به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از راشا تودی، هر سال، جهان در روزهای اوت یاد بمبارانهای اتمی هیروشیما و ناگازاکی را گرامی میدارد؛ رویدادی که پایاندهنده جنگ جهانی دوم و آغازگر عصر هستهای بود. اما در سالهای اخیر، مراسم این یادبودها در ژاپن با تغییراتی همراه شده که جای بحث و تامل دارد. یکی از بحثبرانگیزترین تغییرات، حذف یا کمرنگ کردن نقش ایالات متحده در بهکارگیری این بمبهای اتمی است. در حالی که آمریکا مسئول اصلی این فاجعه تاریخی است، در سخنرانیهای رسمی و پیامهای مراسم یادبود، نام آن کمتر برده میشود یا به شکل بسیار ملایم مطرح میشود.
این موضوع، فراتر از یک رویداد نمادین، بازتابی از پیچیدگیهای دیپلماسی، حافظه تاریخی و روند شکلگیری روایتهای جمعی در دنیای معاصر است.
در مراسم سالگرد 79امین بمباران هیروشیما که تابستان گذشته برگزار شد، نخستوزیر ژاپن، فومیو کیشیدا، در سخنرانی خود به هیچوجه اشاره مستقیمی به نقش آمریکا نکرد. در عوض، او بر ضرورت صلح جهانی و پایان دادن به تهدید سلاحهای هستهای تاکید کرد. این موضعگیری، با استقبال عمومی مواجه شد اما همزمان با انتقادات معترضان به «تحریف حقیقت تاریخی» روبرو شد.
در مراسم مشابه ناگازاکی نیز، رویکردی تقریباً مشابه دیده شد؛ تأکید بر صلح و یادآوری قربانیان، اما بدون برجستهسازی نقش آمریکا به عنوان عامل مستقیم فاجعه.
این حذف آشکار یا سانسور ضمنی، سوالات مهمی درباره اهداف و پیامهای پشت پرده این مراسمها مطرح میکند.
برای درک این موضوع، باید در نظر داشت که ژاپن پس از جنگ جهانی دوم و به ویژه از دوران جنگ سرد، تحت «چتر هستهای» ایالات متحده قرار دارد. به عبارتی، امنیت هستهای ژاپن به شکلی غیررسمی توسط آمریکا تضمین میشود و این کشور حتی به عنوان تنها کشوری که قربانی بمباران هستهای شده، از داشتن سلاح هستهای محروم است.
در چنین شرایطی، هرگونه اشاره آشکار به نقش آمریکا در بمبارانهای اتمی میتواند به عنوان یک تنش دیپلماتیک بزرگ دیده شود که روابط سیاسی و امنیتی حساس میان دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
بنابراین، حذف یا کمرنگ کردن این نقش در مراسم یادبود، یک راهبرد نرمافزاری برای حفظ روابط استراتژیک و جلوگیری از بروز تنش است.
مسأله دیگر، روند شکلگیری روایتهای تاریخی در هر جامعه است. هر کشوری داستان خود را از وقایع مهم میسازد که گاه با واقعیتهای دردناک تاریخ فاصله میگیرد. در ژاپن، توجه به قربانیان و پیامهای اخلاقی درباره جنگ و خشونت، محور اصلی مراسم است.
با این حال، حذف نقش عامل اصلی حادثه، یعنی آمریکا، میتواند به نوعی تحریف حافظه تاریخی تعبیر شود. این نوع رویکرد، اگرچه از نظر اخلاقی قابل فهم است اما تحلیلگران هشدار میدهند که میتواند به بازتولید نادرست از تاریخ و تضعیف امکان یادگیری از گذشته منجر شود.
فراموشی یا سانسور بخشی از حقیقت، خطر تبدیل یادبود به صرفاً یک مراسم سمبلیک را افزایش میدهد که پیام اصلی آن، صلح، به طور کامل منتقل نشود.
با گذشت دههها از فاجعه هیروشیما و ناگازاکی، نسلهای بازماندگان کاهش یافتهاند و نسل جدید ژاپنیها فاصله زیادی با تجربه مستقیم آن دوران دارند. این موضوع باعث تغییر در نحوه نگرش به این رخداد شده است.
نسلهای جوانتر بیشتر بر آینده، صلح و جلوگیری از تکرار فجایع هستهای تمرکز میکنند تا بازخوانی دقیق نقشهای تاریخی. این تغییر در تمرکز، ممکن است باعث شود که مراسم یادبود کمتر به ابعاد سیاسی و عاملان مستقیم حادثه بپردازد و بیشتر به پیامهای انسانی و اخلاقی تاکید کند.
در این فضا، پرسشهای مهمی مطرح میشود؛ آیا فراموشی و حذف واقعیتهای تاریخی به قیمت صلح و امنیت قابل قبول است؟ یا باید روایتهای کاملتر و جامعتری به نسلهای آینده منتقل شود؟
این رویکرد در یادبودهای هیروشیما و ناگازاکی تنها یک موضوع داخلی ژاپنی نیست، بلکه بر روابط بینالمللی و حافظه جمعی جهانی نیز اثرگذار است. در حالی که موضوع هستهای در دهههای اخیر بارها در کانون مناقشات جهانی بوده، حذف نقش آمریکا در این یادبودها میتواند باعث شود ساختارهای قدرت و پیامدهای تاریخی آنها کمتر دیده شوند.
از سوی دیگر، در شرایطی که تهدیدهای هستهای مجدداً در عرصه جهانی پررنگ شده، یادآوری دقیق ریشهها و مسئولیتها ضروری به نظر میرسد. عدم پرداختن به این مسائل میتواند زمینه را برای تکرار اشتباهات تاریخی فراهم کند.
برای بهبود وضعیت، لازم است تعادلی میان یادآوری حقیقت تاریخی و تاکید بر پیامهای اخلاقی و انسانی برقرار شود:
بیان صادقانه و کامل نقشها: سخنرانان مراسم باید با شجاعت و واقعبینی، نقش تمام طرفها از جمله آمریکا را مطرح کنند تا حافظه تاریخی کامل بماند.
تقویت حضور بازماندگان و شاهدان عینی: آنها میتوانند صدای حقیقی وقایع را به نسلهای جدید منتقل کنند.
آموزش ترکیبی: مدارس و مراکز آموزشی باید آموزشهای ترکیبی شامل تاریخ دقیق، اخلاق و پیام صلح را در برنامههای خود داشته باشند.
گفتگوهای چندجانبه بینالمللی: ایجاد فضای گفتگو و تبادل نظر میان کشورها به شفافیت موضوعات تاریخی کمک میکند و به فهم مشترک میانجامد.
حذف نقش آمریکا در مراسم یادبود بمبارانهای اتمی ژاپن، مسئلهای است که در تقاطع حافظه تاریخی، سیاست و دیپلماسی قرار دارد. این رویکرد اگرچه ممکن است به حفظ روابط راهبردی بین ژاپن و آمریکا کمک کند، اما همزمان میتواند منجر به تحریف تاریخ و کاهش قابلیتهای جامعه جهانی در یادگیری از گذشته شود.
جهان امروز، که هنوز درگیر بحرانهای هستهای و امنیت جهانی است، به یادآوری دقیقتر و واقعیتر این وقایع نیاز دارد. حفظ تعادل میان یادآوری تلخترین بخشهای تاریخ و تاکید بر پیامهای صلح، بهترین راه برای جلوگیری از تکرار فجایع است.
برای پیگیری اخبار سیاسی اینجا کلیک کنید.
