به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از بی بی سی، در واکنشی آشکار به بحران کاهش جمعیت، دولت چین سیاست تازهای را به اجرا گذاشته است که بر اساس آن به والدینی که صاحب فرزند میشوند، مبلغی در حدود 1500 دلار پاداش نقدی تعلق میگیرد. این تصمیم، که در برخی از استانهای پرجمعیت از جمله شاندونگ، سیچوان و هنان عملیاتی شده، بخشی از تلاشهای دولت برای مقابله با روند نزولی نرخ تولد و پیامدهای آن بر ساختار اقتصادی و اجتماعی کشور است. چین در دهههای اخیر همواره به عنوان پرجمعیتترین کشور جهان شناخته میشد، اما از سال 2016 به بعد، نرخ زاد و ولد بهطور پیوسته کاهش یافته است. تازهترین آمارهای رسمی نشان میدهد که در سال 2024، نرخ تولد در این کشور به پایینترین سطح خود طی شش دهه اخیر رسیده و برای نخستین بار، تعداد مرگومیر از تعداد تولد پیشی گرفته است. این آمار نگرانکننده زنگ خطر را برای مقامات چینی به صدا درآورده است، چرا که افزایش جمعیت سالمندان و کاهش نیروی کار جوان، میتواند رشد اقتصادی را در بلندمدت تهدید کند.
در قالب سیاست جدید، خانوادههایی که فرزند جدیدی به دنیا میآورند، مشمول دریافت مبلغی تا 1500 دلار خواهند شد. این کمک مالی بخشی از بستهای بزرگتر شامل مرخصی زایمان طولانیتر برای والدین، یارانه مهدکودک، تخفیفهای مالیاتی برای خانوادههای دارای فرزند و تسهیلات مسکن برای خانوادههای بزرگتر است. با وجود این مشوقها، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که پرداخت نقدی بهتنهایی برای مقابله با بحران جمعیت کافی نیست.
دلایل افت نرخ زاد و ولد در چین، پیچیده و چندوجهیاند. هزینه بالای زندگی در شهرهای بزرگ، رقابت شدید آموزشی، نابرابری جنسیتی، فشار اجتماعی بر زنان و تغییرات فرهنگی در میان نسل جوان از جمله عوامل اصلیاند. بسیاری از جوانان چینی سبک زندگی بدون فرزند را ترجیح میدهند و نسبت به مسئولیتهای سنگین پدر یا مادر شدن تمایلی نشان نمیدهند. افزون بر آن، میراث چند دههای سیاست تکفرزندی که از دهه 1980 تا 2015 اعمال میشد، همچنان در نگرش خانوادهها تأثیرگذار است.
دولت چین پیشتر نیز تلاشهایی برای مهار این بحران انجام داده بود. در سال 2015، سیاست تکفرزندی لغو و به سیاست دوفرزندی تبدیل شد. اما تأثیر آن ناچیز بود. در سال 2021، سیاست سهفرزندی به تصویب رسید و با ارائه مزایای اجتماعی همراه شد، اما باز هم موجی از فرزندآوری به دنبال نداشت. در واقع، بسیاری از خانوادههای شهری، حتی داشتن یک فرزند را بار مالی سنگینی میدانند و کمک نقدی دولت را ناکافی ارزیابی میکنند.
اقدامات دولت چین در راستای افزایش زاد و ولد، در مقایسه با سیاستهای کشورهای دیگری که با بحران مشابهی مواجهاند نیز قابل بررسی است. ژاپن، کره جنوبی، آلمان و ایتالیا نیز با کاهش چشمگیر تولدها روبهرو هستند و مشوقهایی چون یارانههای قابل توجه، مرخصیهای سخاوتمندانه و تسهیلات آموزشی و رفاهی برای خانوادهها در نظر گرفتهاند. با این حال، تجربه این کشورها نشان داده است که راهکار مؤثر برای افزایش نرخ باروری، نه در اعطای پاداشهای کوتاهمدت، بلکه در ارائه سیاستهای پایدار حمایتی نهفته است.
ادامه روند کاهش تولد در چین میتواند پیامدهای گستردهای برای اقتصاد این کشور داشته باشد. کاهش نیروی کار، افزایش هزینههای درمان و بازنشستگی، کاهش مصرف داخلی و افت پویایی نوآوری، بخشی از این تبعات خواهد بود. نهادهایی مانند بانک جهانی هشدار دادهاند که چین ممکن است قبل از آنکه به کشوری توسعهیافته تبدیل شود، وارد مرحله پیری جمعیت شود، پدیدهای که اصطلاحاً به آن «تله جمعیتی» گفته میشود.
در همین حال، واکنش کاربران چینی در فضای مجازی به سیاست جدید دولت، عمدتاً با تردید و انتقاد همراه بوده است. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی با اشاره به هزینههای بلندمدت تربیت فرزند، کمک 1500 دلاری را ناکافی و حتی توهینآمیز دانستهاند. گروهی نیز تأکید کردهاند که تا زمانی که دولت چین مشکل گرانی مسکن، رقابت آموزشی و فشار اقتصادی را حل نکند، هیچ پاداشی نمیتواند انگیزه فرزندآوری را افزایش دهد.
در مجموع، پرداخت پاداش نقدی برای تولد فرزند را میتوان نخستین گام رسمی دولت چین در جهت تغییر نگرش خود نسبت به جمعیت تلقی کرد؛ اما موفقیت این سیاست در گرو مجموعهای از اصلاحات گستردهتر است. چین برای برونرفت از بحران جمعیتی، نیازمند بازنگری در نظام رفاهی، حمایت از حقوق زنان، کاهش فشارهای شغلی و تحصیلی بر خانوادهها و ایجاد محیطی پایدار برای رشد نسلهای آینده خواهد بود. بدون این تحولات ساختاری، چنین مشوقهایی بیش از آنکه راهحل باشند، تنها مسکنهای موقت خواهند بود.
برای پیگیری اخبار سیاسی اینجا کلیک کنید.
