متاسفانه سیستم آموزشی کشورهای فارسی زبان با این فرض که همه امکان تلفظ درست حروف را دارند هیچ آموزشی در مورد تلفظ یا واگویی نمی دهد. به همین دلیل در هنگام یادگیری یک زبان جدید معمولا با اصطلاحات این بخش آشنایی درستی وجود ندارد از همین رو پیش از بررسی آواهای حروف صدادار باید نکات و تعریف هایی را یاد بگیرید تا توضیحات این بخش را بهتر متوجه شوید.
حروف صدادار کوتاه و بلند
واژه “خیابان” را در نظر بگیرید. در این واژه ما دو صدای ” آ ” داریم. حال این واژه را بلند بخوانید “خیابان” و صدای دو ” آ ” را با هم مقایسه کنید. آ اول کشیده تر از آ دوم خوانده می شود. این موضوع در مورد واژه ای مثل “باغبان” صادق است. اگر ” آ ” دوم را بیش از حد بکشید واژه تلفظی عجیب پیدا می کند.
میزان کشیدگی حروف صدادار یکی از مشخصه های آنهاست. اینکه یک حرف بلند چقدر بیشتر از یک حرف کوتاه کشیده می شود، واحد یا ترازوی مشخصی ندارد اما در طول زمان با آن آشنا خواهید شد. در فارسی معمولا طول کشیدن یک صدا با توجه به نوعش مشخص می شود. یعنی بعضی صداها همیشه بلند هستند (آ ای او) و برخی همیشه کوتاه هستند (کسره فتحه ضمه) در حالی که در بیشتر زبان های اروپایی به این صورت نیست. در این زبان ها هر صدا میتواند شکل کوتاه یا بلند داشته باشد. این موضوع برای فارسی زبان ها کمی ناآشناست و ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد. در طول این بخش در این مورد اطلاعات بیشتری به دست می آورید.
حروف صدادار در زبان های اروپایی
در زبان فارسی ما تقریبا بازه کاملی از حروف صدادار را با 6 حرف صدادار داریم. اما در بیشتر زبان های اروپایی ترکیب هایی از این صداها هم وجود دارد. حالت هایی که در آن از ترکیب دو صدا برای ساختن یک صدای جدید استفاده می شود. از طریق این ساختار می توان تعداد بسیار زیادی از آواهای صدادار را ساخت که صدایی جدید دارند. گاهی این آواها صداهایی بسیار نزدیک به حروف صدادار در فارسی دارند و تشخیص دادن آنها از هم کمی سخت است، برای یادگیری دقیق نحوه تلفظ و شناخت این حروف شما نیاز دارید به صورت همزمان مهارتهای شنیداری و گفتاری خود را تقویت کنید. سعی کنید در هنگام شنیدم حروف دقیق بیشتری به نحوه تلفظ آنها کنید و از دستورالعمل های موجود در درسهای بعد برای یادگیری بهتر این صداها استفاده کنید.
آواهای صدادار
صداهای /aː/ و /a/
صداهای /aː/ و /a/ در زبان آلمانی تا حدی مشابه صدای ” آ ” در فارسی هستند. صدای /a/ شکل کوتاه شده از صدای ” آ ” و صدای /aː/ شکل کشیده این صداست. در فارسی ما به صورت معمول تنها از صدای /aː/ استفاده می کنیم پس ممکن است شکل کوتاه آن در ابتدا کمی غریب به نظر برسد. صدای /a/ در زبان آلمانی معمولا به وسیله حرف “A” نشان داده می شود. صدای /aː/ نیز به وسیله حرف “A” یا ترکیب حروف “AH” یا “AA” نشان داده می شود. به مثال زیر توجه کنید:
Dach /dax/
Bahn /baːn/
صدای /eː/ و /e/
صداهای /eː/ و /e/ در زبان آلمانی تا حدی مشابه صدای ” -ِ” (کسره) در فارسی هستند. در زبان فارسی صدای کسره همیشه به صورت کوتاه تلفظ می شود (مانند صدای /e/)، پس ما معادل دقیقی برای /eː/ نداریم و در زمان گوش دادن ممکن است این صدا را با صدای حرف “ای” (نزدیک ترین صدای بلند به کسره) اشتباه بگیرید. صداهای /eː/ و “ای” گرچه نزدیک هستند ولی یکسان نیستند. برای ساختن صدای /eː/ را کمی بیشتر بکشید و کمی به صدای “ای” نزدیک کنید. صدای /e/ در زبان آلمانی معمولا با حرف “E” نشان داده می شود. صدای /eː/ با حرف “E” یا ترکیب حروف “EE” یا “EH” ساخته می شود. به مثال های زیر توجه کنید:
Beet /beːt/
Methan /meˈtaːn/
صداهای /ɛː/ و /ɛ/
صداهای /ɛː/ و /ɛ/ به طور کلی فاقد معادل در فارسی هستند. نزدیک ترین معادل این صداها در فارسی صدای کسره است. صداهای /ɛː/ و /ɛ/ ترکیبی از صداهای کسره و فتحه در فارسی هستند. برای ساختن این صداها دهان خود را به شکل صدای ” َ ” باز کنید اما سعی کنید صدای ” -ِ ” یا کسره را تلفظ کنید. (این صدا تا حد زیادی به صدای کسره /e/ نزدیک است پس اگر در ابتدا نتوانستید آن را دقیق بسازید زیاد نگران نباشید) صدای /ɛ/ را در زبان آلمانی معمولا با حروف “E” یا “Ä” نشان می دهند. صدای /ɛː/ هم معمولا با “Ä” یا “ÄH” نشان داده می شود. به مثال های زیر توجه کنید:
wähle /ˈvɛːlə/
Bett /bɛt/
hätte /ˈhɛtə/
صداهای /iː/ و /i/ و /i̯/
صداهای /iː/ و /i/ و /i̯/ در واقع انواع کوتاه، بلند و نیم واکه (شبه صدا) از صدای “ای” هستند. در فارسی “ای” یک صدای بلند یا کشیده است پس ما در فارسی تنها معادل دقیق /iː/ را داریم. در بیشتر مواردی که ما صدای “ای” را می سازیم آن را به صورت بلند می سازیم. صدای /i/ شکل کوتاه از همان صدای “ای” است ، که خیلی فارسی زبانان در شندیدار آن را عنوان نزدیک ترین صدای کوتاه در نظر می گیرند (صدای /e/ یا کسره). برای ساختن این صدا کافیست “ای” را خیلی کمتر از حالت طبیعی اش (در فارسی) بکشید.
نیم واکه ی /i̯/ در واقع شکل بسیار کوتاه شده ی “ای” است. این صدا به “ای کوتاه” یا /i/ خیلی نزدیک است. پس می توانید آن را ای کوتاه در نظر بگیرید. (دلیل جدا کردن نیم واکه ها از صداها کمی پیچیده است و به آن نمی پردازیم.) شکل کوتاه و نیم واکه این صدا را معمولا با حرف “I” نمایش می دهند. شکل بلند ممکن است با حرف “I” یا ترکیب حروف “IE” نشان داده شود. به مثال های زیرتوجه کنید:
viel /fiːl/
vital /viˈtaːl/
Studie /ˈʃtuːdi̯ə/
صدای /ɪ/
صدای /ɪ/ هم صدایی فاقد معادل در فارسی است. به صورت ساده می توان گفت صدای /ɪ/ صدایی بین /i/ (ای کوتاه) و /e/ کوتاه است. برای ساختن این صدا سعی کنید از /i/ به سمت /e/ حرکت کنید و در میانه راه بایستید. یا دهان خود را به شکل /i/ درآورده ولی صدای /e/ را بسازید. صدای /ɪ/ در زبان آلمانی را معمولا با حرف “I” نشان می دهند. به مثال زیر توجه کنید:
bist /bɪst/
صدای /oː/ و /o/
صداهای /oː/ و /o/ معادل های کوتاه و بلند از صدای ” ُ ” یا همزه هستند. از آنجا که همزه در فارسی یک صدای کوتاه است ما در واقع فقط از /o/ استفاده می کنیم، در نتیجه بیشتر فارسی زبانان صدای /oː/ را به اشتباه با نزدیکترین صدای بلند فارسی (صدای “او” یا /uː/) معادل می کنند. صدای /o/ را در زبان آلمانی معمولا با حرف “O” نشان می دهند. صدای /oː/ هم با ترکیب حروف “OO” نشان داده می شود. به مثال های زیر توجه کنید:
Boot /boːt/
Moral /moˈʁaːl/
صدای /ɔ/
صدای /ɔ/ در فارسی فاقد معادل است. به صورت ساده می توان گفت /ɔ/ صدایی بین صدای ” آ ” و ” ُ ” یا همزه دارد. برای ساختن این صدا دهان خود را کمی به شکل صدای آ باز کنید اما سعی کنید صدای ” ُ ” را بسازید. در زبان آلمانی معمولا حرف “O” این صدا را دارد. به مثال زیر توجه کنید:
Post /pɔst/
صدای /øː/ و /ø/
صداهای /øː/ و /ø/ هم در فارسی فاقد معادل هستند. صدای /ø/ را شکل دهان گرد /e/ هم می نامند. برای تلفظ آن دهان خود را گرد کنید و سپس سعی کنید صدای ” ِ ” (کسره) را تلفظ کنید. این صدا دو شکل کوتاه و بلند دارد که هر دو به شکل حرف “Ö” نوشته می شوند. به مثال های زیر توجه کنید:
Öl /øːl/
Ökonom /ʔøkoˈnoːm/
صدای /œ/صدای /œ/ هم در فارسی هیچ معادلی ندارد. این صدا در واقع شکل دهان گرد صدای /ɛ/ است. اما از آنجا که خود صدای /ɛ/ هم یک صدای عجیب و جدید بود ممکن است نتوانید درک درستی از آن به دست آورید. دو صدای /œ/ و /ø/ نسبتا نزدیک هستند پس اگر هر دو را به یک صورت هم بسازید در سطح ابتدایی مشکلی ندارد. صدای /œ/ هم معمولا توسط حرف “Ö” نشان داده می شود. به مثال زیر توجه کنید:
göttlich /ˈɡœtlɪç/
صدای /uː/ و /u/ و /u̯/
صداهای /uː/ و /u/ و /u̯/ شکل های متفاوت از صدای “او” در فارسی هستند. در فارسی صدای “او” یک صدای بلند است پس ما در واقع تنها از /uː/ استفاده می کنیم. شکل های کوتاه این صدا را فارسی زبانان با نزدیکترین صدای کوتاه یعنی صدای ضمه یا /o/ اشتباه می گیرند.
شکل نیم واکه صدای “او” یا /u̯/ تفاوت زیادی با شکل کوتاهش ندارد پس شما می توانید هر دو آنها را یکی در نظر بگیرید. هر شکل این صدا معمولا با حرف “U” نشان داده می شوند. به مثال های زیر توجه کنید:
kulant /kuˈlant/
Hut /huːt/
aktuell /akˈtu̯ɛl/
صدای /ʊ/
صدای /ʊ/ فاقد معادل در فارسی است. این صدا در تعریف ساده صدایی بین “او” و ضمه است. البته نوع ادا کردن این صدا بسیار به “او کوتاه” شبیه است پس می توانید آنها را تا حدی معادل کنید. در زبان آلمانی این صدا را معمولا با حرف “U” نشان می دهند. به مثال زیر توجه کنید:
Putz /pʊt͡s/
صدای /yː/ و /y/
صداهای /yː/ و /y/ هم در زبان فارسی فاقد معادل هستند. این صداها را شکل دهان گرد صدای “ای” هم می نامند. برای تلفظ کردن آنها دهان خود را کاملا گرد کرده (مثل زمانی که میخواهید و را ادا کنید) و بعد سعی کنید صدای “ای” را بسازید. در زبان آلمانی معمولا حرفهای “Ü” یا “Y” شکل کوتاه و بلند این صدا را دارند. به مثال های زیر توجه کنید:
Rübe /ˈryːbə/
Psychologie /ˌpsyː.ço.loˈɡiː/
صدای /ʏ/
صدای /ʏ/ هم در فارسی فاقد معادل است. این صدا در واقع شکل دهان گرد صدای /ɪ/ است. اما چون احتمالا تلفظ دقیق آن برای شما مشکل است می توانید این صدا را با با صدای /y/ معادل کنید (این صداها نسبتا نزدیک هستند). در زبان آلمانی صدای /ʏ/ را معمولا حرف “Ü” نشان میدهد. به مثال زیر توجه کنید:
füllt /fʏlt/
صدای /ə/
صدای /ə/ یا “شوآ” یک صدای پرکاربرد در بیشتر زبانهای اروپایی است که البته فاقد معادل در فارسی است اما بیشتر فارسی زبانان آن را به اشتباه مانند /e/ (صدای کسره) تلفظ می کنند. صدای /ə/ در واقع یک صدای خنثی است. این صدا بین دو صدای کسره و ضمه است. برای ساختن این صدا می توانید از صدای کسره به سمت ضمه حرکت کنید و در میان راه بایستید. گرچه این صدا در فارسی معادل نوشتاری ندارد اما ما گاهی از آن برای ابراز تعجب استفاده می کنیم. در زبان آلمانی صدای /ə/ معمولا توسط حرف “E” در انتهای کلمات ایجاد می شود. به مثال زیر توجه کنید:
halte /ˈhal.tə/
صدای /aɪ/
صدای /aɪ/ یک صدای ترکیبی است. از ترکیب دو صدای “آ” و “ای” این صدا ساخته می شود (در واقع دو صدای a و ɪ). در زبان آلمانی معمولا ترکیب حروف “EI” این صدا را می سازند. به مثال زیر توجه کنید:
weit /vaɪ̯t/
صدای /aʊ/
صدای /aʊ/ هم یک صدای ترکیبی است. این صدا از ترکیب دو صدای “آ” و “او” ساخته می شود (در واقع دو صدای a و ʊ). در زبان آلمانی معمولا ترکیب حروف “AU” این صدا را می سازند. به مثال زیر توجه کنید:
Haut /haʊt/
صدای /ɔʏ/
صدای /ɔʏ/ هم یک صدای ترکیبی است. این صدا از ترکیب دو صدای “ضمه” و “او” ساخته می شود (در واقع دو صدای ɔ و ʏ). در زبان آلمانی معمولا ترکیب حروف “EU” یا “ÄU” این صدا را می سازد. به مثال زیر توجه کنید:
Heu /hɔɪ̯/
صدای /ɐ/ و /ɐ̯/
صداهای /ɐ/ و /ɐ̯/ دو صدای ترکیبی هستند. این صدا در واقع از ترکیب /ə/ و /ʁ/ ساخته می شود (گاهی اصلا به صورت /əʁ/ نوشته می شود.) این صدا معمولا برای ترکیب حروف “ER” در انتهای کلمات استفاده می شود. به مثال زیر توجه کنید:
Ober /ˈoːbɐ/