افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانی است که به احساس غم و اندوه یا تجربه ی بحران های زندگی محدود نمی شود و به تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی مناسب نیاز دارد. چنانچه این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، فرد بسته به تجویز پزشک از طریق دریافت دارو، شرکت در جلسات روان درمانی یا حتی تغییرات سبک زندگی به میزان قابل توجهی بهبود خواهد یافت. اما اگر هیچ اقدامی جهت مداوای این بیماری انجام نپذیرد، می تواند پیامدهای فاجعه باری را نه تنها برای خود فرد بلکه برای همه ی اعضای خانواده رقم بزند.
آمارها در ایران حاکی از شیوع روزافزون افسردگی در کشور است. بیش از ۱۲درصد مردم ایران افسرده هستند. برخی افراد در طول زندگی شاید فقط یک بار به این وضعیت دچار شوند، در حالی که افسردگی برای بسیاری دیگر یک وضعیت تکرارشونده است. هر دوره ی این بیماری در صورت عدم درمان ممکن است چند ماه تا چند سال ادامه پیدا کند. افراد مبتلا به افسردگی حاد حتی احتمال دارد به درجه ای از ناامیدی برسند که دست به خودکشی بزنند. این در حالی است که شناخت علائم افسردگی نقش به سزایی در پیشگیری از افزایش وخامت این بیماری دارد.
پرسشنامه خودسنجی سریع علامت شناسی افسردگی (QIDS/SR 16)
لطفا فقط گزینه ای را علامت بزنید که وضعیت شما را در هفته اخیر به بهترین نحو توصیف می کند.
1-به خواب رفتن:
-هرگز بیش از 30 دقیقه طول نمی کشد تا به خواب بروم.
-در برخی اوقات حداقل 30 دقیقه طول می کشد تا به خواب بروم.
-در اکثر اوقات حداقل 30 دقیقه طول می کشد تا به خواب بروم.
-در اکثر اوقات حداقل 60 دقیقه طول می کشد تا به خواب بروم.
2-کیفیت خواب شبانه:
-هرگز شب از خواب بیدار نمی شوم.
-خواب سبک و نا آرامی دارم و گاهی بین خواب بیدار می شوم.
-در طول شب حداقل یک بار از خواب بیدار میشوم، اما می توانم دوباره به راحتی بخوابم.
-در بیشتر مواقع بیش از یک بار در شب از خواب بیدار می شوم و تا 20 دقیقه یا بیشتر نمی توانم بخوابم.
3-بیداری زودهنگام
-اکثر اوقات، نهایتا 30 دقیقه قبل از زمانی که بدنم نیاز دارد از خواب بیدار شوم.
-تقریبا بیشتر اوقات، بیش از 30 دقیقه زودتر از زمانی که بدنم نیاز دارد از خواب بیدار می شوم.
-تقریبا همیشه یک ساعت زودتر از زمانی که بدنم نیاز دارد از خواب بیدار می شوم، اما در نهایت دوباره به خواب می روم.
-حداقل یک ساعت زودتر از زمانی که بدنم نیاز دارد از خواب بیدار می شوم و دیگر نمی توانم بخوابم.
4-خواب زیاد:
-بدون اینکه در طول روز بخوابم، در شب بیش از 7 تا 8 ساعت نمی خوابم.
-با احتساب خواب روز، در یک شبانه روز بیش از 10 ساعت نمی خوابم.
-با احتساب خواب روز، در یک شبانه روز بیش از 12 ساعت نمی خوابم.
-با احتساب خواب روز، در یک شبانه روز بیش از 12 ساعت می خوابم.
5-احساس غمگینی
-احساس غمگینی نمی کنم.
-گاهی اوقات احساس غمگینی میکنم.
-اکثر اوقات احساس غمگینی میکنم.
-تقریبا همیشه احساس غمگینی می کنم.
6-کاهش اشتها
-اشتهایم مانند همیشه است.
-تا حدی کمتر (تعداد وعده ها و مقدار وعده ها) از معمول غذا می خورم.
-با تمام تلاشی که میکنم باز هم بسیار کمتر از حد معمول غذا می خورم.
-به ندرت در 24 ساعت چیزی می خورم و تنها با تلاش فراوان خودم یا اجبارز دیگران مقدار خیلی کمی غذا می خورم.
7-افزایش اشتها:
-اشتهایم مانند همیشه است.
-احساس میکنم بیش از حد معمول نیاز به خوردن دارم.
-معمولا بیش از حد معمول غذا می خورم.
-احساس میکنم بسیار بیشتر از معمول غذا می خورم، هم در زمان صرف غذا و هم در بین وعده های غذایی.
8-کاهش وزن(در 2 هفته اخیر)
-کاهش وزن نداشته ام.
-احساس میکنم کمی کاهش وزن داشته ام.
-یک کیلو یا بیشتر از آن کاهش وزن داشته ام.
-دو و نیم کیلو یا بیش از آن کاهش وزن داشته ام.
9-افزایش وزن(در 2 هفته اخیر)
-افزایش وزن نداشته ام.
-احساس میکنم کمی افزایش وزن داشته ام.
-یک کیلو یا بیش از آن افزایش وزن داشته ام.
-دو و نیم کیلو یا بیش از آن افزایش وزن داشته ام.
10-تمرکز/تصمیم گیری
-تغیری در توانایی من برای تصمیم گیری یا تمرکز ایجاد نشده است.
-گاهی به سختی تصمیم میگیرم یا نمیتوانم تمرکز کنم.
-اکثر اوقات بسیار تلاش میکنم تا تمرکز کنم یا تصمیمی بگیرم.
-حتی تصمیمات کوچک را هم نمی توانم بگیرم یا به اندازه کافی نمی توانم تمرکز کنم.
11-دیدگاهتان درباره خود:
-به اندازه دیگران خود را با ارزش و شایسته می دانم.
-بیش از حد معمول خود را سرزنش می کنم.
-معتقدم من برای دیگران مشکل ایجاد می کنم.
-تقریبا همیشه به نواقص کوچک و بزرگ خود فکر میکنم.
12-فکر کردن به مرگ:
-به مرگ فکر نمیکنم.
-احساس میکنم زندگی پوچ است و ارزش ادامه دادن ندارد.
-در هر هفته چندین بار و هر بار چندین دقیقه به مردن فکر میکنم.
-چندین بار در روز با جزئیات به مرگ فکر میکنم.
13-علاقه مندی های کلی:
-همچنان مثل گذشته نسبت به افراد و فعالیت ها علاقه مند هستم.
-متوجه شده ام علاقه مندی من نسبت به افراد و فعالیت ها کمتر شده است.
-متوجه شده ام تنها به یک یا دو مورد از فعالیت هایی که در گذشته انجام می دادم، علاقه مند هستم.
-اصلا هیچ علاقه ای به فعالیت های گذشته ندارم.
14-میزان انرژی
-تغییری در سطح انرژی نداشته ام.
-معمولا زود خسته می شوم.
-باید بسیار تلاش کنم تا فعالیتی را شروع یا تمام کنم (مثلا خرید، انجام تکالیف، آشپزی یا سرکار رفتن).
-واقعا نمی توانم بیشتر فعالیت های روزانه ام را انجام دهم، زیرا اصلا انرژی ندارم.
15-کندی روانی حرکتی:
-مانند همیشه با سرعت معمول صحبت ، فکر و حرکت میکنم.
-متوجه شدم کندتر فکر میکنم یا تن صدایم یکنواخت و آرام شده است.
-بیش از چند ثانیه طول می کشد به بیشتر سوالات پاسخ دهم و مطمئن هستم زمان بیشتری طول می کشد تا فکر کنم.
-معمولا نمی توانم به سوالات پرسیده شده پاسخ دهم مگراینکه خیلی تلاش کنم.
16-احساس بی قراری:
-احساس بیقراری نمیکنم
-گاهی احساس بیقراری میکنم دست هایم را به هم می فشارم یا نیاز دارم نحوه نشستن خود را تغییر دهم.
-کاملااحساس بی قراری میکنم
-هیچوقت نمی توانم یکجا راحت بنشینم یا دائما راه بروم.
***روش نمره گذاری به روش زیر است:
دامنه نمرات از 0 تا 27 است. از بین چهار آیتم مربوط به خواب، فقط امتیاز مربوط به بالاترین آیتم را ثبت کنید(موارد 1 تا 4).امتیاز آیتم 5 را ثبت کنید.
از بین چهار آیتم مربوط به وزن، فقط امتیاز مربوط به بالاترین آیتم را ثبت کنید(موارد 6 تا 9). جمع امتیازات مربوط به آیتم های 10 تا 14 را ثبت کنید.
از بین چهار آیتم مربوط به شرایط روانی ـ حرکتی، فقط امتیاز مربوط به بالاترین آیتم را ثبت کنید(15 تا 16). مجموع امتیازات آیتم ها را برای امتیاز کل محاسبه کنید.
***براساس (QIDS/SR 16):
امتیاز 6 تا 10: افسردگی خفیف
امتیاز 11 تا 15: افسردگی متوسط
امتیاز 16 تا 20: افسردگی شدید
امتیاز 21 تا 27: افسردگی بسیار شدید
درمان افسردگی و اضطراب
- ورزش منظم
- زمان استفاده از شبکه های اجتماعی را کاهش دهید
- ایجاد روابط قوی
- گزینه های روزانه خود را به حداقل برسانید
- از استرس خود بکاهید
- برنامه درمانی خود را ادامه دهید
- خواب کافی و مناسب داشته باشید
- از افراد آسیب زا دوری کنید
- تغذیه خوبی داشته باشید
- خود را در وزن مناسب نگاه دارید
- بیماری های مزمن خود را مدیریت کنید
- عوارض جانبی داروهای مصرفی را بخوانید
- مصرف الکل و نیکوتین را قطع کنید
