آبگوشت، دیزی یا پیتی (دیزی فارسی) یکی از خوراک های سنتی ایران است که در انواع مختلف پخته و استفاده می شود. می توان گفت آبگوشت خوراکی رقیق است که از پختن گوشت و پیاز و سیب زمینی و نخود درست می شود. این خوراک در دو مرحله خورده می شود؛ اول آب آن را با تکه های نان مخلوط نموده یا به اصطلاح تلیت (تیلیت) می کنند و می خورند و بقیه ی مواد را یا با گوشت کوب کوبیده یا نکوبیده با نان، پیاز و ترشی یا سبزی خوردن میل می کنند. اگر آبگوشت را در ظروف سنگی بپزند به آن دیزی سنگی می گویند.
بسته به مواد مختلف و طعم دهنده هایی که مردم هر قوم و هر استانی به مواد اصلی آبگوشت اضافه می کنند انواع مختلف آبگوشت را می پزند. همدان را می توان شهر آبگوشت های متنوع نامید. زیرا همان طور که در آشپزی و غذاهای استان همدان دیدیم تنوع آبگوشت و آش در بین غذاهای این استان زیاد است و آبگوشت های خاص مثل آبگوشت قورمه سبزی، آبگوشت گوجه فرنگی، آبگوشت یخنی، آبگوشت کلم قمری و آبگوشت فلفل دارند.
آبگوشت در همدان غذای ظهرهای جمعه و تعطیلات و پای ثابت سفره های مادربزرگ هاست. در زمان های نه چندان دور در میهمانی های رسمی مثل عروسی ها یا نذری و یا بازگشت کسی از زیارت آبگوشتی از گوشت قربانی می پختند یا به اصطلاح بار می گذاشتند و با آن از میهمانانشان پذیرایی می کردند.
در این بخش از غذا نگری آبگوشت فلفل همدانی ها را معرفی و بررسی می کنیم. آبگوشت فلفل همدانی یکی از خوراک های سنتی استان همدان است. مواد این آبگوشت را گوشت گوسفندی با استخوان، نخود، نوعی از فلفل سبز همدان که به آن «بیور» می گویند و طعم شیرین و تندی ملایمی دارد، گوجه فرنگی، پیاز، سیر، سیب زمینی، زیره ی سبز، کمی نعنای خشک، آب لیمو و زنجبیل تشکیل می دهد.
البته بیور همیشه شیرین نیست و انواع و درشت و رسیده ی آن تندی زیادی دارد. از این نوع فلفل، ترشی خاصی هم درست می کنند که معمولا چاشنی انواع آبگوشت و کباب کوبیده محسوب می شود و در کنار آن ها سرو می شود. آبگوشت فلفل همدانی شباهت زیادی به دیزی مرسوم در همه ی ایران دارد اما وجود فلفل، طعم آن را خاص تر کرده است.
اگر به همدان سفر کردید و البته از عاشقان آبگوشت بودید حتما سری به دیزی سراها و سفره خانه های سنتی بزنید و از عطر و طعم آبگوشت های خوشمزه و خوش آب و رنگ همدانی لذت ببرید. نحوه ی سرو آبگوشت در سفره خانه های سنتی و در ظرف های سفالی ساخت لالجین نیز لذت خاص خود را دارد. در ادامه مواد لازم و نحوه ی پخت این آبگوشت خوشمزه را با هم می بینیم.
مواد لازم برای تهیه آبگوشت فلفل
- گوشت گوسفندی با استخوان ۵۰۰ گرم
- نخود ۲ پیمانه
- فلفل همدانی ۱۰۰ گرم
- سیب زمینی کوچک ۸ عدد
- گوجه فرنگی ۳ عدد
- رب ۲ ق غذا خوری
- پیاز ۲ عدد
- سیر ۳ حبه
- زیره سبز ۱ ق غذا خوری
- زنجبیل تازه ۱ ق چای خوری
- آبلیمو به مقدار لازم
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه به مقدار لازم
طرز تهیه آبگوشت فلفل همدانی با گوجه فرنگی
برای شروع این آبگوشت از شب قبل نخود ها را خیس کنید و چندین بار آبش را تعویض کنید تا نفخش گرفته شود سپس داخل قابلمه ریخته و با مقداری آب نیم پز کنید سپس آبکش کنید و کنار بگذارید. گوجه فرنگی ها را شسته و پوره کنید.
داخل یک تابه روغن ریخته و بعد رب را کمی تفت دهید تا بوی خامی رب از بین برود سپس گوجه پوره شده را اضافه کنید و هم بزنید تا آب گوجه کشیده و خوش رنگ شود و بعد از روی حرارت بردارید.
سپس در ادامه ۱ پیاز دستور را پوست گرفته و خرد کنید و داخل قابلمه مورد نظر کمی تفت دهید سپس گوشت را اضافه کنید و کمی تفت دهید تا تغییر رنگ دهد و به آن رب و گوجه و سیر رنده شده و زیره و زنجبیل و نخود و کمی زردچوبه و فلفل سیاه بزنید و مقداری آب جوش ریخته و بگذارید به جوش بیاد سپس حرارت را کم کنید تا گوشت پخته شود.
مواد آبگوشت که نیم پز شد فلفل های شسته شده را داخل آبگوشت ریخته و درب قابلمه را نیمه باز بگذارید تا آبگوشت جا افتاده و مواد همگی پخته شوند دقت کنید اگر نیاز به آب بود می توانید مقداری آب جوش بریزید.
در ۴۵ دقیقه انتهای پخت سیب زمینی ها ریز را خوب شسته و با پوست داخل آبگوشت انداخته و صبر کنید تا آنها نیز پخته شوند حالا باید چربی گوشت را خارج کنید و با پیاز دیگر دستور که از قبل رنده ریز زدید مخلوط کنید خوب بکوبید و داخل قابلمه برگردانید در انتها نمک را اندازه کنید به همین راحتی آبگوشت سنتی ما حاضر است. نوش جان
نکات و فوت و فن تهیه آبگوشت فلفل
- آب آبگوشت را طوری تنظیم کنید که میان کار نیازی نباشد به آن آب اضافه کنید که تقریبا ۶ تا ۸ لیوان کافیست.
- توجه داشته باشید گوشت و حبوبات آبگوشت را با گوشتکوب بکوبید تا حالت کشدار بگیرد.
- از آب جوشیده سرد شده برای طبخ آبگوشت استفاده کنید.
- برای اینکه فلفل طعم تلخی به آبگوشت ندهد فلفل ها را بلانچ می کنیم. (فلفل را داخل آب و نمک در حال جوش انداخته و بعد از ۱ دقیقه آبکش کنید)
راز خوشمزگی آبگوشت فلفل
- برای طعم منحصر به فرد آبگوشت از ۲ عدد لیمو عمانی اعلا در ۱ ساعت آخر پخت استفاده کنید چون عطر و طعم بی نظیری به آبگوشت می دهد.
- برای استفاده از لیمو عمانی هم بهتر است تا لیمو ها را ۲ ساعت داخل آب داغ قرار دهید تا تلخی آنها گرفته شود و بعد حفره ای روی آنها ایجاد کرده و بعد داخل آبگوشت بیندازید.