به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از سی ان ان، برای بسیاری از ما، زمان چیزی ثابت و خدشهناپذیر است. ساعتها، تقویمها و دقیقهشمارها، ظاهراً با دقتی بینظیر روزگار را میسنجند. اما در پشت این ظاهر منظم، دنیایی از تنظیمات پیچیده و تغییرات طبیعی نهفته است. یکی از مهمترین آنها، سرعت چرخش زمین به دور محور خودش است — موضوعی که این روزها موجب نگرانی و توجه جامعه جهانی زماننگاری شده است.
در دهههای گذشته، زمین به طور طبیعی کمی کندتر میچرخید. این کندی، ناشی از عواملی همچون تعامل گرانشی ماه، فعالیتهای زمینلرزهای و جابهجایی جرمهای درون زمین بود. به همین دلیل، گاهی دانشمندان مجبور میشدند «یک ثانیه کبیسه» (Leap Second) به ساعت هماهنگ جهانی (UTC) اضافه کنند تا ساعت اتمی با چرخش زمین هماهنگ بماند.
اما از حدود سال 2020، دادههای ژئوفیزیکی نشان میدهند که زمین به طرز غیرمنتظرهای در حال سریعتر چرخیدن است. در واقع، برخی روزها از کوتاهترین روزهای ثبتشده در دهههای اخیر هستند. این یعنی زمان چرخش زمین به زیر 86400 ثانیه (24 ساعت کامل) رسیده است — پدیدهای که قبلاً سابقه نداشته.
اگرچه در ظاهر یک ثانیه تغییر در طول شبانهروز بیاهمیت به نظر میرسد، اما برای سیستمهای حساس نظیر GPS، شبکههای مالی جهانی، سرورهای اینترنتی، پرتابهای فضایی، و حتی بعضی زیرساختهای برق، این هماهنگی حیاتی است.
به همین دلیل است که سازمانهای بینالمللی مانند IERS (سرویس بینالمللی چرخش زمین و سیستمهای مرجع) زمان را با دقتی خارقالعاده تنظیم میکنند. و اکنون، برای نخستین بار در تاریخ، این نهادها در حال بررسی افزودن یک «ثانیه منفی» به ساعت جهانی هستند.
تا پیش از این، هرگاه زمین کندتر از زمان اتمی حرکت میکرد، یک ثانیه به UTC اضافه میشد — چیزی که به آن "Leap Second" گفته میشد.
اما اکنون، در جهت معکوس، چون زمین سریعتر از انتظار میچرخد، برای اولین بار ممکن است مجبور شویم یک ثانیه را حذف کنیم. این اقدام که به آن "negative leap second" میگویند، در تاریخ زماننگاری بیسابقه است و هنوز استاندارد مشخصی برای اجرای آن وجود ندارد.
دانشمندان هنوز پاسخ قطعی ندارند، اما نظریههایی وجود دارد:
ذوب یخهای قطبی و توزیع مجدد جرم: با گرم شدن زمین و ذوب شدن یخها، جرم زمین از قطبها به سمت استوا جابهجا میشود که ممکن است باعث افزایش سرعت چرخش شود.
فعالیتهای زمینساختی: زلزلهها و حرکت صفحههای تکتونیکی میتوانند بر نحوه چرخش زمین تأثیر بگذارند.
هسته داخلی زمین: مطالعات جدید نشان میدهد که هسته داخلی زمین ممکن است در حال کند یا معکوس چرخش نسبت به لایههای بیرونی باشد — تغییری که میتواند چرخش کل سیاره را تحت تأثیر قرار دهد.
نوسانات در جَو و اقیانوسها: پدیدههای اقلیمی مانند النینو و تغییرات فشار جو هم ممکن است تأثیرات کوتاهمدتی بر سرعت چرخش زمین بگذارند.
تصمیم دربارهی افزودن یا حذف ثانیهها به UTC بر عهدهی نهاد IERS است، اما این تصمیم بر اساس دادههای پیچیده از رصدخانهها، ماهوارهها و ساعتهای اتمی سراسر جهان اتخاذ میشود. برای حذف یک ثانیه، همه چیز باید بسیار دقیق، از پیش برنامهریزیشده و هماهنگ باشد — و البته همراه با اجماع جهانی.
در سالهای اخیر، شرکتهای فناوری بزرگ مانند گوگل، آمازون، فیسبوک و اینتل بارها مخالفت خود را با مفهوم «Leap Second» اعلام کردهاند. بهویژه که در سال 2012، اضافه شدن یک ثانیه باعث اختلال در چندین سرور اینترنتی و برنامههای زمانبندی شد.
اکنون که پای حذف یک ثانیه به میان آمده، این نگرانیها دوچندان شده است. حذف یک ثانیه، اگر به درستی انجام نشود، میتواند موجب مشکلات نرمافزاری، اشتباهات در معاملات بورسی یا حتی اختلال در سیستمهای GPS شود.
نه دقیقاً. برای اکثر مردم، یک ثانیه تغییر، قابلتشخیص نیست. ساعتهای دیجیتال، گوشیها و کامپیوترها همگی به صورت خودکار با سرورهای زمان جهانی هماهنگ میشوند.
اما آنچه اهمیت دارد، پیام ضمنی این تغییر است: زمین ما دیگر مثل گذشته نمیچرخد. و این میتواند نشانهای از تغییرات بنیادین در ساختار یا رفتار سیاره باشد — یا دستکم زنگ هشداری دربارهی پیچیدگی روابط انسان، فناوری و طبیعت.
اگر تغییرات سرعت زمین ادامه یابد، شاید در آینده شاهد حذف یا اضافهکردن ثانیههای بیشتری باشیم. برخی حتی پیشنهاد دادهاند که اصلاً مفهوم ثانیه کبیسه کنار گذاشته شود و اجازه داده شود که ساعت اتمی و چرخش زمین، هر یک راه خود را بروند.
این موضوع همچنان در محافل علمی و فنی در حال بحث است، و نتیجهاش میتواند بر آینده سیستمهای جهانی تأثیرگذار باشد — از پروازها گرفته تا ارزهای دیجیتال.
در جهانی که همهچیز با دقت محاسبه میشود، حتی یک ثانیه هم اهمیت دارد.
زمین دارد تندتر میچرخد، و ما باید تصمیم بگیریم که چگونه با آن همگام بمانیم: آیا باید یک ثانیه را حذف کنیم؟ یا شاید باید بهجای ساعتها، به ریتم خود سیاره گوش دهیم.
برای پیگیری اخبار علمی و فناوری اینجا کلیک کنید.
