زلنسکی: حتی یک وجب از خاک اوکراین را به روسیه نخواهیم داد؛ پیام قاطع پیش از دیدار ترامپ و پوتین

به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از فرانس 24، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در تازه‌ترین موضع‌گیری خود، بار دیگر خط قرمزی آشکار در سیاست کی‌یف ترسیم کرد: «هیچ بخشی از خاک اوکراین به روسیه واگذار نخواهد شد.» این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که جهان چشم به دیدار برنامه‌ریزی‌شده میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین دوخته است؛ دیداری که احتمالاً بر معادلات جنگ اوکراین و فضای دیپلماتیک پیرامون آن اثرگذار خواهد بود.

جنگ روسیه و اوکراین که وارد سومین سال خود شده، نه‌تنها جغرافیای سیاسی اروپا را دستخوش تغییر کرده، بلکه ساختار امنیتی جهان را نیز به چالش کشیده است. از زمان آغاز تهاجم روسیه در فوریه 2022، اوکراین بارها با فشارهای مختلف—چه از سوی بازیگران خارجی و چه از درون—برای پذیرش توافق‌هایی که شامل واگذاری مناطق اشغالی باشد، مواجه شده است. اما زلنسکی همواره تأکید کرده که هرگونه توافق صلح، باید بر پایه بازگشت کامل تمام مناطق اشغالی، از جمله کریمه، استوار باشد.

سخنان اخیر زلنسکی بیش از هر زمان دیگری بار معنایی سیاسی و نمادین دارد. اعلام این موضع در آستانه گفت‌وگوی احتمالی ترامپ و پوتین، عملاً پیامی پیش‌دستانه به دو طرف است: اوکراین قصد ندارد تحت فشار هیچ مذاکره خارجی از مواضع خود کوتاه بیاید. این پیام همچنین به متحدان غربی—از جمله ایالات متحده و کشورهای اروپایی—یادآوری می‌کند که حمایت نظامی و مالی از کی‌یف، تنها راه حفظ این موضع سرسختانه است.

ترامپ که در دوره ریاست‌جمهوری خود روابط نسبتاً نزدیکی با پوتین داشت، همواره به دلیل مواضع نرم‌تر نسبت به روسیه مورد انتقاد قرار گرفته است. حال، بازگشت او به عرصه دیپلماسی بین‌المللی و برگزاری دیداری مستقیم با پوتین، گمانه‌زنی‌ها درباره رویکرد احتمالی‌اش نسبت به جنگ اوکراین را تشدید کرده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که ترامپ ممکن است برای دستیابی به یک «توافق سریع» فشارهایی بر زلنسکی وارد کند تا با برخی امتیازات ارضی موافقت کند. اما اظهارات اخیر زلنسکی دقیقاً برای مقابله با چنین سناریوهایی تنظیم شده است.

از سوی دیگر، پوتین بارها تأکید کرده که کنترل بر مناطق اشغالی—به ویژه چهار منطقه دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا که روسیه در سال 2022 ضمیمه خاک خود اعلام کرد—غیرقابل مذاکره است. این موضع با خواسته‌های کی‌یف در تضاد کامل است و باعث شده هرگونه گفت‌وگو برای آتش‌بس یا صلح، به بن‌بست برسد. دیدار آتی با ترامپ، فرصتی برای پوتین خواهد بود تا روایت خود را به یک بازیگر مهم آمریکایی منتقل کند، اما واکنش زلنسکی نشان می‌دهد که او قصد ندارد حتی در فضای مذاکرات غیرمستقیم، انعطاف‌پذیری نشان دهد.

در سطح بین‌المللی، مواضع سرسختانه زلنسکی بازتاب‌های متفاوتی داشته است. کشورهای اروپای شرقی، مانند لهستان و کشورهای حوزه بالتیک، به‌شدت از این رویکرد حمایت می‌کنند و آن را برای بازدارندگی در برابر روسیه ضروری می‌دانند. اما برخی از پایتخت‌های اروپای غربی، که با فشار افکار عمومی برای پایان دادن به جنگ و کاهش هزینه‌های اقتصادی مواجه‌اند، گاه به‌طور ضمنی از ضرورت «راه‌حل‌های واقع‌بینانه» سخن می‌گویند؛ عبارتی که از نگاه کی‌یف می‌تواند به معنای پذیرش تغییرات ارضی باشد.

به گفته ناظران، موضع زلنسکی علاوه بر بُعد دیپلماتیک، اهمیت داخلی نیز دارد. هرگونه عقب‌نشینی از سیاست بازپس‌گیری کامل اراضی می‌تواند واکنش شدید جامعه اوکراین را برانگیزد، جامعه‌ای که بخش بزرگی از آن جنگ را نه صرفاً یک درگیری نظامی، بلکه مبارزه‌ای برای بقا و هویت ملی می‌داند. در فضای سیاسی داخلی اوکراین، هر امتیاز ارضی به روسیه، معادل شکست و خیانت تلقی می‌شود.

با این حال، منتقدان این رویکرد هشدار می‌دهند که جنگ فرسایشی کنونی، هزینه‌های انسانی و اقتصادی سنگینی بر دوش اوکراین گذاشته و ادامه آن بدون افق روشن، ممکن است موقعیت این کشور را در آینده تضعیف کند. آنها می‌گویند که اصرار بر بازپس‌گیری کامل تمام مناطق، اگرچه از نظر اصولی درست است، اما از نظر عملیاتی و نظامی ممکن است دست‌نیافتنی باشد. با این وجود، زلنسکی در پاسخ به این انتقادات، تأکید کرده که تنها موضع قاطع می‌تواند حمایت بین‌المللی را حفظ کند و مانع از مشروعیت‌بخشی به اقدامات روسیه شود.

در همین حال، کاخ کرملین واکنشی مستقیم به سخنان اخیر زلنسکی نشان نداده، اما رسانه‌های نزدیک به دولت روسیه آن را «موضعی غیرواقع‌بینانه» توصیف کرده‌اند. تحلیلگران روسی مدعی‌اند که بدون امتیازات ارضی، هرگونه توافق صلح عملاً غیرممکن است. با این حال، فضای دیپلماتیک پیش از دیدار ترامپ و پوتین نشان می‌دهد که هر طرف در تلاش است پیش از مذاکرات، روایت و خطوط قرمز خود را تثبیت کند.

در سطح میدانی، نبردها در شرق و جنوب اوکراین همچنان با شدت ادامه دارد. اگرچه خطوط جبهه در ماه‌های اخیر تغییرات عمده‌ای نداشته، اما هر دو طرف با حملات موشکی و پهپادی تلاش می‌کنند فشار بر دیگری را افزایش دهند. کارشناسان نظامی می‌گویند که بدون تغییرات اساسی در معادلات تسلیحاتی یا حمایت خارجی، وضعیت بن‌بست کنونی ممکن است تا مدت‌ها ادامه یابد.

اظهارات اخیر زلنسکی در واقع یادآور این پیام کلیدی است که اوکراین، حتی در شرایط دشوار و فشارهای بین‌المللی، حاضر به عقب‌نشینی از اصول حاکمیت ملی خود نیست. اینکه آیا این موضع‌گیری می‌تواند مانع از هرگونه طرح مصالحه‌جویانه در دیدار ترامپ و پوتین شود یا خیر، به عوامل متعددی بستگی دارد—از جمله میزان تمایل ترامپ به ایجاد یک توافق سریع و توان زلنسکی در حفظ حمایت متحدانش.

در نهایت، پیام زلنسکی یک هشدار روشن برای همه طرف‌های درگیر است: جنگ اوکراین تنها بر سر جغرافیا نیست، بلکه بر سر اصول نظم بین‌المللی، احترام به مرزهای به‌رسمیت‌شناخته‌شده و حق ملت‌ها برای تعیین سرنوشت خویش است. او با این سخنان نه‌تنها به پوتین، بلکه به هر بازیگر بین‌المللی که تصور کند می‌تواند با فشار سیاسی یا وعده صلح سریع کی‌یف را به سازش وادارد، پاسخ داده است. نتیجه دیدار ترامپ و پوتین هرچه که باشد، موضع کنونی زلنسکی نشان می‌دهد که مسیر رسیدن به صلح همچنان دشوار، پرهزینه و به‌شدت وابسته به پایداری اراده سیاسی اوکراین و حامیانش خواهد بود.

برای پیگیری اخبار سیاسی اینجا کلیک کنید.