به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از سی ان ان، از زمانی که دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده – تنها چند روز پس از آغاز دور دوم ریاستجمهوریاش – شروع به اعمال تعرفههایی بر چین به دلیل نقش آن در جریان ورود مواد افیونی مرگبار مانند فنتانیل به آمریکا کرد، پیام پکن کاملاً روشن بوده است.
مقامات چینی بارها گفتهاند که بحران فنتانیل «مشکل ایالات متحده است» و چین پیش از این «کارهای عظیمی» برای مقابله با این مسئله انجام داده است.
«ما آماده همکاری عملی با آمریکا بر پایه برابری و احترام متقابل هستیم. با این حال، قاطعانه با فشار، تهدید و باجخواهی آمریکا از چین به بهانه مسئله فنتانیل مخالفیم،» یک سخنگوی چینی در ماه مارس گفت؛ پس از آنکه تعرفههای فنتانیل ترامپ به 20 درصد برای همه واردات چینی به ایالات متحده افزایش یافت.
اما با وجود باقی ماندن این تعرفهها طی ماههای اخیر – و حتی با وجود آتشبس در سایر تعرفهها – پکن نشان میدهد که به مسئله توجه دارد و ممکن است آماده برداشتن گامهای بیشتری باشد.
اواخر ماه گذشته، چین اعلام کرد که دو پیشماده دیگر فنتانیل را به فهرست مواد تحت کنترل خود اضافه خواهد کرد – اقدامی که در راستای انطباق با مقررات بینالمللی بوده و دیپلماتهای چینی آن را به عنوان نشانهای از «مشارکت فعال» در کنترل جهانی مواد مخدر معرفی کردند.
چند روز پیش از آن، مقامات چینی نظارت خود را بر گروه دیگری از مواد مخدر به نام نیتازینها – اپیوئیدهای مصنوعی قدرتمندی که موجب نگرانی مقامات بهداشتی جهان شدهاند – گسترش دادند. همان روز، وزیر امنیت عمومی چین، وانگ شیاوهونگ، به سفیر آمریکا در چین، دیوید پردو، گفت که پکن آماده تقویت «همکاری عملی» در زمینه کنترل مواد مخدر است.
دولت ترامپ، چین را مسئول «پایداری» جریان ورود فنتانیل به آمریکا میداند؛ فنتانیلی که مادهای مصنوعی و آزمایشگاهی است و دهها برابر قویتر از هروئین میباشد. سوءمصرف این ماده و مشتقات آن، بحران مرگومیر ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر را در آمریکا تشدید کرده و سالانه جان دهها هزار آمریکایی را میگیرد – هرچند این آمار در سال گذشته بهطور چشمگیری کاهش یافت.
از منظر پکن، چین بیش از الزامات بینالمللی برای مهار جریان خروج این مواد و مواد اولیه آنها از صنعت داروسازی گستردهاش تلاش کرده است. در سال 2019، چین فنتانیل را بهعنوان یک کلاس دارویی تحت کنترل قرار داد – اقدامی مهم که به گفته کارشناسان و مقامات آمریکایی، جریان مستقیم فنتانیل تولید شده در چین به آمریکا را بهطور چشمگیری کاهش داد.
با این حال، شبکههای جنایی به سرعت خود را با شرایط جدید وفق دادند. شرکتهای چینی شروع به فروش مواد اولیه فنتانیل به آزمایشگاههایی در مکزیک کردند که با کارتلهای مواد مخدر همکاری دارند و سپس این آزمایشگاهها فنتانیل غیرقانونی و داروهای مشابه را به آمریکا صادر میکنند. از آن زمان، مقامات چینی برخی از این مواد اولیه را نیز تحت کنترل درآوردهاند، اما کارشناسان و مقامات آمریکایی میگویند اقدامات بیشتری لازم است – چرا که چین همچنان بزرگترین منبع مواد اولیه برای تولید فنتانیل و سایر داروهای مصنوعی در مکزیک و کشورهای دیگر به شمار میرود.
مقامات چینی ارتباط مستقیمی میان تلاشهای اخیر خود برای کنترل دو ماده جدید و روابط با آمریکا برقرار نکردهاند، بلکه آن را نشانه دیگری از «حُسن نیت چین» معرفی کردهاند و همچنان فرضیه تعرفههای آمریکا را رد میکنند.
با این حال، احتمالاً پکن انتظار دارد که این اقدامات اخیر در مذاکرات تجاری با آمریکا به رسمیت شناخته شود. اما سوال اینجاست که آیا این گامها واقعاً بر دیدگاه واشنگتن تأثیر خواهند گذاشت – و آیا دو کشور میتوانند در این زمینه همکاری کنند اگر روابط کلی آنها همچنان پرتنش باقی بماند.
«اگر واشنگتن بهصورت علنی گامهای چین را به رسمیت نشناسد و نسبت به نگرانیهای پکن پاسخگو نباشد، احتمالاً همکاریهای دوجانبه در زمینه اجرای قانون در آینده تضعیف خواهد شد،» رایان هَس، مدیر مرکز چین جان ال. تورنتون در مؤسسه بروکینگز، گفت.
در حالی که روابط ایالات متحده و چین بر سر موضوعاتی مانند فناوری و نظامیسازی دریای جنوبی چین دچار تنش شده است، شاید هیچ موضوعی برای رهبران آمریکایی به اندازه نقش چین در تولید داروها و مواد شیمیایی عامل بحران اپیوئیدی در آمریکا، شخصی جلوه نکرده باشد.
در دوره اول ریاستجمهوریاش، ترامپ اقدام شی جینپینگ، رهبر چین، در قرار دادن فنتانیل تحت کنترل را «ژستی انساندوستانه و فوقالعاده» توصیف کرده بود.
اما حدود شش سال بعد، ترامپ در آغاز دوره دوم خود، چین را به «حمایت فعالانه و گسترش تجارت مسمومکردن شهروندان ما» متهم کرد – اتهامی که چین آن را بهشدت رد کرده است.
این ادعا در تضاد با ارزیابیهای اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده (DEA) نیز قرار دارد؛ این اداره در گزارش سالانه خود که در ماه مه منتشر شد، اعلام کرد که خلوص فنتانیل در سراسر سال 2024 کاهش یافته است – موضوعی که نشان میدهد تولیدکنندگان فنتانیل در مکزیک برای تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه بودهاند. همچنین اشاره شده که برخی تأمینکنندگان مستقر در چین در عرضه مواد اولیه کنترلشده تردید دارند – که نشاندهنده آگاهی آنها از اقدامات سختگیرانهتر دولت چین در کنترل مواد اولیه فنتانیل است.
کارشناسان میگویند اقدام اخیر پکن در کنترل دو پیشماده اضافی فنتانیل و مواد نیتازین، گامی مثبت است که میتواند بر زنجیرههای تأمین مواد مخدر غیرقانونی تأثیر بگذارد.
اما به گفته وندا فلباب-براون، عضو ارشد مرکز امنیت، استراتژی و فناوری استروب تالبوت در مؤسسه بروکینگز، این اقدامات همچنین نوعی «مانور هوشمندانه» از سوی چین به شمار میروند.
طبق کنوانسیون سازمان ملل درباره مواد مخدر غیرقانونی، دو پیشماده فنتانیل سال گذشته به فهرست مواد تحت کنترل افزوده شدند؛ به این معنا که کشورهای عضو مانند چین موظف به پیروی از آن هستند. به گفته فلباب-براون، چین در سال 2024 تعدادی از نیتازینها را تحت کنترل درآورد و گام اخیر که دامنه این کنترلها را گسترش میدهد، از پاییز گذشته در دست اجرا بوده است.
او میگوید: «دولت ترامپ تنها ساعت را به عقب برگرداند، اقدامات قبلی چین و تعهداتی که داده بود را نادیده گرفت و هیچ اعتباری به آن نداد. در نتیجه، اکنون چین در موقعیتی قرار دارد که میتواند همان اقدامات قبلی که به دولت بایدن وعده داده بود را دوباره مطرح کند و از آن بهعنوان بخشی از چانهزنی استفاده نماید.»
فلباب-براون افزود: «رویکرد مؤثرتر این بود که تلاشهای چین در سال 2024 مورد استقبال قرار میگرفت و سپس از آن خواسته میشد تا شکافهای قابل توجه و تأثیرگذار موجود در برنامه کنترل مواد مخدر خود را پُر کند.»
پکن بهشدت از عملکرد خود در زمینه کنترل فنتانیل و سایر مواد مخدر مصنوعی دفاع کرده است. در ماه مارس، تنها چند روز پس از اعمال دور دوم تعرفههای مرتبط با فنتانیل توسط ترامپ، دولت چین یک «سند سفید» 7000 کلمهای منتشر کرد که در آن به تفصیل تلاشهای خود را در این زمینه شرح داد.
همچنین، چین بهشدت از یک گزارش کنگره آمریکا که سال گذشته منتشر شد انتقاد کرده است؛ گزارشی که حزب کمونیست حاکم چین را متهم کرده بود که از طریق بازپرداخت مالیاتی، تولید و صادرات مواد غیرقانونی فنتانیل و سایر مخدرهای مصنوعی را بهطور مستقیم یارانه میدهد.
بر اساس دادههای رسمی، در چین – جایی که حزب کمونیست کنترل سختگیرانهای بر همه جنبههای جامعه دارد – سوءمصرف مواد افیونی بهطور نسبی محدود است. پکن از این وضعیت برای مطرح کردن این ادعا استفاده میکند که مشکل، ناشی از تقاضای بالای آمریکا برای این مواد است، نه عرضهی آن از سوی چین.
همین مسئله موجب شده مقامات چینی احساس کنند که در تلاش برای همکاری با واشنگتن بر سر یک مشکل داخلی آمریکا، بیش از حد تلاش کردهاند – تلاشی که از دید آنها ابتدا با بیتوجهی آمریکا و سپس با اعمال تعرفه مواجه شده است.
دانشمندان چینی که در خط مقدم شناسایی پیشمادههای جدید مورد استفاده گروههای تبهکار فعالیت میکنند نیز معتقدند کاهش تقاضا در ایالات متحده عامل کلیدی است، زیرا کنترل کامل بر مواد شیمیایی مورد استفاده در ساخت اپیوئیدها بسیار دشوار است.
هوا ژندونگ، معاون بخش تحلیل مواد مخدر در آزمایشگاه مبارزه با مواد مخدر وابسته به وزارت امنیت عمومی چین، در مصاحبهای با CNN در سپتامبر گذشته گفت:
«شما واقعاً نمیتوانید مسئله فنتانیل را صرفاً با کنترل حل کنید... مسئله اساسی همچنان کاهش تقاضاست.»
هوا ژندونگ به این نکته اشاره کرد که برخی مواد شیمیایی کاربرد گستردهای در تولید محصولات قانونی دارند، بنابراین کنترل آنها از نظر عملی دشوار است. از سوی دیگر، ترکیبات مورد استفاده برای ساخت فنتانیل به راحتی قابل تغییر هستند تا از قوانین طفره بروند، در حالی که همچنان میتوانند همان محصول را تولید کنند.
او گفت:
«این همیشه یک بازی موش و گربه بوده، چون هزاران ماده بالقوه برای سنتز فنتانیل وجود دارد. ما نمیتوانیم همه آنها را پیشاپیش کنترل کنیم – فقط میتوانیم بهصورت منفعلانه در پی آنها حرکت کنیم.»
در زمان انجام این مصاحبه، آزمایشگاه هوا بهطور منظم با همتایان آمریکایی برای تبادل اطلاعات درباره مواد شیمیایی جدید همکاری میکرد.
ناظران خارجی نیز اتفاقنظر دارند که تلاشهای ایالات متحده برای کاهش تقاضا، عامل حیاتی در کاهش بحران اپیوئیدهاست. آنها همچنین تأکید میکنند که حتی اگر هیچ مادهای از چین صادر نشود، تولیدکنندگان فنتانیل به کشورهای دیگری با صنایع بزرگ داروسازی و شیمیایی مانند هند روی خواهند آورد.
با وجود چالشهای نظارتی در صنعتی عظیم که کالاها اغلب از طریق مسیرهای پر رفتوآمد هوایی و دریایی بهطور پنهانی منتقل میشوند، کارشناسان معتقدند که چین میتواند اقدامات بیشتری انجام دهد.
از جمله این اقدامات میتوان به تشدید مقررات اشاره کرد تا مجازات سختتری برای افرادی که بدون آگاهی، پیشمادههای تحت کنترل را به گروههای تبهکار یا واسطههای آنها میفروشند، اعمال شود. همچنین کارشناسان میگویند در اجرای قوانین موجود نیز جای پیشرفت وجود دارد، بهویژه در رابطه با نحوه اجرای دستورات دولت مرکزی توسط مقامات محلی در سراسر چین.
دیوید لاکی، پژوهشگر ارشد امور بینالملل و دفاعی در اندیشکده آمریکایی رَند (RAND) میگوید:
«درج داروها و پیشمادههایی که به تولید مواد مخدر غیرقانونی منجر میشوند در فهرست مواد تحت کنترل، تنها یکی از گامهای مورد نیاز در چین است. به نظر من، اقدام مؤثرتر جلوگیری از فروش و توزیع این مواد شیمیایی و داروهای مضر توسط شرکتهای چینی به سازمانهای جنایی در مکزیک خواهد بود.»
علاوه بر چین، ترامپ در اوایل سال جاری میلادی بر مکزیک و کانادا نیز تعرفههایی اعمال کرد و آنها را به عدم اقدام کافی برای مهار مهاجرت و قاچاق فنتانیل متهم نمود – هرچند برای این تعرفهها معافیتهای گستردهای قائل شد. ایالات متحده همچنین در اوایل سال جاری، کارتلهای مکزیکی مظنون به قاچاق فنتانیل را بهعنوان «سازمانهای تروریستی خارجی» معرفی کرد.
لاکی میگوید:
«چین اقتصادی فرمانبنیان دارد و کنترل شدیدی بر جمعیتش اعمال میکند – به نظر من، اگر حزب کمونیست چین واقعاً نمیخواست شرکتهای چینی در این فعالیتها مشارکت داشته باشند، میتوانست اقدامات بیشتری برای توقف آن انجام دهد و مؤثرتر عمل کند.»
در گزارشی سالانه که وزارت امور خارجه آمریکا در ماه مارس درباره کنترل مواد مخدر منتشر کرد، به «گامهای قابل توجه» چین در همکاری با آمریکا در سال گذشته برای کاهش صادرات پیشمادهها اشاره شده بود؛ از جمله برخورد با پلتفرمها و شرکتهای آنلاین فروش این مواد، انجام دستگیریها و افزودن 55 ماده مخدر و پیشماده مصنوعی به فهرست مواد تحت کنترل.
وزارت امنیت عمومی چین نیز در ماه گذشته اعلام کرد که بیش از 1400 تُن انواع پیشمادههای شیمیایی را توقیف کرده و 151 پرونده جنایی مرتبط را در سال 2024 به سرانجام رسانده است.
با این حال، مقامات چینی نیز به گستردگی مشکل اذعان دارند؛ در گزارشی اخیر آمده است که کانالها و روشهای قاچاق مواد شیمیایی از کشور «در حال افزایش» و «بهطور مداوم در حال بهروزرسانی» هستند که این موضوع «چالشهای بیشتری» ایجاد میکند.
پکن – که تلاش دارد خود را بهعنوان بازیگری مسئول در سطح جهانی نشان دهد – دلایل خاص خود را دارد که نمیخواهد بهعنوان توزیعکننده بینالمللی مواد مخدر غیرقانونی شناخته شود. اما مقامات چینی همواره همکاری با ایالات متحده در این زمینه را به وضعیت کلی روابط دوجانبه گره زدهاند.
چین در ماه اوت 2022، در واکنش به سفر نانسی پلوسی، رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا، به تایوان، همکاری در زمینه مبارزه با مواد مخدر را بهطور کامل قطع کرد. ازسرگیری این همکاری تا زمانی که نشست دوستانهای بین شی جینپینگ و رئیسجمهور پیشین آمریکا، جو بایدن، در اواخر سال 2023 برگزار شد، به تعویق افتاد.
در این دور جدید، چین از اعمال فوری تعرفهها از سوی دولت ترامپ خشمگین شده و میگوید این اقدامات همکاری دوجانبه را «تضعیف میکند». کاخ سفید نیز در پاسخ به درخواست CNN درباره گامهای اخیر چین برای کنترل مواد، اظهار نظری نکرد.
سخنگوی وزارت خارجه چین ماه گذشته در پاسخ به این سؤال که آیا این اقدامات با هماهنگی آمریکا انجام شده یا به درخواست آن، گفت:
«اگر آمریکا واقعاً خواهان همکاری با چین است، باید با واقعیتهای عینی روبهرو شود، اشتباهات خود را اصلاح کند و در پی گفتوگو با چین باشد.»
با این حال، پکن بهخوبی آگاه است که تعرفههای فعلی در زمانی اعمال شدهاند که اقتصاد چین درگیر چالشهای داخلی است – و هیچ تضمینی وجود ندارد که این تعرفهها در چارچوب سیاست تجاری ناپایدار ترامپ دوباره افزایش نیابد.
یون سان، مدیر برنامه چین در اندیشکده مرکز استیمسون در واشنگتن، میگوید:
«از آنجا که تعرفه 20 درصدی مستقیماً به همکاری در موضوع فنتانیل پیوند خورده، چینیها احتمالاً امیدوارند توافقی جامع حاصل شود که شامل تجارت، مبارزه با مواد مخدر و موضوعات دیگر باشد.»
او افزود:
«چینیها امیدوارند تعرفه 20 درصدی برداشته شود... و مشتاق هستند رئیسجمهور ترامپ امسال به چین سفر کند، بنابراین آنها نیاز دارند که پیشرفت قابل توجهی نشان دهند.»
برای پیگیری اخبار سیاسی اینجا کلیک کنید.
