این نان شیرین که گرده نام دارد و از خانواده ی نان های فطیر است؛ بسیار خوشمزه و خوش عطر است. نان گِردِه همدان بیشتر در ماه مبارک رمضان استفاده می شود و ترکیبات آن علاوه بر ترکیبات نان معمولی شامل زرده ی تخم مرغ و سبزی های معطر مانند دانه ی رازیانه و شنبلبله هم می شود.
در گذشته این نان را در خانه و در تنور می پختند و بعد از آن ساج که یک وسیله ی تهیه نان است مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه اما کدبانوهای همدانی این نان را در داخل فر می پزند.
در قدیم رسم بر این بوده که در شب های عید مانند عید فطر و قربان و غدیر یا عید نوروز این نان را می پختند و به عنوان پیشکش برای تازه عروسان و دختران خانواده می فرستاند. بعد از فوت پدر و مادر هم این وظیفه بر عهده ی برادر بزرگ تر می افتاد. علاوه بر آن در صبح عروسی برای صبحانه ی میهمانانی که از راه دور به عروسی آمده بودند هم این نان را تهیه می کردند.در ادامه مواد لازم و شیوه ی پخت این نان خوشمزه را با هم مرور خواهیم کرد.
مواد لازم برای تهیه گرده بوشهری
- آرد ۵ پیمانه
- خمیرمایه ۲ ق غذا خوری
- شیره خرما ۳ ق غذا خوری
- شکر ۱ پیمانه
- نمک ۱/۲ ق چای خوری
- رازیانه ۱/۴ ق چای خوری
- زیره سبز و سیاه ۱/۲ ق چای خوری
- سیاه دانه ۲ ق مربا خوری
- دارچین ۲ ق مربا خوری
- زردچوبه ۲ ق مربا خوری
طرز تهیه نان گرده بوشهری
ابتدا باید خمیر مایه را عمل بیاورید برای این کار ۱ پیمانه آب ولرم را داخل یک کاسه ریخته و خمیر مایه فوری را روی آن بریزید و هم بزنید و روی ظرف را بپوشانید و برای ۱۰ دقیقه صبر کنید تا خمیر مایه عمل بیاد. در ادامه شکر را با ۱/۲ پیمانه آب روی حرارت قرار دهید تا دانه های شکر ذوب شود.داخل یک سینی گود یا کاسه بزرگ آرد را بریزید و تمام ادویه ها و نمک و زردچوبه را ریخته و خوب مخلوط کنید سپس مخلوط خمیر مایه عمل آمده را اضافه کنید و با قاشق یا دست خوب مواد را هم بزنید.در ادامه شیره خرما را با آب و شکر گرم شده مخلوط کنید و هم بزنید سپس به مواد فوق اضافه کنید و با دست مواد را خوب ورز دهید تا کم کم خمیر جمع شود سطح کار خود را آرد پاشی کنید.
خمیر را شروع به ورز دادن کنید و اگر خیلی چسبنده بود کمی آرد بپاشید تا خمیر کاملا نرم و لطیف شود سپس ۳۰ بار خمیر را به سطح بکوبید سپس خمیر را به شکل توپ دربیاورید و داخل یک قابلمه آردپاشی شده قرار دهید و درب قابلمه را بگذارید و برای ۲۴ ساعت در دمای گرم قرار دهید بهتر قابلمه را در لای پتو بپوشانید.
بعد از گذشت ۲۴ ساعت پف خمیر را بگیرید و از خمیر چانه های یک اندازه تهیه کنید هر چانه را با وردنه به شکل گرد باز کنید و روی آن کنجد بپاشید برای پخت شما می توانید از سه روش استفاده کنید روش اول: داخل یک تابه روغن ریخته و با روغن داغ و حرارت ملایم نان ها را سرخ کنید، روش دوم: فر را از قبل گرم کنید نان ها را داخل سینی فر قرار دهید و برای ۳۵ دقیقه داخل فر در دما ۱۸۰ بگذارید تا پخته شود، روش سوم: یک تابه رژیمی دو طرفه را روی حرارت قرار دهید و بگذارید تا کاملا داغ شود سپس خمیر را داخل تابه قرار دهید و در تابه را بسته و بگذارید تا خمیر پف کند دقت کنید باید شعله کاملا کم باشد. شما به دلخواه می توانید از هر سه روش فوق نان گرده محلی را تهیه کنید سپس روی نان کمی کره بزنید و نوش جان کنید.
مواد لازم پخت نان گرده همدانی
- آرد 4 تا 5 پیمانه
- شیر 2 پیمانه
- شکر 2 پیمانه
- تخم مرغ 3 عدد
- روغن نصف پیمانه
- مایع خمیر 2 قاشق غذا خوری
- نمک یک قاشق چایخوری
- دانه ی رازیانه 3 قاشق غذا خوری
- شنبلبه ی خشک شده 2 قاشق غذاخوری
- کنجد و سیاهدانه به مقدار لازم
- زردچوبه نصف قاشق غذاخوری
- زعفران در صورت تمایل
- ماست 2 یا 3 قاشق غذاخوری
- آب 1 لیوان
طرز تهیه نان گرده همدانی
- در ابتدا مایع خمیر را به همراه یک قاشق غذاخوری شکر و نصف لیوان آب گرم مخلوط کرده و در حدود 10 دقیقه اجازه دهید تا مایع خمیر کف کرده و عمل آید.
- دو عدد تخم مرغ، دو لیوان شیر گرم، روغن و شکر را مخلوط کنید تا دانه های شکر حل شوند.
- مایع خمیر را اضافه کرده و مخلوط کنید. دانه های رازیانه را نیز به مواد اضافه کنید. می توانید کمی از سیاهدانه و کنجدها را هم در این مرحله داخل خمیر بریزید. در صورت تمایل می توانید برای خوش عطر شدن نان کمی زعفران به آن اضافه کنید. سپس آرد و نمک و زردچوبه را کم کم به مواد اضافه کرده و مخلوط کنید.
- خمیر را در حدود 15 دقیقه ورز دهید تا زمانی که خمیر به دست نچسبد. اگر خمیر خیلی شل و یا خیلی سفت بود به تناسب آب یا آرد را به مواد اضافه کنید.
- پس از ورز دادن خمیر باید در حدود 1 یا 2 ساعت استراحت کرده تا حجمش تقریبا دو برابر شود. برای این کار خمیر را در ظرفی گذاشته رویش را سلفون بکشید و در جای گرمی قرار دهید.
- بعد از این که خمیر ور آمد و حجمش دو برابر شد آن را کمی ورز داده و پف آن را بگیرید.
- خمیر را بر روی یک سطح صاف آرد پاشی شده گذاشته و آن را به 10 چانه به اندازه ی تقریبی نارنگی تقسیم کنید. 15 دقیقه دیگر به خمیرها استراحت دهید.
- در این میان ماست و یک زرده ی تخم مرغ را با کمی کره یا روغن مخلوط کنید. می توانید از یک یا دو قاشق عسل گرم و کمی زعفران آب کرده هم برای براق شدن نان ها استفاده کنید.
- حال چانه ها را به کمک دست یا وردنه باز کنید تا ضخامت آن حدود نیم سانتیمتر باشد. با چنگال بر روی خمیر سوراخ هایی ایجاد کنید تا خمیر به طور یکنواخت پخته شود. با کمک انگشت یا قالب یا دهانه ی یک استکان بر روی نان شکل بیاندازید.
- از مایع زرده ی تخم مرغ و ماست بر روی سطح نان بمالید و بر روی آن کمی سیاهدانه، کنجد و پودر شنبلیله بریزید.
- فر را از قبل با حرارت 180 درجه برای ده دقیقه گرم کنید و نان را به مدت 25 دقیقه در حرارت 150 درجه بپزید تا رویش طلایی و کمی سرخ شود.
طرز تهیه کیک گلاب خوشمزه
