تل خسروی که امروزه «تل خسرو» نامیده مى‌شود، از جاهای دیدنی استان کهگیلویه و بویراحمد در جنوب شهر یاسوج است که در فاصله‌اى کمتر از 5 کیلومترى آن قرار دارد. تل خسرو، تپه‌ای با ارتفاع 20 متر است که بلندترین و مهم‌ترین محوطه باستانی این دره شمرده می‌شود که تنها محوطه استقراری و سکونت دایم این دره محسوب می‌شود.
این تپه که 150 متر درازا و 120 متر پهنا دارد، در دهه 80 خورشیدی به وسیله باستان‌شناسان مورد کاوش قرار گرفت و نشان داد قدمتی چندین هزار ساله دارد. پایین‌ترین لایه‌های این تپه باستانی آن را مربوط به هزاره پنجم پیش از میلاد و بالاترین لایه آن، مربوط به یک قلعه قاجاری است. بیشترین ارتفاع تپه مربوط به نیمه شمالی و شمال شرق آن است. طیف وسیعی از بقایایی فرهنگی به‌خصوص سفالینه‌های نارنجی و خاکستری، ابزار سنگی، قطعات شکسته، خشت پخته و... در سطح محوطه تا شعاع 50 متری آن مشاهده شده است.
تل خسرو که اثری با سابقه محسوب می‌شود در استان کهکیلویه و بویراحمد و در روستای تل خسرو قرار و در 5 کیلومتری یاسوج قرار گرفته است. برخی تصور می‌کنند نام تل خسرو برگرفته از نام پادشاه ساسانی ایران خسروپرویز است، اما اگر از اهالی این روستا در مورد این نام پرسش شود، آنها قدمت روستا را به کیخسرو اساطیری فرزند سیاوش از پادشاهان کیانی ایران می‌رسانند. در علت نام‌گذاری تل خسرو، دو روایت در نزد مردم روستا موجود است که هر دوی آنها به واگذاری پادشاهی کیخسرو به لهراسب ختم می‌شود. روایت این تل را اهالی روستای تل خسرو چنین تعریف می‌کنند: زمانی که به کیخسرو سروش الهی رسید که به دشت یاسوج بیاید، وی به سوارانش دستور داد که هرکدام توبره‌ای خاک روی هم بریزند تا تپه‌ای شکل بگیرد. سپس کی خسرو بر بالای تل می‌رود و لهراسب را به جانشینی برمی‌گزیند. این که آیا چنین داستانی واقعیت داشته یا ساختگی است مشخص نیست و تنها یک شاهد می‌توان برای آن آورد. در شاهنامه فردوسی پس از اینکه کی خسرو تاج بر سر لهراسب گذاشت به غاری در رشته‌کوه دنا (که اکنون با نام غار کیخسرو شناخته می‌شود) می‌رود و عروج می‌کند.
داستانی که در مورد تاریخچه این منطقه روایت می شود این گونه است:
زمانی که کیخسرو فر ایزدی پیدا می کند و زمان آن فرا می رسد که برای خود جانشینی بر گزیند با یاران خود به این منطقه می رود و به آنها دستور می دهد هر کدام مشتی خاک در آنجا بریزند که تپه ای ایجاد می شود. سپس او بر فراز این تپه می رود و لهراسب را به عنوان پادشاه جدید و جانشین خود معرفی می کند.پس از این که لهراسب را به پادشاهی بر می گزیند خود به غاری درکوه دنا می رود، این غار اکنون به عنوان «غار کیخسرو» شهرت دارد. در این غار است که او عروج می کند و عمر جاودانه پیدا می کند.داستان این انتخاب و جانشینی همچنین عروج کیخسرو به تفضیل در شاهنامه روایت شده است، اگر علاقمند به دانستن این داستان با جزئیات آن هستید می توان این داستان را در شاهنامه بخوانید.گفته می شود کیخسرو کاخی را در این محل نیز بنا نهاده بود که اکنون آثاری از آن نیز دیده می شود که از آجرهای زرد چهارگوش و آجرهای سرخ از نوع آجرهای پل علیایی بهبهان ساخته شده بود.
برای رفتن به این مکان باید به سمت روستای تل خسرو که در جنوب یاسوج است حرکت کنید. بهترین روش برای رسیدن به آن استفاده از اتومبیل شخصی یا تاکسی است. برای سفر به یاسوج نیز می توانید بلیط هواپیما یاسوج را به صورت آنلاین تهیه کنید.
شرایط خاصی برای بازدید از این مکان وجود ندارد و شما می توانید بدون پرداخت خزینه ای از آن دیدار کنید. می توانید مدت یه روز را برای این کار اختصاص دهید و علاوه بر تماشای تل خسرو به گردش در مناطق طبیعی آن نیز بپردازید. تنها شرط دیدار از این مناطق، حفاظت از محیط زیست منطقه است.
تپه خسرو یا تل خسرو مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد است و در پنج کیلومتری جنوب یاسوج، روستای تل خسرو در شهرستان بویراحمد واقع شده‌است. این اثر در تاریخ 19 دی 1356 با شمارهٔ ثبت 1552 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
