توضیح کامل حال ساده در گرامر زبان ترکیه
زمان حال ساده در زبان ترکی، برای اشاره به اعمالی استفاده می شود که همواره انجام می شوند. این زمان، معادل زمان حال استمراری در زبان فارسی است. این زمان با پسوندی که به انتهای بن فعل متصل می شود، درست می شود. بن فعل در ترکی با حذف کردن پسوند mak/mek از انتهای مصدر حاصل می شود، مثلا بن ماضی مصدر (yazmak (yaz است و بن مصدر (yemek (ye است.
چهار حالت مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی، هر کدام پسوند خاص خود را دارند.
حال ساده مثبت
زمان حال ساده مثبت با پسوند r- ساخته می شود. طبق اصل تطابق آوایی، این پسوند سه حالت به خود می گیرد:
- حالت اول: بن فعل هایی که آخرین حرفشان حرف صدادار است. بن فعل هایی مانند başla، ye، oku (به ترتیب به معنای شروع کرد، خورد، خواند) در زمان حال ساده به انتهایشان پسوند r- اضافه می شود. در حالت اول، ساختار فعل اینگونه خواهد بود: بن فعل + پسوند حال ساده + پسوند شخصی (شناسه). مثال:
Ben yerim (من می خورم)
در جدول زیر می توانید حالت های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-rüm |
-rum |
-rim |
-rım |
ben |
|
-rsün |
-rsun |
-rsin |
-rsın |
sen |
|
-r |
-r |
-r |
-r |
O |
|
-rüz |
-ruz |
-riz |
-rız |
Biz |
|
-rsünüz |
-rsunuz |
-rsiniz |
-rsınız |
Siz |
|
-rler |
-rlar |
-rler |
-rlar |
onlar |
- حالت دوم: بن فعل هایی که آخرین حرفشان بی صدا است و یک هجا دارند. طبق اصل تطابق آوایی، بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل پسوند ar/er به انتهای بن اضافه می شود و بعد از آن، شناسه شخصی می آید. نمونه هایی از این بن ها yaz، çiz، gül است. مثال:
Ben yazarım (من می نویسم)
در جدول زیر می توانید حالت های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-erim |
-arım |
Ben |
|
-ersin |
-arsın |
Sen |
|
-er |
-ar |
O |
|
-eriz |
-arız |
Biz |
|
-ersiniz |
-arsınız |
Siz |
|
-erler |
-arlar |
Onlar |
- حالت سوم: بن فعل هایی که حرف آخرشان بی صدا است و بیش از یک هجا دارند. بن فعل هایی مانند kullan و öğren و düşün با اضافه شدن پسوندهای ır/ir/ur/ür به زمان حال ساده تبدیل می شوند. مثال:
Ben kullanırım (من استفاده می کنم)
در جدول زیر می توانید حالت های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-ürüm |
-urum |
-irim |
-ırım |
ben |
|
-ürsün |
-ursun |
-irsin |
-ırsın |
sen |
|
-ür |
-ur |
-ir |
-ır |
O |
|
-ürüz |
-uruz |
-iriz |
-ırız |
Biz |
|
-ürsünüz |
-ursunuz |
-irsiniz |
-ırsınız |
Siz |
|
-ürler |
-urlar |
-irler |
-ırlar |
onlar |
حال ساده منفی
زمان حال ساده منفی با پسوند maz/mez- ساخته می شود. اول شخص مفرد و اول شخص جمع پسوند متفاوتی دارند. مثال:
Sen yemezsin (تو نمی خوری)
طبق اصل تطابق آوایی، این پسوند به دو حالت صرف می شود:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-mem |
-mam |
Ben |
|
-mezsin |
-mazsın |
Sen |
|
-mez |
-maz |
O |
|
-meyiz |
-mayız |
Biz |
|
-mezsiniz |
-mazsınız |
Siz |
|
-mezler |
-mazlar |
Onlar |
سوالی مثبت
یکی از راه های سوالی کردن زمان حال ساده این است که بعد از پسوند r- فاصله ایجاد کنید. سپس یکی از پسوندهای mı/mi/mu/mü را بر اساس حرف صدادار قبل از r را اضافه می کنیم. بعد از آن هم پسوند شخصی (شناسه) را به آن متصل می کنیم. برای ضمیر onlar پسوند به r متصل می ماند. مثال:
?Ben yer miyim (آیا من غذا می خورم؟)
در جدول زیر می توانید حالت های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
| müyüm | muyum | miyim | mıyım | ben |
| müsün | musun | misin | mısın | sen |
| mü | mu | mi | mı | O |
| müyüz | muyuz | miyiz | mıyız | Biz |
| müsünüz | musunuz | misiniz | mısınız | Siz |
| -ler mi | -lar mı | -ler mi | -lar mı | onlar |
سوالی منفی
برای سوالی کردن منفی زمان حال ساده باید بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل پسوند maz/mez را به آن اضافه کنیم. بعد از آن فاصله ایجاد می کنیم و یکی از پسوندهای mı/mi را همراه با پسوند شخصی (شناسه) در انتهای فعل می آوریم. برای ضمیر onlar پسوند به بن فعل متصل می ماند. مثال:
?Sen yemez misin (آیا غذا نمی خوری؟)
در جدول زیر می توانید حالت های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-mez miyim |
-maz mıyım |
Ben |
|
-mez misin |
-maz mısın |
Sen |
|
-mez mi |
-maz mı |
O |
|
-mez miyiz |
-maz mıyız |
Biz |
|
-mez misiniz |
-maz mısınız |
Siz |
|
-mezler mi |
-mazlar mı |
Onlar |