به گزارش سرویس کودک پایگاه خبری ساعدنیوز، دریافت برگه نتایج اولین آزمایش خون نوزاد، لحظهای سرشار از امید و نگرانی برای والدین است. اعداد، کلمات اختصاری و محدودههای نرمال میتوانند گیجکننده به نظر برسند، اما این آزمایشها یکی از حیاتیترین ابزارها برای اطمینان از سلامت کودک در روزهای ابتدایی زندگی او هستند. آزمایش خون نوزاد، بهویژه آزمایش غربالگری که از پاشنه پا گرفته میشود، یک اقدام پیشگیرانه و کلیدی برای تشخیص زودهنگام دهها بیماری متابولیک، ژنتیکی و هورمونی است که در بدو تولد هیچ علامت ظاهری ندارند. تشخیص بهموقع این بیماریها میتواند از بروز عوارض جدی و جبرانناپذیر در آینده، از جمله ناتوانیهای ذهنی و جسمی، جلوگیری کند.
این آزمایش که معمولاً بین روز سوم تا پنجم پس از تولد انجام میشود، شامل گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد است. هدف اصلی آن، شناسایی بیماریهای نادری است که درمان زودهنگام آنها نقشی حیاتی در رشد طبیعی کودک دارد. برخی از مهمترین بیماریهایی که در این غربالگری بررسی میشوند عبارتند از:
کمکاری مادرزادی تیروئید (Congenital Hypothyroidism): این بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان بهموقع، منجر به عقبماندگی شدید ذهنی و جسمی میشود.
فنیل کتونوری (PKU): یک اختلال متابولیک ارثی که در آن بدن قادر به تجزیه اسید آمینه فنیل آلانین نیست. تجمع این ماده در بدن به مغز آسیب میرساند.
گالاکتوزمی (Galactosemia): ناتوانی بدن در هضم قند گالاکتوز (موجود در شیر) که میتواند به کبد، مغز و چشمها آسیب جدی وارد کند.
بیماری شربت افرا (MSUD): یک اختلال متابولیکی دیگر که بر تجزیه اسیدهای آمینه خاصی تأثیر میگذارد و در صورت عدم درمان میتواند کشنده باشد.
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH): گروهی از اختلالات ژنتیکی که بر غدد فوق کلیوی تأثیر میگذارد و میتواند باعث مشکلات هورمونی و نمکی در بدن شود.
نتیجه مثبت در آزمایش غربالگری لزوماً به معنای ابتلای قطعی نوزاد نیست و برای تأیید نهایی، نیاز به آزمایشهای تکمیلی وجود دارد.
آزمایش شمارش کامل خون یا CBC، اطلاعات جامعی در مورد انواع و تعداد سلولهای خونی نوزاد ارائه میدهد. این آزمایش به پزشک کمک میکند تا وضعیت عمومی سلامت، وجود عفونت، کمخونی و سایر اختلالات خونی را ارزیابی کند. در ادامه، به تفسیر مهمترین شاخصهای این آزمایش میپردازیم:
1. گلبولهای قرمز (RBC - Red Blood Cells): این سلولها مسئول حمل اکسیژن در بدن هستند.
محدوده نرمال در نوزادان (0 تا 1 ماه): حدود 4.0 تا 6.0 میلیون سلول در هر میکرولیتر.
میزان پایین (کمخونی): میتواند ناشی از نارس بودن نوزاد، از دست دادن خون یا ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد باشد.
میزان بالا (پلیسیتمی): ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن در دوران جنینی یا دریافت خون اضافی از جفت رخ دهد و خون نوزاد را غلیظ کند.
2. هموگلوبین (HGB) و هماتوکریت (HCT): هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبولهای قرمز است که اکسیژن را حمل میکند و هماتوکریت، درصد حجم گلبولهای قرمز در کل خون را نشان میدهد. این دو شاخص ارتباط مستقیمی با تعداد گلبولهای قرمز دارند.
محدوده نرمال هموگلوبین: 14.0 تا 24.0 گرم در دسیلیتر.
محدوده نرمال هماتوکریت: 44% تا 64%.
مقادیر پایین این دو شاخص، نشاندهنده کمخونی و مقادیر بالا میتواند علامت کمآبی بدن یا غلظت خون باشد.
3. گلبولهای سفید (WBC - White Blood Cells): این سلولها بخش اصلی سیستم ایمنی بدن هستند و با عوامل بیماریزا مبارزه میکنند.
محدوده نرمال: 9,000 تا 30,000 سلول در هر میکرولیتر. این محدوده در نوزادان به طور طبیعی بالاتر از بزرگسالان است.
میزان بالا: معمولاً نشاندهنده وجود یک عفونت باکتریایی یا استرس فیزیولوژیک ناشی از زایمان است.
میزان پایین: میتواند نشانه ضعف سیستم ایمنی یا برخی عفونتهای ویروسی خاص باشد.
4. پلاکتها (PLT - Platelets): پلاکتها سلولهای کوچکی هستند که در فرآیند لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی نقش دارند.
محدوده نرمال: 150,000 تا 450,000 در هر میکرولیتر.
میزان پایین (ترومبوسیتوپنی): میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
میزان بالا (ترومبوسیتوز): ممکن است خطر ایجاد لختههای خونی را به همراه داشته باشد.
5. بیلیروبین (Bilirubin): این ماده زردрنگ از تجزیه طبیعی گلبولهای قرمز پیر به وجود میآید. کبد مسئول دفع آن از بدن است.
اهمیت: سطح بالای بیلیروبین باعث زردی (یرقان) در نوزادان میشود. اگرچه زردی خفیف در روزهای اول تولد شایع و معمولاً بیخطر است، اما سطوح بسیار بالا میتواند به مغز آسیب برساند (کرنیکتروس).
پزشک با توجه به سن نوزاد (به ساعت) و سطح بیلیروبین، در مورد نیاز به درمان (مانند فتوتراپی) تصمیمگیری میکند.
تفسیر نتایج آزمایش خون نوزاد باید همیشه توسط پزشک متخصص اطفال انجام شود. مقادیر نرمال میتوانند بسته به سن دقیق نوزاد، روش آزمایشگاهی و شرایط بالینی کودک کمی متفاوت باشند. این مقاله تنها به عنوان یک راهنمای کلی برای افزایش آگاهی والدین تهیه شده است و هرگز نباید جایگزین مشاوره پزشکی شود. به یاد داشته باشید که این آزمایشهای اولیه، ابزاری قدرتمند برای محافظت از بزرگترین سرمایه زندگی شما، یعنی سلامت فرزندتان، هستند. با پیگیری دقیق توصیههای پزشک و انجام به موقع این آزمایشها، میتوانید آیندهای سالم و روشن را به نوزاد خود هدیه دهید.
برای مشاهده سایر مطالب مرتبط با کودکان اینجا کلیک کنید
