تاریخچه سنگ عقیق چیست؟

عقیق یا آگات از سنگ های نیمه قیمتی است. کلکسیون میتریدات، شاه پونتوس، که شامل حدود 4 هزار کاسه عقیق بوده است، توجه خاص و میزان اشتیاق به این سنگ را نشان می دهد.عقیق جزو کانی هایی است که از چند عنصر شیمیایی تشکیل شده است. عقیق سنگی سیلیسی و نوعی از در کوهی است. ترکیب شیمیایی آن سیلیس است و البته گاهی عناصری نظیر Al،Fe، Mg، Ca، Ni، Cr در کنار آن قرار می گیرد. ویژگی عقیق ریزدانه بودن آن و روشنی رنگش است. عقیق نیمه شفاف، مات و دارای جلای شیشه ای است.عقیق به رنگ های سفید تا خاکستری تیره و سیاه، زرد تا قرمز، سبز و آبی روشن است و در میان جواهرات درجه دوم سنگی مشهور است. بهترین آن سرخ، زرد و سفید است. گونه ای از آن که ذرات فراوان میکا دارد و براق است دلربا نامیده می شود.

تاریخچه سنگ عقیق

قرن ها سنگ عقیق به عنوان گوهری گرانبها و سنگی برای استفاده در جواهرات یا مجسمه های هنری کوچک بود. خواص سنگ عقیق نیز از نظر طلسم و جادوگری نیز از مواردی بود که توجه بشر از جمله ایرانیان باستان را به خود جلب می کرد.
نام آن برگرفته از رودخانه آگات(Achates) در شبه جزیره سیسیل ایتالیا مشتق شده است. احتمالا از بستر این رودخانه در دوران قدیم قلوه سنگ های عقیق بدست می آمده است. فیلسوف یونانی به نام تئوفراستوس (Theophrastus) این گوهر را هنگامی که در قرن چهارم آن را در رودخانه کشف کرد، و آن را عقیق (Agate) نامگذاری نمود.

کاسه ها و ظروف ساخته شده از جنس انواع سنگ عقیق در طول امپراتوری بیزانس (روم شرقی – قسطنطنیه) بسیار محبوب بودند، جمع آوری این کاسه ها در بین خانواده های اشرافی اروپا در دوره رنسانس متداول شده بود و که امروزه در بسیاری از موزه ها نظیر لوور فرانسه به نمایش گذاشته شده اند.

تاریخچه ی طلا و جواهرات

تنها در یک مجموعه بیش از سه هزار کاسه از جنس این گوهر که توسط مهرداد ، پادشاه پونتوس اندوخته شده است؛ به عنوان نمونه ای از این است که چگونه در گذشته این جواهر نیمه قیمتی مورد توجه قرار می گرفت.

اولین اشاره به جلا و تراش سنگ عقیق در سال ۱۵۴۸ میلادی در متون تاریخی دیده می شود با این حال به طور رسمی تراش نگین های جواهری این سنگ از ابتدای قرن شانزدهم در شهری از آلمان آغاز شد. امروزه ایدار-اوبراشتاین Idar-Oberstein آلمان از بهترین مراکز کنده کاری این گوهر در جهان شناخته شده است، روزانه طیف عظیمی از سایر سنگهای قیمتی از سراسر جهان نیز جهت تراش کاری و حکاکی وارد ایدار می شود.
ارزش سنگ عقیق در عهد قدیم بسیار بالا بود، ولی در حال حاضر ارزش آن نسبتا کم است، به جز نوع آبی هلی یا نوع سبز و نادر به نام کریزوپراس دارای ارزش بیشتری می باشند.

سنگ عقیق از انواع بسیار دانه ریز یا مخفی بلور کوارتز می باشد. درواقع این سنگ متعلق به خانواده کوارتزهای رشته ای و گروه کلسدونی(یمانی) است. سختی عقیق بین ۶٫۵ تا ۷ درجه در مقاس مومو Moh مقیاسی جهت تعیین درجه سختی سنگها از صفر تا ده است که سخت ترین آنها الماس با درجه سختی ۱۰ می باشد.بدین ترتیب گاهی سخت و یا گاهی نرم مخصوصا حین تراش حس می شود. این گوهر معمولاً از نوارهای پی در پی کلسدونی و کوارتز تشکیل می شود که به سبب وجود اکسیدهای فلزی به رنگ های متفاوت ظاهر می شود.

کاربردهای عقیق

بر اساس یافته های باستان شناسان در جزیره کرت (Crete) کشور یونان گویا کهن ترین آشنایی انسان با سنگ عقیق به عصر برنز (Bronze Age) در حدود چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح باز میگردد .با مراجعه به موزه ها در اکثر نقاط جهان و بازدید از اشیای بدست آمده به سادگی میتوان دریافت که از عقیق نه تنها در ساخت زیورآلات و مهرهای استوانه ای استفاده های فراوانی میشده بلکه در دوران باستان اعتقادات و افسانه های ناشناخته ای دلیل کاربرد سنگ عقیق بوده است.به عنوان نمونه میتوان به طلسمهایی اشاره کرد که به روی سنگ عقیق حکاکی میشده و یا از فرمها و تراشهای خاصی عقیق که از آنها به عنوان ابزار سحر و جادو بهره گرفته میشده است.به عنوان مثل میتوان به مهره های عقیق منقوش کشف شده در آرامگاه جنگجویان و پادشاهان باستان اشاره کرد. امروزه در بازار ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس این ساخته های کهن که اکثرا به صورت مهره های کروی و گاهی از اوقات با اشکال هندسی شش گوش یا هشت گوش میباشد ، علاقمندان خاص خود را دارد.