چهارشنبه‌ها با ختم قرآن / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 31- آیات 1 تا 46 سوره اعراف + معنی و تفسیر آیات

معنی سوره اعراف؛ آیات 1 تا 46

به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی

الف، لام، میم، صاد (1) [این] کتابی [با عظمت] است که به‌سوی تو فرستاده شده تا به‌وسیلۀ آن [مردم گنهکار را] هشدار دهی، و یادآورنده‌ای [دربارۀ حقایق] برای مؤمنان باشد؛ بنابراین [بر اساس مسئولیتی که داری] نباید در درونت از ناحیه تبلیغ آن هیچ مضیقه و فشاری باشد (2) آنچه را از سوی پروردگارتان به‌سوی شما فرستاده شده پیروی کنید! و از معبودانی جز او که [سبب تیره‌بختی شما در دنیا و آخرتند] اطاعت نکنید؛ [ولی] اندکی پند می‌گیرید‌ (3) چه‌بسیار شهرهایی که [اهلش را به سبب گناهانشان] هلاک کردیم، و عذاب ما درحالی‌که در خواب شبانه یا خواب نیمروز بودند به آنان رسید (4) وقتی عذاب ما به‌سویشان آمد اعترافشان جز این نبود که گفتند: یقیناً ما ستمکار بودیم‌ (5) [در قیامت] از کسانی که پیامبران به‌سویشان فرستاده شدند [دربارۀ برخوردشان با آنان،] و از پیامبران [در مورد تبلیغِ دین] قطعاً پرسش خواهیم کرد‌ (6) مسلّماً [در آن روز] برای آنان [ظاهر و باطنِ عقاید و اعمال و اخلاقشان را] بر اساس دانشی [دقیق و فراگیر] بیان خواهیم کرد؛ [زیرا] ما هیچ‌گاه [در پنهان و آشکار] از آنان غایب نبوده‌ایم‌ (7) میزان [سنجش] در آن روز حق است، پس کسانی که اعمال سنجیده‌شدۀ آنان سنگین باشد تنها اینانند که [بر موانع راه نجات] پیروزند‌ (8) و کسانی که اعمال سنجیده‌شدۀ آنان سبُک باشد، به سبب آن‌که همواره به آیات ما ستم روا می‌داشتند [می‌یابند که همۀ سرمایۀ وجودی] خود را تباه کرده‌اند، [و راه نجات به رویشان مسدود است‌] (9) ما شما را در زمین جای دادیم و در آن برای بهره‌وری شما وسایل و ابزار زندگی فراهم آوردیم، [ولی] اندکی از شما سپاس‌گزاری می‌کنید‌ (10) همانا ما شما را آفریدیم، آن‌گاه صورتگری کردیم، سپس به فرشتگان گفتیم: بر آدم سجده کنید! بی‌درنگ همه سجده کردند مگر ابلیس که از سجده‌کنندگان نبود‌ (11)

[خداوند به او] فرمود: زمانی که تو را [به سجده] فرمان دادم چه چیز تو را از سجده‌کردن بازداشت؟ گفت: من از او بهترم؛ مرا از آتش پدید آوردی و او را از گِل آفریدی‌ (12) [خداوند] فرمود: از این جایگاهِ [رفیعِ با ارزش که عرصۀ تسلیم و فروتنی است] فرود آی! چون تو را نرسد که در این جایگاه، بزرگ‌منشی کنی، پس بیرون رو که مسلّماً از خوار‌شدگانی‌ (13) گفت: مرا تا روزی که [همۀ مردگان] برانگیخته می‌شوند مهلت ده‌! (14) [خداوند] فرمود: همانا تو از مهلت‌یافتگانی‌ (15) [ابلیس] گفت: برای این‌که مرا [برای سجده‌نکردن بر آدم از فیض و رحمتت] ناکام و سرگردان کردی، یقیناً بر سر راهِ مستقیمت [که رهروانش را به بهشت می‌رساند] در کمین انسان‌ها خواهم نشست‌ (16) آن‌گاه از پیشِ رو و پشتِ سر، و از طرف راست و چپشان درآیم [تا به گمراهی دچارشان سازم،] آنگونه که بیشترشان را سپاس‌گزارِ [نعمت‌های مادّی و معنوی] نخواهی یافت‌ (17) [خداوند] گفت: از این جایگاهِ [رفیعِ با ارزش] درحالی‌که سزاوار نکوهش و طرد‌شدن هستی بیرون‌رو! یقیناً هر یک از ایشان که از تو پیروی کند هرآینه دوزخ را از [وجود] تو و آنان پر خواهم کرد (18) ای آدم! تو و همسرت در این بهشتِ معین [که باغی از باغ‌های بسیار آباد و پُر‌نعمت دنیا بود] سکونت گیرید، و از هرجای آن که خواستید بخورید! و به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران [بر خود] خواهید شد‌ (19) شیطان آن دو را [برای تسلیم‌شدنشان به خواسته‌هایش با چهره‌ای خیرخواهانه] وسوسه کرد، تا آنچه از شرمگاهِ بدنشان بر آنان پوشیده بود آشکار کند، [وسوسه‌اش این بود که] گفت: پروردگارتان شما را از [خوردن میوۀ] این درخت نهی نکرده مگر برای این‌که مبادا هر دو تبدیل به فرشته شوید، یا به عمر جاویدان دست یابید (20) و برای هر دو سوگند خورد که یقیناً من نسبت به شما از خیرخواهانم‌ (21) پس آن دو را با فریب‌کاری [از مرتبه اطاعت از حق] فرود آورد، [و برای خوردن از آن درخت آماده کرد،] چون از آن درخت چشیدند شرمگاهشان برای هر دو نمایان شد، و دست به کارِ قرار دادنِ برگ [درختِ آن] باغ به خود شدند، پروردگارشان بر آن دو بانگ زد: آیا من شما را از این درخت نهی نکردم؟ و به شما نگفتم قطعاً شیطان دشمن آشکار شما است؟! (22)

هر دو [با کمال ادب و فروتنی] گفتند: پروردگارا! ما به خود ستم کردیم، اگر ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی مسلّماً از تباه‌کنندگانِ [همۀ سرمایۀ وجودی خود] خواهیم بود‌ (23) خداوند گفت: [از این جایگاه] فرود آیید درحالی‌که دشمن یکدیگرید! و شما را در زمین تا مدتی قرارگاه و مایۀ بهره‌مندی است‌ (24) [و نیز به آنان] گفت: در زمین زندگی می‌کنید، و در آن می‌میرید، و در قیامت از آن بیرونتان می‌آورند‌ (25) ای فرزندانِ آدم! ما به شما لباسی که شرمگاهتان را می‌پوشاند، و نیز مایۀ زینت و جمال است عطا کردیم، و لباسِ پرهیزگاری [که انسان را به اطاعت از خدا و ترک محرّماتش وامی‌دارد] بهتر است، این [لباسِ معنوی که مایۀ سعادت اَبدی است] از نشانه‌های [لطف و احسان] خداوند است، باشد که فرزندان آدم [به نعمت‌های مادّی و معنوی خدا]توجه کنند‌ (26) ای فرزندان آدم! مبادا شیطان، شما را بفریبد چنان‌که پدر و مادرتان را [با فریب‌کاری‌اش] از [آن] باغ [پُرنعمت] بیرون کرد، لباسشان را از تن آنان بیرون آورد تا شرمگاهشان را به آنان نشان دهد، او و گروهش شما را از جایی می‌بینند که آنان را نمی‌بینید، ما شیاطین را بر کسانی ولایت [و حاکمیت] دادیم که ایمان نمی‌آورند‌ (27) چون کار زشتی مرتکب می‌شوند می‌گویند: پدرانمان را بر آن [کار] یافتیم، و خداوند ما را به آن فرمان داده! بگو: قطعاً خداوند به [انجام] کار زشت فرمان نمی‌دهد، آیا چیزی را که نمی‌دانید به خداوند نسبت می‌دهید؟! (28) بگو: پروردگارم به میانه‌رَوی [در همۀ امور] فرمان داده، و [این‌که] در هر عبادتگاهی روی [دلِ] خود را [آن‌گونه] به‌سوی خدا کنید [که از هرچیزی جز او منقطع شود،] و خدا را بخوانید! درحالی‌که عبادت را برای او [از شرک] خالص می‌کنید، همان‌گونه که شما را آفرید [پس از مرگ زنده می‌شوید و به‌سوی او] بازمی‌گردید‌ (29) گروهی را [به سبب نشان دادن لیاقت] هدایت کرد، و گروهی گمراهی بر آنان قطعی شد؛ زیرا شیاطین را به‌جای خدای یکتا حاکم و سرپرست خود گرفتند، و گمان می‌کنند که رهیافته [به‌سوی سعادت]اند (30)

ای فرزندان آدم! در هر عبادتگاهی زینت [مادّی و معنوی خود را متناسب با مکان عبادت و خودِ عبادت] همراه خود بردارید، و بخورید و بیاشامید و زیاده‌روی نکنید! زیرا خداوند اهل زیاده‌روی را دوست ندارد‌ (31) بگو: چه کسی [و بر پایۀ چه دلیل و دانشی] زینت‌های خدا را که [مجموعۀ وسایل و لوازمِ و مایه‌های زیبایی انسان و زندگی او، و پوشانندۀ نواقص وی است،] و روزی‌های دلپذیر[ی را که برای بندگانش پدید آورده] حرام کرده است؟ بگو: آن‌ها در زندگی دنیا برای مؤمنان است؛ [گرچه غیر مؤمنان هم از آن بهره‌مندند] ولی در قیامت فقط ویژۀ مؤمنان است. این‌گونه، آیات [خود] را برای مردمی که دانایند بیان می‌کنیم‌ (32) بگو: پروردگارم کارهای زشت را چه آشکارش باشد و چه پنهانش، و گناه و تجاوز ظالمانه را، و این‌که چیزی را که بر حقانیتش دلیلی نفرستاده شریک او قرار دهید، و این‌که اموری را جاهلانه به خدا نسبت دهید حرام کرده است‌ (33) برای [زندگی و حیات] هر امتی زمانی است، چون زمانشان سرآید نه لحظه‌ای پس می‌مانند، و نه لحظه‌ای پیش می‌افتند‌ (34) ای فرزندان آدم! چون پیامبرانی از خودتان به‌سویتان آیند که آیاتم را بر شما بخوانند [به آنان ایمان بیاورید و به آیاتم عمل کنید!] کسانی که [از انکار آن‌ها] بپرهیزند و [مفاسد خود را] اصلاح کنند نه بیمی بر آنان است، و نه اندوهگین شوند‌ (35) آنان‌که منکر آیات ما شدند و از [پذیرفتن] آن تکبّر کردند اهل آتشند، و در آن جاودانه‌اند‌ (36) ستمکارتر از کسانی که بر خداوند دروغ بستند، یا آیاتش را منکر شدند کیست؟ سهمشان از آنچه [از نعمت‌های مادّی] مقرر شده به آنان می‌رسد، تا آن‌گاه که فرستادگان ما برای گرفتن جانشان به‌سویشان آیند، می‌گویند: معبودهایی که [چون بُت‌ها و طاغوت‌ها] به‌جای خدا می‌پرستیدید کجایند [تا شما را از سختی‌های مرگ و خطرات پس از آن برهانند]؟ [آنان] پاسخ می‌دهند: از دست ما رفتند. و بر ضد خود گواهی می‌دهند که کافر بوده‌اند‌ (37)

[خداوند به این کافران] می‌فرماید: شما هم در بین امت‌هایی از جنّ و انس که پیش از شما درگذشتند [و دوزخی شدند] در آتش [دوزخ] درآیید! هرگاه گروهی وارد شوند [گروه] هم‌مسلک خود را لعنت کنند تا همگی [با خواری] در آتش به هم بپیوندند، پیروان دربارۀ پیشوایانشان می‌گویند: پروردگارا! اینان ما را به گمراهی کشیدند، پس عذابشان را از آتش [دوزخ] دوچندان کن! [خداوند] می‌گوید: برای هرکدام [از شما پیروان و پیشوایان] دوچندان هست ولی خبر ندارید‌ (38) پیشوایان به پیروانشان می‌گویند: شما را بر ما هیچ برتری و امتیازی نیست [که عذابتان کمتر باشد]، پس به کیفر اعمال زشتی که همواره مرتکب می‌شدید عذاب را بچشید!‌ (39) بی‌تردید کسانی که آیات ما را انکار کردند و در برابر آن‌ها تکبّر ورزیدند درهای آسمان [برای نزول رحمت] بر آنان گشوده نخواهد شد، و وارد بهشت هم نمی‌شوند مگر این‌که شتر در سوراخ سوزن درآید! گنه‌پیشگان را این‌گونه مجازات می‌کنیم‌ (40) برای آنان بستری از دوزخ، و بر فرازشان پوشش‌هایی [از آتش] است، و ستمکاران را به این صورت کیفر می‌دهیم (41) آنان‌که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند اهل بهشتند و در آن جاودانه‌اند، ما هیچ‌کس را جز به‌اندازۀ طاقتش تکلیف نمی‌کنیم‌ (42) آنچه از کینه در سینه‌هایشان هست برمی‌کنیم، از زیر [کاخ‌های] آنان نهرها جاری است، می‌گویند: همۀ ستایش‌ها ویژۀ خداست که ما را به این [سعادت اَبدی] هدایت کرد، و اگر خداوند ما را هدایت نمی‌کرد راه را نمی‌یافتیم، مسلّم است که فرستادگانِ پروردگارمان حق را [برای هدایت انسان] آوردند. [در آن وقت] ندایشان می‌دهند: به پاداش اعمال شایسته‌ای که همواره انجام می‌دادید این بهشت را ارمغانتان داده‌اند‌ (43)

بهشتیان، دوزخیان را ندا می‌دهند که: ما آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود درست و یقینی یافتیم، آیا شما هم آنچه را پروردگارتان وعده داده بود درست و یقینی یافتید؟ گویند: آری. پس آواز‌دهنده‌ای در بین آنان آواز دهد که: ستمکاران از رحمت خدا دور باشند‌! (44) هم آنان‌که پیوسته [مردم را] از راه خدا باز‌می‌دارند و می‌خواهند [با وسوسه و اغواگری] آن را کج نشان دهند، درحالی‌که به آخرت هم کافرند‌ (45) و میان بهشتیان و دوزخیان حایلی است، و بر بلندای آن مردانی [بامنزلت و بزرگوارند] که هرکدام [از دو گروهِ بهشتی و دوزخی] را به نشانه‌هایشان می‌شناسند، و بهشتیان را که وارد بهشت نشده‌اند ولی [ورودِ به آن را] امید دارند ندا می‌دهند: سلام بر شما باد‌! (46)