حلوا ارده در گذشته از محصولات غذایی مهم استان قم به شمار می رفت که به مرور زمان کم کم جای خود را به سوهان داد. این محصول اکنون در استان های دیگر تولید بیشتری دارد.تاریخچه حلوا ارده (حلورده) به دوران صفویه برمی گردد. اولین بار شاه عباس از شیخ بهایی خواست تا یک فرمول غذایی بسازد که کم حجم بوده و برای استفاده سربازان مناسب باشد. او نیز غذایی متشکل از کنجد آسیاب شده و شیره کشمش پیشنهاد کرد و این نمونه مقدماتی از حلوا ارده امروزی بود.وطن اصلی کنجد هندوستان است که از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. در حال حاضر چین بزرگ ترین تولید کننده کنجد در دنیا است. در ایران نیز مقداری کنجد تولید می شود که بیشتر آن به مصرف تهیه روغن و حلوا ارده می رسد.پایه تولید حلوا ارده ماده ای به نام ارده یا کنجد آسیاب شده است. ارده حاوی پروتئین، چربی و مقداری فیبر است، بنابراین حلوا شکری خوراکی است که از کنجد کوبیده (ارده) و شکر تشکیل شده و از خوراکی های مقوی و پر کالری و کم حجم محسوب می شود.به لحاظ وجود شکر در حلوا شکری، استفاده از آن در دیابتی ها باید با احتیاط باشد. شیرینی حلوا ارده (حلورده) در قدیم عصاره کشمش بود اما بعدها با آمدن شکر به بازار، حلوا شکری جای حلوا ارده را گرفت. از آنجا که جزء اصلی این ماده غذایی کنجد است، غذایی مقوی و پرخاصیت و البته پرکالری به شمار می آید.
مواد لازم برای حلوا ارده
- کنجد ۱ فنجان
- پودر گردو به اندازه کافی
- پودر نارگیل به اندازه کافی
- شیره خرما ۲ قاشق غذاخوری
- پودر و خلال پسته به میزان لازم
- کنجد بو داده ۲ قاشق سوپخوری
طرز تهیه حلوا ارده
برای تهیه حلوا ارده خانگی ابتدا یک فنجان کنجد خام را در آسیاب می ریزیم تا پودر و کاملا یکدست شود سپس کنجد پودر شده را در کاسه ای مناسب می ریزیم و شیره خرما را به آن می افزاییم و خوب با هم مخلوط می کنیم
و اگر سفت شد به آن مقداری شیر اضافه می کنیم تا رقیق تر شود و کمی از آن را در ظرف مورد نظرمان می ریزیم و روی آن کمی پودر نارگیل،پودر پسته،پودر گردو،کنجد بوداده و خلال پسته می پاشیم و مجددا لایه بعدی مخلوط شیره خرما و کنجد می ریزیم و لایه بعد مجددا پودر نارگیل و …..می ریزیم و لایه آخر خلال پسته می ریزیم و به مدت ۱ ساعت در یخچال قرار می دهیم تا خودش را خوب بگیرد. البته می توانید برای اینکه حلوا ارده با رنگ روشن و سفید تر داشته باشید می توانید به جای استفاده از شیره خرما از عسل نیز استفاده کنید و یا می توانید شیره انگور را نیز جایگزین کنید. در آخر ظرف را از یخچال بیرون می آوریم و حلوا ارده را با چاقو برش می دهیم و مصرف می کنید.نوش جان
طرز تهیه حلوا ارده به روش دیگر
شاید در نگاه اول کمی سخت به نظر برسد، ولی طرز تهیه حلوا ارده سنتی در منزل بسیار آسان است و می توانید به سادگی و سرعت حلوا ارده درست کنید. حتی می تواند خیالتان راحت باشد که اگر طرز تهیه حلوا ارده سنتی را یاد گرفتید، به راحتی می توانید طرز تهیه حلوا ارده بروجرد، حلوا ارده با شیره انگور، حلوا ارده با شیر خشک و در یک کلام طرز تهیه حلوا شکری را یاد بگیرید، چون قاعده همه آن ها یکی است و تنها در مواد اولیه تغییرات جزیی وجود دارد. حتما می دانید که حلوا ارده در دسته دسر های ایرانی قرار دارد و معمولا به عنوان صبحانه مصرف می شود. از آنجایی که در حلوا ارده از کنجد بو داده (ارده) استفاده می شود به آن حلوا ارده گفته می شود. پس خود را آماده کنید تا طرز تهیه حلوا ارده سنتی خانگی در منزل را یاد بگیرید.
مواد لازم برای حلوا ارده
- آرد گندم: ۲۱۰گرم
- شکر: ۵۰۰ گرم
- ارده: ۱۲۰گرم
- آب: ۱ لیوان دسته دار فرانسوی
- پودر گردو: ۱۰۰ گرم
- پودر نارگیل: ۱۰۰ گرم
- گلاب: ۳ قاشق غذا خوری
- زعفران دم کرده: ۲ قاشق غذا خوری
- کره: به میزان لازم
- پودر و خلال پسته: به میزان لازم
- پودر هل: ۱ قاشق چای خوری
طرز تهیه حلوا ارده
در اولین مرحله آرد را در تابه ای مناسب بریزید و روی شعله آرام تفت دهید، در حدی که طعم خامی آن گرفته شود، ولی رنگش تغییر نکند. سپس به آرد، ارده را اضافه کنید و به مدت پنج دقیقه با شعله آرام، تفت دهید. پودر نارگیل و پودر گردو را به مواد درون ماهیتابه، اضافه و با هم مخلوط کنید. وقتی مواد داخل ماهیتابه به خوبی یکدست شدند، شعله را خاموش کنید.
در یک ظرف جدا، شربت مخصوص حلوا ارده را درست کنید. ابتدا آب و شکر را مخلوط کنید و روی شعله بگذارید و به هم بزنید تا با هم حل شوند. بعد از اینکه حرارت آب و شکر بالا رفت، گلاب، زعفران دم کرده و هل را اضافه و زیر ظرف را خاموش کنید.
در صورتی که مواد درون ماهیتابه و شربت به دمای همسان رسیدند، آن ها را با هم مخلوط کنید. نگران میزان غلظت حلوا ارده خود نباشید. اگر بیش از حد انتظارتان غلیظ بود، به آن مقداری کره اضافه کنید و در صورتی که رقیق تر از آنچه می خواهید شد، مطمئن باشید که اگر آن را در یخچال بگذارید، خودش را می گیرد و سفت می شود. حلوا ارده تهیه شده را به مدت ۱۲ ساعت در یخچال قرار دهید و سپس به قطعات با اندازه دلخواه برش دهید.
تفاوت ارده با حلوا ارده
ارده مایعی کرم رنگ با طعمی گس مایل به تلخی است که از کنجد تفت داده شده، حاصل می آید. به طور معمول ارده را همراه با موادی شیرین مانند عسل یا شیره مخلوط کرده و به مصرف می رسانند؛ اما حلوا ارده، شیرین و جامد بوده و به تنهایی قابل مصرف است. به علت واکنش بین شکر و روغن کنجد در این ماده غذایی، این محصول کمی سفت شده و مانند ارده جاری نمی شود.
طرز نگهداری حلوا ارده
این محصول خوش طعم، بهتر است در مکانی خنک نگه داری شود تا برای مدت زمان طولانی تری قابل مصرف باشد. به طور معمول فاصله زمان تولید تا تاریخ انقضا این محصول چهار ماه است. وقتی حلوا ارده برای مدتی در جایی ساکن بماند، قسمت جامد آن ته نشین شده و روغن زلال و شفافی روی سطح آن را می گیرد. این مسئله، امری طبیعی است و فقط هنگام مصرف می بایست آن را مخلوط کرد.
نکات مهم برای تهیه حلوا ارده
- در طرز تهیه حلوا ارده خانگی می توان از شکلات ، قهوه ، وانیل و گلاب نیز استفاده کرد.
- اضافه کردن پسته ، بادام ، فندق یا دانه کنجد با حلوا ارده آن را خوشمزه تر خواهد کرد.
خواص مفید و مضرات حلوا ارده
- حلوا ارده سرشار از پروتئین، چربی های اشباع نشده، کلسیم، آهن، منیزیم و استرول های گیاهی است.
- طبع ارده کنجد گرم و تر است و برای افراد سردمزاج مناسب خواهد بود و از آنجایی که خاصیت انرژی زایی بالایی دارد، غذای بسیار خوبی برای فصل زمستان است. همچنین ارده سرشار از کلسیم بوده و سبب استحکام و سلامت استخوان ها و دندان ها می شود.
- مصرف بیش از حد ارده و حلوا ارده برای افرادی که مزاج گرم دارند زیاد توصیه نمی شود، اما ارده و حلوا ارده برای سردمزاجان یک غذای عالی است.
نکته: ارده و حلوا جزو فرآورده های کنجدی معروف شهر اردکان و یزد است و تاریخچه حلواسازی در ایران به دوره سلطنت شاه عباس صفویه می رسد. طرز تهیه حلوا ارده اردکان نیز با مدل سنتی که در بالا دستور آن آورده شد، یکسان است. البته طرز تهیه ارده شهر های شوشتر، ذزفول، بهبهان و قم هم بسیار مشهور است و یک پیشه ی قدیمی و خانوادگی در این شهر ها محسوب می شود.
طرز تهیه حلوا کدو حلوایی
