ی مادرها یکسان است. اگر تغذیه‌ی مادر نامناسب باشد بدن او کمبود مواد مغذی نوزاد را از ذخیره‌هایش تأمین میکند. البته لازم نیست که خودتان را مجبور به خوردن غذاهایی بکنید که دوست ندارید. مواد مغذی مورد نیاز خود و نوزاد را از مواد غذایی دیگر که دوست دارید تأمین کنید. برخی از ترکیبات شیر ممکن است بر اساس نوع تغذیه‌ی مادر تغییر کند. مادرهایی که شیر خیلی غلیظ و چربی دارند معمولاً شیر کمتر و مادرهایی که شیر کم چربی دارند شیر بیشتری تولید می‌کنند.
رعایت نکات تغذیه ای زیر در مادران شیرده به افزایش شیر بیشتر و افزایش وزن نوزاد کمک میکند:
اسیدهای چرب ترانس استفاده نکنید.
مصرف مواد غذایی حاوی مواد نگه‌دارنده و رنگ‌های خوراکی مصنوعی را محدود کنید.
تا جایی که می‌توانید خود را از آلودگی‌ها و سموم دور کنید : ( آفت کش‌ها، حشره کش‌ها و کودهای شیمیایی)
مواد غذایی تصفیه نشده را در الویت قرار دهید. ( نان و پاستاهای تهیه شده با آرد کامل )، ( قند، نمک و روغن‌های تصفیه نشده )
مادر شیرده باید از تمامی گروه های غذایی در برنامه غذایی خود استفاده کند.
برای جلوگیری از کاهش آب بدن مادر (دهیدراتاسیون) به مادران توصیه می شود که روزانه به میزان کافی مایعات و آبمیوه طبیعی مصرف کنند.
نوشیدن یک لیوان مایعات نظیر آب، شیر یا آبمیوه تازه در هر بار شیردهی توصیه می شود.
نیاز به ویتامین ها و املاح در دوران در دوران شیردهی افزایش می یابد ولی از طریق رعایت رژیم غذایی متعادل می توان این نیاز را برطرف ساخت.
ورزش های سبک که باعث افزایش توان بدنی مادر و کاهش استرس می شود توصیه می گردد، اما ورزش های سنگین به مادران شیرده توصیه نمی گردد.
قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به مدت حداقل 20 دقیقه در روز (در ساعت اوج تابش خورشید نباشد) توصیه می گردد.
از مصرف شکلات، قهوه، نوشابه های گازدار، مواد غذایی پر ادویه (مثل سوسیس و کالباس) و مواد غذایی نفاخ خودداری شود.
نداشتن رژیم کاهش وزن در دوران شیردهی در صورت سلامت مادر
