رنگ ها نفوذ عجیبی بر سلسله اعصاب کودکان دارند؛ مثلا چنانچه رنگ سیاه یا سفید مطلق مدتی مرتب در معرض دید کودکان قرار گیرد اعصاب آنها خسته و مختل می شود.
انستیتو برای تعیین درجه نفوذ رنگ در اطفال، در کودکستان های آلمان به مطالعات مداوم و پیگیری پرداخت و متوجه شد مثلا یکی از خانم های معلم فقط به خاطر کت و دامن قهوه ای که می پوشد، مورد نفرت اطفال واقع شده و لقب بدعنق گرفته ولی همین معلم پس از آن که لباس هایی به رنگ روشن و جالب تن کرد، موفق شد محبوب شاگردان کودکستان شود.
طی سال ها، آزمایش های فراوانی برای تعیین ارجحیت رنگ ها صورت گرفته است؛ مثلا نوزادان به رنگ های درخشان مثل زرد، سفید، صورتی و قرمز بیشتر خیره می شوند و با بزرگ شدن کودکان علاقه به رنگ زرد به تدریج کم می شود و قرمز و آبی جای آن را می گیرد. پس از بلوغ، علاقه به رنگ هایی با طول موج کوتاه تر (آبی و سبز) بیشتر از رنگ های با طول موج بلند (قرمز، نارنجی و زرد) می شود.
انتخاب رنگ در وسایل کودکان بسیار مهم است مثلا هنگامی که از رنگ قرمز پر انرژی در اطراف یک کودک بیش فعال استفاده می شود، این ترکیب می تواند منجر فعالیت بیش از حد کودک در تمام روز شود و همچنین می تواند بر روی کودک تأثیر منفی بگذارد.
لازم است که در طراحی اتاق های کودکان نیز بسیار حساس باشیم. به طور طبیعی، همه اتاقها در خانه های ما اهمیت دارد، اما اتاق کودک باید با عناصری که به تحصیل و توسعه مغز کمک می کند جذاب و سرگرم کننده باشد،. در انتخاب رنگ دیوار برای اتاق، باید تلاش کنیم که برای آنها یک محیط مطالعه مناسب، که باعث آرامش جسمی و روحی آنان را در پی داشته باشد. و محیطی را مهیا سازیم که کودک بتواند خواب راحت داشته باشد. شاید اتاق های خواب برای والدین اهمیت عادی داشته باشند. با این حال، برای یک کودک، این مکانی است که در آن می خوابد، نقش خود را بازی می کند و وقت خود را با دوستانش می گذراند. اتاق یک نوزاد و یک کودک 4 ساله نباید حتی الامکان یکسان باشد.
رنگ یکی از قوی ترین و مهم ترین اجزای طراحی داخلی است. رنگ میتواند بر واکنشهای روانشناختی و همچنین سلامت فیزیولوژیکی کودکان تأثیر بگذارد. به خصوص در کودکان سنین 6 تا 7 ساله که مدرسه را شروع کرده اند اما هنوز نمیتوانند با مهارتهای خواندن و نوشتن به طور کامل ارتباط برقرار کنند، رنگ نشان دهنده منبع بسیار مهمی از اطلاعات بیرونی است.
مطالعات انجام شده در سالهای اخیر به ما نشان داده است که رنگ تنها برای ایجاد محیط های زیبا و ظریف استفاده نمی شود بلکه رنگ مولفه مهم طراحی فضاهای آموزشی کودکان است. که کودکان به وسیله آن در فضایی که امکانات و فرصت یادگیری آنها را فراهم می کنند یاد می گیرند تا توانایی بالقوه خود را نشان دهند. تحقیقات انجام شده نقش عوامل محیطی در ایجاد سطوح موفقیت و بهره وری، کاهش میزان خطا و القا رفتار مثبت کودکان ایفا می کنند، نشان می دهد.
چگونه رنگ ها بر مغز کودکان و همچنین کودکان تاثیر می گذارند؟
رنگها می توانند بسته به شرایطی که در آن استفاده می شوند، اثرات مثبت یا منفی داشته باشند. هر رنگی که در یک اتاق استفاده می شود باعث ایجاد یک اثر مثبت، یا ایجاد واکنش منفی شود. یا در معرض تحریکات بیش از حد می تواند باعث تغییر در الگوی تنفس، ضربان قلب، فشار خون و تنش عضلانی شود. از سوی دیگر، محرک های خیلی کمی می توانند منجر به اضطراب، بی خوابی، واکنش عاطفی بیش از حد، از دست دادن حوصله شوند. به عنوان مثال، یک محیط کاملا سفید باعث عدم تحرک می شود و بر خلاف انتظارات، یک اثر متعادل یا خنثی ایجاد نمی کند.
مطالعات علمی نشان می دهد که رنگ نه تنها بر لایه بیرونی مغز، بلکه کل سیستم عصبی مرکزی بدن نیز تاثیر می گذارد. با توجه به سیستم اندازه گیری EEG و پالس، مردان و زنان به رنگ متفاوت واکنش نشان می دهند. مشاهده شده است که پالس یک کودک پرخاشگر در یک اتاق که در رنگ آبی یا صورتی رنگ دارد، آرام تر است. توضیحی هم که پشت این قضیه وجود دارد این است که نور وارد هیپوتالاموس (که مرکز کنترل اعصاب، ضربان قلب، تنفس است) می شود . طول موج و انرژی هر رنگ متفاوت است و تاثیر مختلفی روی کودکان دارد. حتی نوزادان هم به نور واکنش نشان می دهند، این حقیقت وقتی زردی نوزاد با نور آبی درمان می شود، اثبات می شود.
هنگامی که رنگ از چشم به مغز منتقل می شود، مغز هورمونی را که تأثیری بر احساسات، وضوح ذهن و سطوح انرژی دارد، منتشر می کند. اثرات منفی و مثبت روانشناختی رنگها میتواند بر اساس ترکیباتی که در آنها استفاده میشود، در انسانها مشاهده شود. در حالی که نوزادان در اتاق عمدتا زرد احساس ناراحتی میکنند، در یک اتاق رنگ آمیزی در ترکیب آبی و سبز و زرد رنگ، احساس آرامش می کنند.
رنگ ها واکنش های عروقی به همراه خود دارند باعث افزایش تعریق، میزان پلک زدن چشم، واکنش های عضلانی می شود. رنگ آبی طبق آزمایش های انجام شده، باعث کاهش فشار خون می شود. واکنش به رنگ نارنجی، قرمز و زرد یکسان است و واکنش به رنگ های بنفش همانند آبی است. واکنش کودک به میزان گرم بودن رنگ ها هم موضوع دیگری است، رنگ های گرم می تواند یک کودک را آرام کند ولی ممکن است یک کودک دیگر را هیجان زده بکند. به همین منوال رنگ های سرد ممکن است یک کودک را تحریک کند و کودک دیگر را آرام کند.
رنگ قرمز و تاثیر آن بر مغز کودک
قرمز غالب ترین رنگ در بین همه رنگ ها است. یک محرک قوی است. در مطالعات علمی مشاهده شده است که رنگ قرمز در مقایسه با رنگ آبی تأثیر تحریک کننده تری بر فعالیت بینایی و عملکردهای سیستم عصبی خودمختار دارد. قرمز تمام توجه ها را به خود جلب می کند و تأثیر رنگ های دیگر را مخدوش می کند. لنز چشم باید تنظیم شود تا بتواند روی قرمز تمرکز کند. نقطه کانونی طبیعی پشت شبکیه است.
پویایی رنگ قرمز به دلیل تبدیل شدن به رنگ صورتی با افزودن رنگ سفید و به دست آوردن ته رنگ نرم و آرام کاهش می یابد. به همین دلیل، باید از استفاده از رنگ قرمز بر روی دیوار اتاق کودکان خودداری شود.
به دلیل تأثیر زیاد و گرم آن، می توان از رنگ قرمز در اتاق کودکان با رنگ بژ، آبی و قهوه ای استفاده کرد. استفاده از رنگ قرمز شدید در اتاق کودک شما که از آن برای مطالعه، بازی با دوستانش و خوابیدن استفاده می کند، می تواند بر کودک شما تأثیر منفی بگذارد. کودکان در اتاق هایی که با رنگ قرمز شدید رنگ آمیزی می کنند، می توانند احساس تنش و پرخاشگری کنند.
رنگ زرد و تاثیر آن بر مغز کودک
زرد رنگ شاداب ترین در بین رنگهاست. این رنگ نشان دهنده خرد و مهربانی است. این باعث گرم شدن، شادی، شور و شوق، سرگرم کننده و الهام بخش می شود. اثر آن به اندازه قرمز نیست. رنگ زرد نسبتا سبک تر است و به همین ترتیب دارای اثر طراوت است.
زرد نشان دهنده روشنایی و دارای جنبه روحانی و ارتباطات است. با توجه به این که بر حافظه، انگیزه و توجه تاثیر می گذارد، مناسب برای استفاده در اتاق های کودکان است. با این وجود، استفاده شدید از آن ممکن است باعث تنگی خلق و خشم شود. مطالعات انجام شده نشان می دهد که استفاده شدید از زرد باعث می شود نوزادان بیشتر گریه کنند.
با استفاده از زرد در ترکیب با آبی و سبز در اتاق نوزادان، محیطی آرام و آرامتر برای کودکان ایجاد می شود.
رنگ آبی و تاثیر آن بر مغز کودک
آبی، در همه جهات، کاملا مخالف قرمز است. در حالی که آبی رنگ شفاف و مرطوب است، قرمز مات و خشک است. ماهیت روانشناختی سرد و آرام آبی، و قطب مخالفش گرما و هیجان قرمز است. در مقایسه با قرمز، آبی دمای بدن، فشار خون و میزان ضربان قلب را کاهش می دهد. با توجه به رنگ آسمان و اقیانوس، آبی احساسات رضایت، گستردگی و آسایش را به همراه می آورد. آبی رنگی است که به طور گسترده ای برای استفاده در اتاق های کودکان توصیه می شود. استفاده از رنگ آبی در پوشش دیوارها، به خصوص در مهدکودک ها، اثرات خوبی بر روی کودکان دارد و ایجاد احساس صلح و دوستی و باعث خوابی آرام برای کودکان می شود. با توجه به اثر آرام بخش آن می توان به راحتی با کودکان بیش فعال و پر جنب و جوش نیز استفاده کرد.
رنگ سبز و تاثیر آن بر مغز کودک
سبز، بر سلامت روان تاثیر دارد، و اثر آرام بخش بر روی سیستم عصبی دارد. سبز یادآور صلح و آرامش است. با توجه به این واقعیت که لنز چشم بر روی سبز بر روی شبکیه تمرکز می کند، سبز آرام ترین رنگ است.
رنگ زرد در سبز, شخصیت ظریفی را به این رنگ می دهد در حالی که آبی آن را گرم می کند. نور سبز سبب کاهش فشار می شود. رنگ سبز نماد قدرت طبیعت و زندگی است و به همین ترتیب طبیعی ترین رنگ، آرامش بخش و متعادل است. سیگنال های قرمز “توقف” خطر است، در حالی که سیگنال های سبز “عبور امن” و در نتیجه کاهش تنش در بدن است. سبز می تواند به راحتی در مهد کودک و اتاق های کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از رنگ سبز در مهد کودک باعث ارتباط صلح آمیز و راحت کودکان می شود. هنگامی که سبز با زردی بیشتر استفاده می شود، ذهن را روشن می کند و بنابراین می تواند در اتاق نوجوانان مورد استفاده قرار گیرد تا موفقیت در مدرسه را تقویت کند. ترکیب سبز با آرامش آبی و وضوح ذهنی به دست آمده با زرد تاثیر خوبی بر آنها خواهد گذاشت.
رنگ نارنجی و تاثیر آن بر مغز کودک
نارنجی نسبت به قرمز نرم تر و ساده تر است. این نشان دهنده خوشبختی، اجتماعی بودن، ماهیت بیرونی و همچنین شادی با هیجان قرمز و انرژی زرد است. این در شرایط غلبه بر خستگی ایده آل است. این رنگ باعث گرم شدن و اشتها شده و به شما کمک می کند تا سحرخیز شوید. این رنگ ایده آل برای استفاده در اتاق کودکان درونگرای دارای مشکل در برقراری ارتباط است. نارنجی از نظر فیزیکی، اعتماد به نفس، استقلال و رقابت خاصی را نشان می دهد. اگر یک اتاق تفریحی جداگانه در خانه شما وجود داشته باشد و کودک شما وقت خود را با دوستان خود صرف کند، می توانید از سایه های نارنجی در این اتاق استفاده کنید.
رنگ بنفش و تاثیر آن بر مغز کودک
بنفش ترکیبی از قرمز و آبی است که به لحاظ جسمی و روانی مخالف یکدیگر هستند. سایه های مختلف آن شبیه به شکنندگی، ظرافت و ثروت هستند؛ با این حال، گاهی اوقات برخی از سایه ها می تواند ناامید کننده باشد.
بنفش بخشی از مغز مربوط به خلاقیت را تحریک می کند. در عین حال اثری آرام بخش دارد. و یک رنگ مناسب برای کودکان است. بنفش را می توان به راحتی در اتاق کودکان پیش دبستانی که معمولا در فعالیت های خلاقانه و بخصوص اتاق های دختران، به منظور کمک به مهارت های تحصیلی آنان استفاده کرد. و این واقعیتی است که به آرامش فیزیکی و معنوی آنها کمک می کند، بنفش و سایه های مختلف آن را می توان در اتاق کودکان بسیار فعال و پر جنب و جوش استفاده کرد.
رنگ صورتی و تاثیر آن بر مغز کودک
صورتی که مخلوطی از قرمز و سفید است، به لحاظ جسمی ما را به شیوه ای مثبت تحت تاثیر قرار می دهد. آرامش بخش است و گرم است. این تنها سایه روشن تر از قرمز است که نام خاص خود را دارد. صورتی از نظر روانشناختی یک رنگ قوی است. این نشان دهنده پیوستگی موجودات زنده و همچنین زنانگی و دارای یک اثر عمیقا تسکین دهنده است. استفاده از رنگ صورتی در اتاق کودکان خجالتی و درونگرا، مناسب نیست، زیرا این یک رنگ پر انرژی نیست. صورتی با ترکیب کمتری از قرمز می تواند به راحتی در اتاق کودکان فعال و پر انرژی مورد استفاده قرار گیرد. این رنگ احساسات گرم و صلح را تحریک می کند.
رنگ قهوه ای و تاثیر آن بر مغز کودک
قهوه ای از قرمز، زرد و سیاه تشکیل شده است. و می توان گفت که نرم تر و گرم تر از سیاه است. این ویژگی ها به لطف قرمز و زرد در محتوای آن است. این یک رنگ مربوط به طبیعت و جهان است. رنگی شدیدا قابل اعتماد، گرم و مثبت است.در مقابل سیاه و سفید، بسیاری از مردم آن را قابل اعتماد و حمایتی در نظر می گیرند. این را می توان به طور خاص در اتاق نوجوانان استفاده کرد. با توجه به این واقعیت که رنگ زمین تحت تأثیر انرژی قرمز و زرد و جدی بودن رنگ سیاه است، می تواند در ایجاد حس مسئولیت و حفاظت در نوجوانان مفید واقع شود. این یک رنگ با اراده و اختیار است. قهوه ای به عنوان یک رنگ تاثیر مثبتی بر خانواده و دوستی نوجوانان دارد. در زمانی که صلح و آرامش می دهد، روحیه نوجوانان را آرام می کند و به آنها کمک می کند که در زمینه علمی، برای رسیدن به موفقیت گام بردارند و تاثیر توام با آرامش در آموزش دارد. می توانید بخشی از اتاق نوجوان خود را به رنگ قهوه ای با سایه ای که به شدت زرد رنگ است، رنگ کنید. علاوه بر این، رنگ بژ ابریشمی و کاه را می توان با هم در مهد کودک ها استفاده کرد. این رنگ موجب احساس اعتماد به نفس و آرامش می شود.
رنگ های روشن شادی آورند.
به طورکلی رنگ های روشنی که نوعی شادی و سرزندگی را با خود به همراه دارند، باعث شادابی و نشاط افراد می شوند. وقتی شما لباس هایی با رنگ های روشن و نزدیک به رنگ های طبیعت به تن می کنید، هم برای خودتان نشاط روحی به همراه می آورید و هم برای اطرافیانتان. از سوی دیگر، پوشیدن لباس هایی با رنگ های تیره و خنثی مانند مشکی یا خاکستری مشکلاتی مانند حس اندوه، غم و کرختی را در خود فرد و نزدیکان او ایجاد می کند. نگاه کردن به رنگ های شاد، باعث افزایش سلامت روانی جامعه می شود.
مکانیسم شاد شدن در اثر مشاهده رنگ های زیبا و روشن در بدن هم به این صورت است که ذهن افراد به محض دیدن این رنگ ها، زیبایی خاصی از محیط برداشت می کند و به نشاط می رسد. رنگ های شاد و روشن پیام های خوشی را از خود متصاعد می کنند و باعث رضایت خاطر افراد می شوند.
معلم ها و مربی ها رنگ روشن بپوشند.
توصیه ما به آموزش و پرورش که آن را به معلم ها، به خصوص معلم ها و مربی های دبستان و پیش دبستان، ابلاغ کرده، این است که حتما هنگام حضور در کلاس، لباس هایی با رنگ های شاد و روشن بپوشند. منظور ما از رنگ شاد حتما استفاده از مقنعه، مانتو یا پیراهن هایی با رنگ سرخابی و نارنجی نیست؛ منظور رنگ هایی مانند کرم، لیمویی، آبی آسمانی، سفید یا سبز است.
از آنجا که روحیه کودکان از ما بزرگ ترها لطیف تر است، دنیای آنها با شادی، نشاط و بازی همراه است و سلامت روانی شان به آن بستگی دارد و شخصیت آنها هنوز در حال رشد و شکل گیری است، ارتباط های آنها بیشتر به صورت لمسی است. یعنی بچه ها از قدرت ذهن و تجزیه و تحلیل های منطقی، کمتر استفاده می کنند و به همین دلیل ارتباط آنها با محیط اطرافشان بیشتر به صورت کلامی و دیداری است.
به همین دلیل هم از مربیان مهد یا والدین کودکان خواسته می شود در ارتباط کلامی از صداهای ظریف و لفظ های زیبا (مانند عزیزم، قربونت برم، خاله جون یا…) برای ارتباط برقرار کردن با کودک استفاده و در حوزه دیداری هم با پوشیدن لباس هایی با رنگ های شاد با کودک ارتباط بیشتری برقرار کنند.
اصلا به دلیل همین لطافت روحیه بچه هاست که معمولا در دبستان ها و مهدهای کودک از رنگ های روشن و شاد برای رنگ آمیزی در و دیوار استفاده می شود. بچه ها در چنین فضایی سلامت روانی و آرامش بیشتری دارند و قادر به تحمل محیطی غیر از محیط خانه برای چند ساعت متمادی خواهند بود. بچه ها با چنین فضایی می توانند ارتباط عمیق تری برقرار کنند.
نتیجه گیری
اصولا هیچ رنگی برای هیچ سنی ممنوع نیست. این خود ما هستیم که با طرح قوانین بسته یا نسبتا بسته همه چیز را در محدوده ای معین متوقف می کنیم. رنگ لباس از نظر علمی زمانی نامناسب است که در آن یک ترکیب بندی مناسب برای ایجاد یک هارمونی موفق به کار نرفته باشد. رنگ ها در لباس باید دارای یک ترکیب بندی هنرمندانه و علمی باشد تا چشم نوازش شود و احساس درونی انسان نفسی تازه کند.
در جامعه ما که افسردگی با ضرایب گوناگون، درصد قابل توجهی از جوانان و مردم را در برگرفته که کسالت ها و خستگی های درازمدت از مهم ترین نتایج آن است، پیشنهاد می شود برای بهبود این وضعیت از لباس هایی با رنگ های پر نشاط استفاده شود، چرا که انرژی رنگ در افراد تاثیر خواهد داشت.
پس بهتر است ابتدا سلیقه هایمان را کمی تغییر دهیم و در استفاده از رنگ های لباس هایمان مقداری تجدیدنظر کنیم. رنگ های مختلف را در لباس های دیگران عجیب و غریب ندانیم و آنها را سبک نپنداریم، چرا که همه رنگ ها زیبا هستند.
حتما می دانید که همه ما انسان ها به طور ذاتی به دنبال شادی، خوشحالی، زیبایی و زیباگرا هستیم و به همین دلیل علاقه فراوانی به رنگ های شاد و زیبا داریم. شاید با استناد به همین دلایل بتوان گفت گاهی آنهایی که به رنگ های تیره و خنثی مانند مشکی یا خاکستری علاقه دارند، به نوعی از برخی ناراحتی های روانی مانند افسردگی یا انزوا رنج می برند.
البته گاهی استفاده از رنگ های تیره نوعی قرارداد اجتماعی است و نمی توان آن را نتیجه افسردگی یا حزن و اندوه یک جامعه دانست؛ مثلا ممکن است پوشیدن لباس های خاکستری، قهوه ای یا سرمه ای از قوانین شرکتی باشد و پیروی از چنین قانونی به هیچ وجه به معنای افسرده بودن کارمندان آن شرکت نیست.
استفاده از رنگ های روشن و شاد در جامعه باعث بروز شادی عمومی، نشاط، تمدد اعصاب، بالا رفتن قدرت تصمیم گیری، دوری از پرخاشگری و استرس و اضطراب و رسیدن به آرامش می شود به این ترتیب سلامت روانی افراد جامعه تامین خواهد شد، حتی ممکن است اعتماد به نفس در چنین جوامعی بالاتر هم برود.
تاثیر رنگ ها در درمان بیماری های جسمی و روحی
