به گزارش سرویس گردشگری ساعد نیوز، درست در گوشه‌ای آرام از تهران شلوغ، کاخی هست که طعم هنر سلطنتی در آن هنوز باقی است. کاخ اختصاصی نیاوران، با پرده‌های فرانسوی، مبلمان ایتالیایی، نقاشی‌های مدرن و فرش‌های نفیس ایرانی، یادگاری است از زنی که می‌خواست سلطنت را هنری‌تر کند.
وقتی محمدرضا شاه دستور اقامت خاندان سلطنتی در کاخ نیاوران را داد، همسرش، فرح، تغییراتی در چیدمان آن داد. در این مطلب، نگاهی دقیق می‌اندازیم به معماری کاخ، دکوراسیون کاخ نیاوران و اتاق کار فرح دیبا (ویدیو)
تاریخچه کاخ اختصاصی نیاوران
در زمان فتحعلی شاه قاجار این باغ در نی‌زار ساخته شد که به همین دلیل به نی‌آوران مشهور شد و در گذر زمان نیز نام نیاوران به خود گرفت. بعدا محمد شاه، بنای کوچکی در میان این باغ ساخت و سپس ناصرالدین شاه بنای با شکوه صاحبقرانیه را در آن بنا نهاد. محمدرضا پهلوی نیز بناهای کوچک باغ را تخریب کرد و کاخی مدرن برای سکونت خود احداث کرد و تا زمان خروج از ایران در همین بنا سکونت داشت و از کاخ صاحبقرانیه نیز به عنوان محل کار استفاده میکرد. کاخ نیاوران دارای طرحی ایرانی-اروپایی است که از دو طبقه و یک نیم طبقه تشکیل شده است.
قصروعمارت شاهان همیشه یکی از مصداق‌های بارز تضاد طبقاتی در حکومت‌ها هستند. کاخ نیاوران یکی از همین‌هاست؛ کاخی که آخرین عمارت گاه خانواده پهلوی بود که به دستور محمدرضا در سال 36 ساخت آن آغاز شد. این کاخ در ابتدا قرار بود محلی برای پذیرایی از مهمانان خارجی و مقامات عالی‌رتبه باشد؛ اما درنهایت به خانه اصلی این خانواده تبدیل می‌شود و به دلیل همین تغییر کاربری ساخت آن تا ده سال طول می‌کشد. این عمارت خوش آب‌وهوا از سال 46 تا 57 محل زندگی خانواده محمدرضا شاه بود محلی که شاید آخرین روزهای حضور خانواده سلطنت را به خودش دیده است.
فرح پهلوی، به عنوان ملکه و فردی تحصیل‌کرده در رشته معماری و علاقه‌مند به هنر، تأثیر چشم‌گیری بر طراحی داخلی کاخ داشت. در ادامه به مهم‌ترین تغییرات و اقدامات او اشاره می‌شود:
فرح پهلوی شخصاً مبلمان کاخ را از برندهای معتبر اروپایی به‌ویژه از فرانسه و ایتالیا انتخاب کرد. از جمله این برندها می‌توان به Roche Bobois و Ligne Roset اشاره کرد.
ترکیب مبلمان مدرن با عناصر سنتی ایرانی مانند قالیچه‌های دستباف اصیل، تابلوی مینیاتور و ظروف سفالی ایرانی، از ویژگی‌های خاص چیدمان بود.
در این کاخ از تابلوهای نفیسی نگهداری می‌شود که به دست هنرمندان مشهور داخلی و خارجی به تصویر کشیده شده‌اند. ظروف و وسایلی که در این کاخ به چشم می‌خورند، همگی گران‌بها و ارزشمند هستند
لوسترهای کریستال دست‌ساز از اتریش و فرانسه برای فضاهای رسمی کاخ انتخاب شده بودند.
نورپردازی در بخش‌های خصوصی‌تر کاخ به سبک مینیمال و مدرن بود تا محیطی آرامش‌بخش و هنری ایجاد کند.
از ویژگی های بارز معماری این کاخ می توان به سقف متحرک آن اشاره کرد . شیوه خاص معماری محسن فروغی نیز استفاده از نور طبیعی در بنا است که به " معماری نور" شهرت دارد.
یکی از جذابترین فضاهای کاخ، کتابخانه‌ای بود با طراحی مدرن و قفسه‌های چوبی یک‌دست.
کتابخانه کاخ نیاوران یا کتابخانه‌ی اختصاصی فرح پهلوی، هم‌جوار با محل سکونت خاندان پهلوی، در سال 1355 در دو طبقه و یک زیرزمین در ضلع شرقی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران احداث شده که دارای ویژگی‌های متمایزی در نوع معماری و ساختار سازه است. کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران مکان نگهداری بیش از 23 هزار جلد کتاب با 16 هزار عنوان است. از کتاب‌های قدیمی این کتابخانه می‌توان به دیوان حافظ متعلق به 144 سال پیش اشاره کرد. این کتاب در سال 1252 هجری خورشیدی به ناصرالدین شاه قاجار هدیه شده است
اتاق خواب فرح پهلوی
یکی از زیباترین فضاهای کاخ. تخت‌خواب فرانسوی، پارچه‌های مخملی، پرده‌های ابریشمی، تابلوهایی از نقاشان زن، میز آرایش بسیار زیبا و آینه‌هایی با قاب نقره‌کوب از ویژگی‌های این اتاق هستند.
قریباً تمام اتاق‌های کاخ تودرتو هستند به هم راه دارند و این قضیه درباره اتاق‌های شاه و فرح بیشتر صدق می‌کند. فرح پهلوی، یک اتاق آرایش دارد که با لوازم‌آرایش آمریکایی و لوسترهای کریستال چک و برنز پر شده است. این اتاق از طرف چپ به اتاق موزیک و ورزش او می‌رسد و از طرف راست به اتاق‌خواب مشترکش با محمدرضا راه پیدا می‌کند. فرح به‌غیراز این اتاق، یک اتاق رختکن در همین طبقه دارد که در آن هنوز تعدادی از لباس‌هایش که سوزن‌دوزی بلوچی هستند، دیده می‌شود. یک اتاق کار هم در نیم‌طبقه کاخ دارد که علاوه بر اتاق کارش، اتاق لیلا دختر کوچک او و ندیمه‌اش هم همان‌جاست.
اتاق‌های فرزندان (ولیعهد رضا، علیرضا و لیلا)
طراحی هر اتاق متناسب با سن و علایق فردی آن‌ها انجام شده. در اتاق ولیعهد، نقشه جهان، عکس‌هایی از سفرهای خارجی و مجموعه‌ای از کتاب‌های تاریخی و هوافضا دیده می‌شود. در اتاق‌های علیرضا و لیلا هم اسباب‌بازی‌ها، کتاب‌های کودک، نقاشی‌ها و عکس‌های خانوادگی محیطی کاملاً کودک‌محور ساخته‌اند.
سینمای اختصاصی کاخ
یکی از خاص‌ترین بخش‌های کاخ، سالن سینمای کوچک اما حرفه‌ای آن است که با تجهیزات پخش فیلم، صندلی‌های راحت، دیوارهای آکوستیک و پرده پروجکشن طراحی شده. خانواده سلطنتی گاهی با مهمانان ویژه در این سالن فیلم تماشا می‌کردند.
سالن موسیقی و دستگاه‌های صوتی
مجموعه‌ای از پخش‌کننده‌های نوار کاست، گرامافون‌های مدرن و آرشیوی از موسیقی کلاسیک و ایرانی در این بخش قرار داشت.
نیز در همین طبقه واقع شده؛ اتاقی که در کنار اتاق خواب او قرار دارد و به‌نوعی فضای شخصی و کاری او به شمار می‌رفت. ( برای آشنایی بیشتر ویدیوی را مشاهده بفرمایید)
اتاق کار فرح پهلوی در کاخ اختصاصی نیاوران یکی از جذابترین مکان ها برای شناخت دکوراسیون مدرن در ایران محسوب می شود. فضایی که در کنار مدرن بودن به خوبی معماری سنتی ایران را نیز به نمایش می گذاشت
سبک معماری و طراحی داخلی
اتاق کار فرح در نگاه اول، نشانگر سادگی و کارآمدی است. برخلاف تصور رایج از فضاهای سلطنتی پرزرق‌وبرق، این اتاق با سبک مدرن، مینیمالیستی و کاربردی طراحی شده است. فضایی متناسب با روحیه‌ی فرح دیبا که ترجیح می‌داد اتاق کارش مکانی مدرن برای تمرکز، مطالعه و ملاقات‌های فرهنگی باشد. او می‌خواست این سادگی مدرن را به رخ بکشد تا اینگونه وانمود کند که ملکه‌ای عملگراست.
میز کار: یک میز بزرگ چوبی با طراحی ساده و سطحی صیقلی، نقطه مرکزی اتاق است. روی آن وسایلی همچون تقویم، لوازم‌التحریر، چند قاب عکس خانوادگی و گاه برخی گزارش‌ها و اسناد دیده می‌شد.
صندلی‌ها: یک صندلی چرمی راحت برای فرح و دو یا سه صندلی مهمان با طراحی مدرن و ساده در مقابل میز قرار داشت.
قفسه‌های کتاب: دیوارهای جانبی اتاق با قفسه‌های چوبی پوشیده شده‌اند که مملو از کتاب‌های ارزشمند در حوزه‌های تاریخ، هنر، ادبیات، جامعه‌شناسی، و مسائل زنان بودند. بسیاری از این کتاب‌ها به زبان‌های فارسی، فرانسه و انگلیسی بودند.
نورپردازی طبیعی: پنجره‌های بزرگ با نمایی رو به باغ نیاوران، نور فراوان و طبیعی به اتاق وارد می‌کردند. پرده‌هایی ساده با رنگ‌های ملایم و پارچه‌ای نازک، این نور را فیلتر می‌کردند.
تابلوهای هنری: آثار هنری مدرن ایرانی و خارجی زینت‌بخش دیوارها بودند. از جمله نقاشی‌ها و مینیاتورهای معاصر ایرانی که از سوی فرح یا بنیاد فرهنگی‌اش حمایت شده بودند.
فرش ایرانی: بر کف اتاق، قالیچه‌ای دست‌بافت ایرانی با طرحی ساده اما اصیل دیده می‌شود که فضای اتاق را با اصالت ایرانی پیوند می‌دهد. ( منبع: سایت جالبتر)
2 هفته پیش