به گزارش ساعد نیوز و به نقل از دنیای اقتصاد، افزایش خوش بینی ها به حصول توافق هسته ای و احیای برجام اثر خود را بر معاملات بورسی نیز نمایان کرد. در این راستا روز گذشته هرچند شاخص کل بورس تهران پس از رفت و برگشت صبحگاهی با افت مواجه شد، اما صنایع آسیب دیده از تحریم ها با تقویت نسبی تقاضا در محدوده سبز تابلو دادوستد می شدند و فشار فروش نیز در گروه های دلاری جدی نبود.
بورس تهران در نخستین روز هفته شاهد افزایش قابل توجه تقاضا در نمادهای بانکی و خودرویی بود. همین امر سبب شد تا افت قیمت در نمادهای فولادی و پتروشیمی نتواند به افت قابل توجه شاخص بورس در روز یاد شده منتهی شود. اینطور که به نظر می رسد امیدواری به دستیابی به توافق هسته ای توانسته صنایع برجامی بورس را با افزایش تقاضا مواجه کرده و فرصت خریدی قابل توجه به فعالان خوش بین تر بازار سهام بدهد. به دنبال همین رویداد بود که روز گذشته شاخص بورس تنها ۰۶/ ۰ درصد افت کرد و نماگر اصلی بازار در محدوده یک میلیون و ۳۶۴ هزار واحد متوقف شد.
از زیر خاکستر رخوت
عملکرد نماگر اصلی بازار سهام در نخستین روز هفته هرچند چندان امیدوار کننده نبود اما تحرکات مثبت در برخی گروه ها مشاهده شد. در این روز شاخص کل بورس که در روزهای معاملاتی اخیر در گذر از سطح ۴/ ۱ میلیون واحدی ناکام مانده به میزان ۰۶/ ۰ درصد دیگر نیز افت کرد و در حالی که کاهشی کمتر از هزار واحد را به ثبت رسانده بود به محدوده یک میلیون و ۳۶۲ هزار واحدی رسید.
تمامی این تغییرات در شرایطی روی داد که طی روز شنبه نمادهای کوچک تر بازار نیز به گواه شاخص هموزن وضعیت بهتری نداشتند و نتوانستند در مواجهه با ضعف نسبی تقاضا، عملکردی بهتر از عقبگرد ۰۹/ ۰ درصدی داشته باشند. بر این اساس بیراه نخواهد بود اگر بگوییم که بازار سهام پس از رسیدن به محدوده یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی شاخص بورس مجددا از انگیزه لازم برای بهبود سطح تقاضا برخوردار نیست و مانند ماه های قبل احتمالا تا رسیدن به یک تصمیم جدید و تغییر جهت به سمت صعود یا نزول در همین محدوده در جا خواهد زد. با این حال اشاره به این نکته، یعنی وجود رخوت در میان سرمایه گذاران به این معنا نخواهد بود که بازار فعلا از هیچ شانسی برای تغییر جهت برخوردار نیست و تصمیم یاد شده لزوما طولانی مدت خواهد بود.
در حال حاضر برخی از گمانه زنی ها حکایت از آن دارد که احتمال تغییر در فضای مذاکرات اتمی می تواند راه را برای بهبود وضعیت بورس به ویژه در برخی از صنایع هموار کند؛ تصوری که با توجه به بررسی روند معاملات در روز گذشته نه تنها چندان دور از انتظار نیست بلکه با توجه به تجربه تاریخی بازار سهام در سال های ۹۴ تا اوایل ۹۵ بسیار معقول به نظر می رسد.
باز هم یک الگوی تکراری
همان طور که در گزارش های پیشین بارها مورد توجه قرار گرفته است، بازار سهام کشور به رغم عمر تقریبا ۶ دهه ای خود تاکنون نتوانسته مانند کشورهای دیگر شاهد شکل گیری رونق غیر تورمی باشد. در تحلیل چرایی این رخداد می توان دلایل متعددی را ذکر کرد. برای مثال یکی از دلایل عمده موجود در این زمینه این است که اقتصاد کشور در طول دهه های اخیر به دلیل نبود ثبات لازم در عرصه تصمیمات سیاسی و تنش های خارجی نتوانسته افق روشنی را پیش روی تجارت خارجی ترسیم کند.
از سوی دیگر نحوه تصمیم گیری در مناسبات داخی اقتصاد هم هیچ گاه به نحوی نبوده که بتوان تصویر واضحی از افق میان مدت داشت. تمامی اینها سبب شده با رونق نیافتن کسب وکارها و نبود تغییر قابل توجه در سطح بهره وری و تکنولوژی، روند صعودی در بازار سهام امری دور از دسترس باشد. با این حال همان طور که می دانیم تاریخ بازار سهام در ایران طی همین مدت عاری از دوره های صعودی نبوده است. افزایش نقدینگی در کنار اصرار به سیاست سرکوب نرخ ارز در طول این سالیان بارها سبب شده با دلایلی نظیر تحریم یا افت قیمت نفت شاهد پرش قیمت ارز یا به عبارت بهتر کاهش ارزش پول ملی باشیم. شاید به همین دلیل است که پیش بینی سیکل های صعودی در بورس تهران بسیار راحت تر از دوره های مشابه در بازارهای سهام کشورهای دیگر است. با این حال همان طور که می دانیم مانند دم و بازدم های طبیعی بدن انسان هر صعودی یک نزول را هم به دنبال دارد. بنا بر آنچه که تاکنون در این گزارش شرح داده شد داستان بورس را می توان به دو بخش مجزا اما در ارتباط با هم تقسیم کرد. نخست دوره های صعود که تقریبا هر بار به سبب تورم بالا شکل گرفته و بر اساس نظریه ظروف مرتبطه به بورس نیز تسری یافته است و دوم رکودی که همسو با رکود سایر بازارها روی داده و در بازار سهام بیش از حد طولانی شده است. اینطور که به نظر می آید غیر منطقی نیست اگر بگوییم دوره های افت بازار هم مانند دوره های صعود آن پیش بینی پذیر است.
هر بار که بازار سهام در پایان روند صعودی با ضعف تقاضا روبه رو می شود سیل وعده و وعید برای حمایت از بورس به صدر اخبار می آید. همین امر سبب می شود بازار در جوی میان امیدواری و ترس به روند خود ادامه دهد و در مواجهه با محدودیت های غیر کارشناسی و معضلاتی نظیر دامنه نوسان و حجم مبنا شاهد تشدید فشار فروش در صنایع مختلف باشد. مساله اما به همین الگوی کلی ختم نمی شود. با اندکی تدقیق بیشتر در وضعیت کنونی بورس با افت قبلی آن که تقریبا از سال ۹۲ تا ۹۶ تداوم یافت می توان دریافت که عامل تحریم نه تنها توانسته از کانال رشد دلار و تورم بر رشد قابل توجه شاخص بورس در هر دو دوره موثر باشد بلکه در شرایط فعلی نیز احتمال لغو آن توانسته به خوش بینی فعالان بازار سرمایه بینجامد، دقیقا شبیه آنچه در سال ۹۴ و با نزدیک شدن به حصول توافق هسته ای موسوم به «برجام» در آن زمان روی داد.
غیرکالایی ها به پیش
روز گذشته به رغم افت شاخص بورس شاهد رشد قابل توجه تقاضا در نمادهایی بودیم که اثرپذیری چندانی از دلار ندارند اما انتظار می رود که با باز شدن فضای مبادلات تجاری و بین المللی شرایط برای این نمادها بهتر شوند. انتظار یاد شده نیز از این جهت شکل گرفته که در دور قبلی مذاکرات برجامی و همسو با افزایش خوش بینی ها به حصول برجام زمینه لازم برای بهبود وضعیت در این نمادها یعنی گروه های بانکی و خودرویی فراهم شده بود. به هر روی در روزهای پایانی هفته قبل و همزمان با تعطیل شدن بازارها اخبار بسیار مثبتی از وین به خبرگزاری ها مخابره شد. بنا بر آنچه که از سوی خبرگزاری ها منتشر شده و از لابه لای سخنان دیپلمات ها قابل درک است، اگرچه نمی توان به طور قطع از دستیابی به یک توافق در آینده مشخص سخن گفت با این حال به نظر می آید که احتمال رسیدن توافق از گذشته بسیار بیشتر است.
همین امر سبب شده تا بسیاری از فعالان بازار سهام به رونق مجدد نمادهای غیر کالایی به خصوص بانک ها و خودرویی ها امیدوار باشند. بر اساس آنچه کارشناسان می گویند و سابقه بورس نشان می دهد، آثار برداشته شدن تحریم ها می تواند در این دو گروه زودتر نمایان شود. دلیل این امر هم راحت بودن انتقال تکنولوژی و نیاز صنایع به این امر و ناچیز بودن حجم درآمدهای ارزی در آنهاست که افت احتمالی قیمت ارز را در این صنایع بی اثر می کند. در بانکی ها نیز به سبب آنکه نرخ پایین تسعیر ارز را در سال های قبل شاهد بودیم نمی توان انتظار بروز زیان را در صورت کاهش قیمت ارز داشت. در حال حاضر بسیاری بر این باور هستند که نرخ تسعیر ارز بودجه که حدود ۲۳ هزار تومان است در کنار رشد قیمت ارز در سامانه نیما به محدوده ۲۴ هزار و ۷۰۰ تومان شرایطی را پدید آورده که در حال حاضر حصول توافق و افت قیمت ارز در بازار آزاد در عمل اثر چندانی بر بورس نداشته باشد و حتی روشن شدن شرایط و کاهش ریسک های انتظاری بتواند بر کیفیت سودآوری شرکت ها اثر بگذارد. پس بنا براین نمی توان در صورت نزدیک شدن مواضع ایران به طرفین فعلی و سابق «برجام» احتمال کاهش قیمت جدی در سهام دلاری را داشت چرا که تا همین حالا هم قیمت تسعیر درآمدهای ارزی آنها در محدوده دلار ۲۳ هزار تومان بوده و تمامی کالاهایی که با قیمت جهانی و نرخ یاد شده محصولات خود را می فروشند تحت تاثیر قرار نمی دهد.
این در حالی است که دستیابی به توافق در مذاکرات هسته ای به سبب برداشته شدن تحریم ها می تواند به راحتی وضعیت فروش این نمادها را بهبود ببخشد و در شرکت هایی که هزینه تحریم بالایی دارند تغییر بااهمیتی در صورت های مالی ایجاد کند. بنابراین در کنار صنایع برجامی می توان به بهبود شرایط در صنایع دلاری هم امیدوار بود. از این رو بعید نیست که در هفته های پیش رو و در صورت بهبود وضعیت مذاکرات برجام شاهد افزایش تقاضا در کلیت بازار سهام باشیم.
در آینه اعداد
بررسی ارقام به ثبت رسیده در بازار سهام طی روز شنبه حکایت از آن دارد که همچنان ضعف تقاضای حقیقی مانع از پایداری روندهای صعودی می شود. همین امر موجب شده تا فرصت فروش برای آن دسته از سهامداران که همچنان به وضعیت بازار خوش بین نیستند فراهم شود. دقیقا به همین دلیل است که برآیند معاملات روز گذشته مثبت نبوده است. با این حال تشکیل صف خرید در نمادهای برجامی نشان می دهد که نمی توان تداوم خروج پول از بازار را ناشی از تضعیف انتظارات در بورس تهران دانست. روز گذشته خالص تغییر مالکیت ۲۱۴ میلیارد تومانی حقیقی به حقوقی در حالی رخ داد که نمادهایی نظیر «خودرو» و «خساپا» در کنار «وبصادر» و «وبملت» در صدر نمادهای اثرگذار بر شاخص، سبزپوش بودند. با این حال افت قیمت در دلاری های بازار نظیر «فارس» و «فولاد» به سبب افزایش واهمه از افت قیمت به چشم می آمد. همین امر سبب شد تا خروج پول حقیقی در این روز بیش از هر چیز در نمادهای فولادی و پتروشیمی ها دیده شود.
بر این اساس در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۰۶/ ۰درصدی مواجه شد، از مجموع ۳۳۶ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۰۱ سهم (۳۰ درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۲۱ سهم (۶۶ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند.
شاخص بورس تغییر جهت می دهد؟
