ختم قرآن / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 28- آیات 74 تا 110 سوره انعام + معنی و تفسیر آیات

معنی سوره انعام؛ آیات 74 تا 110

[به یاد آرید] هنگامی که ابراهیم به پدر[خواندۀ] خود آزر گفت: آیا بُت‌ها[ی بی‌هویت و بدون اثر] را به عنوان معبود انتخاب می‌کنی؟ من تو و قومت را در گمراهی آشکار می‌بینم‌ (74) حقیقت این است که ما فرمانروایی و مالکیت مطلقۀ خود را بر آسمان‌ها و زمین به ابراهیم نشان دادیم تا از یقین‌کنندگان شود [ آنان‌که دارای یقینی تامّ و کاملند] (75) چون [تاریکی] شب او را فراگرفت ستاره‌ای بسیار روشن دید [با تظاهر به ستاره‌پرستی] گفت: این است پروردگار و مدبّر من! زمانی که ستاره غروب کرد، گفت: من غروب‌کنندگان را [که غروبشان نشانه مخلوق‌بودن آنان است] دوست ندارم‌ (76) هنگامی که ماه را در حال طلوع دید [با تظاهر به ماه‌پرستی] گفت: این است پروردگار و مدبّر من! چون ماه غروب کرد، گفت: یقیناً اگر پروردگار من [که مالک و فرمانروای جهان هستی است] مرا هدایت نکند قطعاً از گروه گمراهان خواهم بود‌ (77) چون خورشید را در حال طلوع دید [با تظاهر به خورشیدپرستی] گفت: این است پروردگار و مدبّر من؛ زیرا این بزرگ‌تر [از ستاره و ماه] است! هنگامی که غروب کرد، گفت: ای قومِ من! بی‌تردید [با همۀ وجودم] از آنچه [از بُت‌ها و عناصر آسمانی] که شریک خدا [در قدرت و ربوبیت] قرار می‌دهید بیزارم‌ (78) من [همه] وجودم را به‌سوی کسی که آسمان‌ها و زمین را پدید آورد متوجه کردم، و از مشرکان نیستم‌ (79) قومش با او به گفت‌وگوی نادرست و بی‌دلیل برخاستند، [به آنان] گفت: آیا دربارۀ خداوند یکتا با من سخن نادرست و بی‌دلیل می‌گویید درحالی‌که او مرا هدایت کرده، و من از آنچه [از بُت‌ها و عناصر آسمانی] که شریک او قرار می‌دهید هیچ ترسی ندارم، مگر آن‌که پروردگارم چیزی [و حادثۀ ترسناکی] را [برای من] بخواهد، دانش پروردگارم همه‌چیز را فراگرفته، آیا [برای فهم توحید و آگاه‌شدن به حقایق] هشیار نمی‌شوید؟! (80) چگونه از بُت‌هایی که شریک او قرار داده‌اید بترسم؟ درحالی‌که خودِ شما از اینکه چیزی را شریک خدا قرار داده‌اید - که خداوند هیچ دلیلی بر حقانیت آن‌ها بر شما نازل نکرده است - نمی‌ترسید، اگر دانا[ی به حقایق] هستید بگویید کدامیک از دو گروهِ [موحّدان و مشرکان] به ایمنی [از عذاب دنیا و آخرت] سزاوارترند‌؟ (81)

مؤمنانی که ایمانشان را به ستمی [چون شرک] نیامیختند برای آنان ایمنی [از هر عذابی] است، ایشان هدایت‌یافتگانند‌ (82) این [مطالب استواری که گذشت] حجت و بُرهان ما بود که به ابراهیم در برابر قومش عطا کردیم، درجات هرکه را بخواهیم بالا می‌بریم؛ زیرا پروردگارت حکیم و داناست‌ (83) و اسحاق و یعقوب را به ابراهیم بخشیده، هریک را هدایت کردیم، و نوح را پیش از این، نعمتِ هدایت داده بودیم، و از فرزندان او داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را در عرصۀ هدایت قرار دادیم، ما این‌گونه، نیکوکاران را پاداش می‌دهیم‌ (84) و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس [که از نسل اویند] همه از شایستگانند‌ (85) و اسماعیل و الیسَع و یونس و لوط [را هدایت کرده]، همه را بر جهانیان برتری دادیم‌ (86) و [کسانی] از پدران و فرزندان و برادرانشان [را به شرف هدایت اختصاص داده]، آنان را برگزیدیم، و به راهی مستقیم راهنمایی کردیم‌ (87) این هدایتِ خداست که هرکس از بندگانش را بخواهد به آن دلالت می‌کند، و اگر آنان برای خداوند شریک قرار داده بودند مسلّماً آنچه [عمل شایسته] انجام می‌دادند تباه و بی‌اثر می‌شد‌ (88) آنان [که در آیات گذشته نامشان برده شد] کسانی هستند که کتاب و منصب داوری و نبوت عطایشان کردیم، پس اگر اینان [که اهل مکه‌اند و امثالشان تا قیامت] منکر پیامبران و کتب آسمانی شوند یقیناً گروهی را می‌گماریم که نسبت به آنان و کتاب‌هایشان منکر نخواهند بود‌ (89) [پیامبرانی که از آنان یاد شد] کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرد، پس به هدایت آنان اقتدا کن! و [به مردم] بگو: در برابر این [رسالت و کوششی که برای هدایت شما دارم] هیچ پاداشی از شما نمی‌خواهم، این [قرآن و رسالتم] جز یادآور حقایق برای جهانیان نیست‌ (90)

[یهودیانِ سفسطه‌گر و ضد اسلام،] خداوند را آن‌گونه که شایسته قدرشناسی اوست قدرشناسی نکردند، چون گفتند: خداوند به‌سوی هیچ بشری چیزی نفرستاده است، بگو: کتابی را که موسی آورده چه کسی فرستاده؟ درحالی‌که روشنگرِ [حقایق] و هدایتگر [به‌سوی احکام] است، شما آن را در صفحاتی ثبت می‌کنید، بخشی از آن را [که دلخواه شماست برای مردم] آشکار می‌کنید، و بسیاری از آن را [که حاوی صفات پیامبر و گواه نبوت او و حقانیت قرآن است] پنهان می‌دارید! درحالی‌که آنچه را شما و پدرانتان نمی‌دانستید [به‌وسیلۀ تورات] تعلیم گرفتید، بگو: فقط خدا. سپس آنان را رها کن تا در بیهوده‌گویی و بازیگری‌شان فروروند!‌ (91) این [قرآن] کتابی است که ما آن را خجسته و پُرخیر نازل کردیم، تصدیق‌کنندۀ [حقانیت] کتاب‌های پیش از خود است، [آن را فرستادیم] تا مردم مکه و کسانی را که پیرامون آن هستند هشدار دهی، آنان‌که آخرت را باور دارند به آن ایمان می‌آورند درحالی‌که همواره بر نمازشان مراقبت می‌کنند‌ (92) ستمکارتر از کسی که به خدا دروغ می‌بندد؟ یا [ستمکارتر از] آنکه بگوید: به من وحی شده، درحالی‌که چیزی به او وحی نشده است، و نیز کسی که بگوید: من به‌زودی مانند آنچه را خدا نازل کرده، نازل می‌کنم چه کسی است؟ اگر ستمکاران را هنگامی که در سختی‌های مرگ فرو‌رفته‌اند ببینی [حادثۀ هول‌انگیزی را خواهی دید،] و [آن این‌که] فرشتگان دست‌های خود را به‌سوی آنان گشوده [نعره می‌کشند:] جان‌هایتان را بیرون کنید. امروز به سبب دروغ‌هایی که ظالمانه به خدا بستید و در برابر آیاتش تکبّر می‌کردید به عذاب خوار‌کننده‌ای مجازات می‌شوید‌ (93) [لحظۀ ورود به جهانِ دیگر به آنان خطاب می‌شود:] همان‌گونه که شما را نخستین‌بار [در رحِم مادر، تنها و دست خالی] آفریدیم اکنون هم تنها نزد ما آمدید، آنچه را [در دنیا] به شما داده بودیم پشت سرگذارده [از دست دادید] ، [امروز] شفیعانتان را [از بُت‌های جاندار و بی‌جان] که در تدبیر امورتان شریک [ربوبیت خدا] می‌پنداشتید با شما نمی‌بینیم! یقیناً پیوندهای شما [با همه‌چیز] بریده و آنچه گمان می‌کردید [شفیعان شما برای نجاتتان از هر خطری است] از دستتان رفته و گُم شده است! (94)

همانا خداوند شکافندۀ دانه و هسته است، زنده را از مرده بیرون می‌آورد، و بیرون‌آورندۀ مرده از زنده است، این است خدای شما، پس چگونه شما را [از توحید به‌سوی شرک] منحرفتان می‌کنند؟! (95) شکافندۀ صبح [از پردۀ تاریک شب] است، و شب را مایۀ آرامش، و خورشید و ماه را وسیله‌‌ای برای محاسبه و اندازه‌گیری قرار داد، این است اندازه‌گیری آن توانای شکست‌ناپذیرِ دانا‌ (96) او کسی است که ستارگان را برای شما پدید آورد تا به‌وسیلۀ آن‌ها در تاریکی‌های خشکی و دریا [به‌سوی مقصد] راه یابید، مسلّماً ما نشانه‌ها[ی مؤثر در زندگی] را برای مردمی که دانایند بیان کردیم‌ (97) او کسی است که شما را از یک تَن آفرید، برای شما قرارگاهی [در زمین]، و ودیعتگاهی [در رحِم] است، ما آیات [خود] را [دربارۀ وضع انسان] برای قومی که می‌فهمند بیان کردیم‌ (98) او کسی است که از آسمانْ آبی [فراوان و پُر‌برکت] فرستاد که به‌وسیلۀ آن گیاهان گوناگونی از زمین بیرون آوردیم، و از آن‌ها ساقه‌ها و شاخه‌های سبز خارج کردیم، از آن [ساقه‌ها و شاخه‌ها] دانه‌های متراکم درمی‌آوریم، از شکوفۀ درخت خرما خوشه‌های سر فروهشته [به وجود می‌آوریم]، و باغ‌هایی از انگور و زیتون و انار شبیه به هم و بی‌شباهت با یکدیگر [در دسترس شما قرار می‌دهیم]، به میوه‌اش وقتی به بار می‌نشیند، و به رسیدنش با تأمل و دقت بنگرید! مسلّماً در این [تنوع گیاهان و میوه‌جات و روییدنی‌ها] برای مردمی که ایمان دارند نشانه‌هایی [بر توحید، ربوبیت و قدرت خدا] است‌ (99) [مشرکان] برای خداوند شریکانی از جنّ قرار دادند درحالی‌که همۀ آنان آفریدۀ خدا هستند، و برای خدا از روی نادانی [در دنیای خیالشان] پسران و دخترانی ساختند. خداوند منزّه و برتر است از آنچه او را به آن وصف می‌کنند‌ (100) [خداوند] بدون نقشه و ابزار و مواد، پدیدآورندۀ آسمان‌ها و زمین است، چگونه او را فرزندی باشد درحالی‌که برای او همسری نبوده، او همه‌چیز را [در عین بی‌نیازی] آفریده، و او به همه‌چیز داناست‌ (101)

این است خداوند، پروردگار شما که جز او هیچ معبودی وجود ندارد، آفرینندۀ همه‌چیز است؛ [بنابراین فقط] او را بپرستید، و او کارساز و مدبّر همۀ موجودات [جهان هستی] است‌ (102) چشم‌ها او را درنمی‌یابند، و او چشم‌ها را درمی‌یابد، او دقیق و ریزنگر و آگاه است‌ (103) برای شما از سوی پروردگارتان دلایلی روشن آمده، هرکه [با تکیه بر آن دلایل به حقایق غیبی و شهودی] بینا شود به سود خود اوست، و هرکه [با جدازیستن از آن دلایل] در کوردلی بماند به زیان خود اوست، من [در هیچ کاری] نگهبان شما نیستم [؛ وظیفه‌ام فقط رساندن پیام خداست‌] (104) ما این‌گونه، آیات را به‌صورت‌های گوناگون بیان می‌کنیم، [بگذار منکران، تو را متهم کنند] و بگویند: [این آیات را] از دیگران فراگرفته‌ای [و بدین‌سان در گمراهی بمانند]، ولی ما می‌خواهیم آن را برای گروهی که دانایند روشن سازیم‌ (105) آنچه را از سوی پروردگارت به تو وحی شده پیروی کن! هیچ معبودی جز او نیست، و از مشرکان رویگردان باش‌! (106) اگر خدا می‌خواست آنان مشرک نمی‌شدند، [خواستِ حق، آزادی انسان در انتخاب است نه اجبار،] ما تو را نه اختیاردارِ آنان قرار داده‌ایم و نه کارگزارشان [تا آنکه به اجبار هدایتشان کنی]‌ (107) معبودانی را که کافران به‌جای خداوند می‌پرستند دشنام ندهید! که آنان هم از روی دشمنی و نادانی، خدا را دشنام خواهند داد، ما این‌گونه برای هر امتی عملشان را در نظرشان آراستیم، [لذا عقاید و اعمالشان را هرچند باطل باشد محترم می‌شمارند، و جا ندارد از طرف شما به معبودانشان دشنام بشنوند،] نهایتاً بازگشت [همۀ] آنان به‌سوی پروردگارشان خواهد بود، و آنان را به اعمالی که همواره انجام می‌دادند آگاه می‌کند‌ (108) با شدیدترین سوگندهایشان به خداوند سوگند خوردند که اگر معجزۀ [دلخواهشان] برای آنان بیاید مسلّماً به آن مؤمن می‌شوند، بگو: معجزات فقط در اختیار خداست، [نه به دلخواه شما. ای مؤمنان!] شما چه می‌دانید [مطلب چیست؟] مطلب این است که اگر [معجزۀ دلخواهشان هم] بیاید ایمان نمی‌آورند! (109) دل‌ها و دیدگانشان را [که ابزار درک و فهم است به کیفر عنادشان] واژگون می‌کنیم [تا با آمدن معجزۀ دلخواهشان هم ایمان نیاورند]، همان‌گونه که نخستین‌بار به قرآن ایمان نیاوردند، و در تجاوزشان رهایشان می‌کنیم که پیوسته سرگردان بمانند‌ (110)