ساعدنیوز
ساعدنیوز

حسین وارث آدم در روایت شریعتی: نقدی بر دفتر تدوین و تنظیم آثار

  یکشنبه، 26 مرداد 1399   کد خبر 97173
دکتر سیدجواد میری : حسین وارث آدم در روایت شریعتی: نقدی بر دفتر تدوین و تنظیم آثار
ساعدنیوز: یادداشتی از دکتر میری به مناسبت پنجاهمین سال چاپ حسین وارث آدم

یادداشتی از دکتر سیدجواد میری

یکی از کارهای مهمی که در حوزه شریعتی پژوهی در ایران انجام شده است "تدوین آثار" شریعتی است که به نوعی مجموعه آثار او را در یک منظومه کامل برای مخاطبان فراهم آورده اند. اما این پروژه بسیار خوب آفاتی هم دارد و یکی از آفات این "تدوین و تنظیم" دقیقاً همین مسئله "تنظیم" است یعنی به "نظم" درآوردن متنی که به هیچ روی با "نظم" دفتر تدوین و تنظیم مجموعه آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی همخوانی و سازگاری ندارد. این سخن به چه معناست؟ منظورم این است که شریعتی کتابی با عنوان "حسین وارث آدم" در ۳۹۷ صفحه ننگاشته بود بل متنی با عنوان "حسین وارث آدم" در عاشورای ۱۳۴۹ به رشته تحریر درآورده بود که ۲۷ صفحه بود و این متن دارای "نظمی شریعتی وار" است که با نظم تحمیل شده دفتر تدوین و تنظیم هماهنگی ندارد و مجموعه آثار شماره ۱۹ که تدوین شده توسط "دفتر" می باشد ما را با نظام معنایی دیگری مواجه می کند که از نظم موجود در متن شریعتی فاصله زیادی دارد.

به نظر من وقت آن رسیده است که ما آثار شریعتی را به همانگونه که او منتشر کرده بود به چاپ برسانیم تا بتوان به نوعی به "منطق درونی افکار" شریعتی آنگونه که در متن اولین رخ نموده بود دست پیدا کنیم. در فهرست تدوین شده توسط "دفتر" چینشی وجود دارد که این چینش با منطق درونی متن هر کدام از متون گنجانده شده همخوانی ندارد و به خواننده این بینش نادرست را القاء می کند که شریعتی به صورت منظم (نظمی که حاصل تدوین "دفتر" است) میاندیشیده ولی واقع امر این است که شریعتی اینگونه افکار خویش را تدوین و تنظیم نکرده است و اگر بخواهیم عنوانی بر آثار او برگزینیم شاید مفهوم "آنارشیسم" و رویکرد "دادائیستی" مناسبترین باشند. شریعتی برساخته "دفتر تدوین و تنظیم" یک متفکر سیستماتیک است ولی واقع امر این است که متن خودِ شریعتی دارای نظم مفهومی می باشد ولی او متفکری سیستماتیک نیست و این سیستماتیک نبودن تخفیف اندیشه و مقام تفکر در تزد شریعتی نیست بل بازگو کردن این واقعیت است که سنت فکری شریعتی هگلی یا صدرایی (سیستم ساز) نیست. او آنارشیست است و این مفهوم به معنای "هرج و مرج" نیست که این خود تفسیری نادرست از مفهوم آنارشیسم و نحله فکری آنارشیست ها در ایران می باشد.

حال این نقد چه سودی دارد و به کجا ما را خواهد کشاند؟ اولین اثری که این نقد می تواند داشته باشد این است که ما با شریعتی هنوز مواجهه پیدا نکرده ایم و آنچه در این ۵۰ سال در باب شریعتی در جامعه ما از پیش از انقلاب (دکتر نصر و آیت الله مصباح و ...) و پس از انقلاب (سروش و ملکیان و شایگان و طباطبایی و احسان شریعتی و ...) گفته شده است ربط و نسبت وثیقی با متن شریعتی نداشته است بل برآمده از نظم اِعمال شده بر متن شریعتی توسط "دفتر" است که دارای عناصر کلیدی "دفتر" و "تدوین" و "تنظیم" و "مجموعه" و "آثار" و "معلم" (یعنی تفسیری استاندارد از شریعتی به مثابه معلم) بوده است. بر هیچکس که ذره ای با پدیدارشناسی آشنایی داشته باشد پوشیده نیست که هر کدام از این مولفه ها چگونه به صورت عمیق متن شریعتی را می تواند دگرگون کند و نظمی غیر از نظمی که ماتن مقصود داشته است خلق نماید. به سخن دیگر، دفتر یعنی مجموعه ای که تصمیم می گیرد و هر تصمیمی مبتنی بر مفروضاتی است و این مفروضات به تدوین کننده این اذن را می دهد که بر اساس فهم خود از شریعتی به مثابه "معلم" متون آفریده شده توسط شریعتی را آنگونه که خود (یا مجموعه افراد) میفهمد "تدوین و تنظیم" کند ولی نکته اینجاست که تدوین صرف گردآوری نیست بل تالیف بر اساس یک "طرح مشخص" است که با طرح خالق متن متمایز می باشد و نظمی از تدوین دفتر ظهور کرده است که با نظم متن نخستین شریعتی متفاوت است. به عبارت دیگر، حسین وارث آدم شریعتی را نباید به "صورت" مجموعه آثار ۱۹ خوانش کرد زیرا "محتوا" تحریف خواهد گشت بل باید به "صورت" متن نخستین مورد خوانش قرار گیرد.

پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
مراسم سلام عید نوروز و اهداء سکه توسط فرح پهلوی به همسران مقامات دولتی +عکس/ ولخرجی زن تازه به دوران رسیده زمانی که مردم غرق در فقر و بدبختی بودند! (363 نظر) تلاوت زیبا و دلنشین سوره شمس توسط رهبر معظم انقلاب+ویدئو (235 نظر) میزبانی حسن روحانی از سیاستمداران و اقوام در مراسم عید دیدنی در منزل زیبا و ایرانی پسندش+ عکس/ چه مبلمانی، چه فرش هایی، از همه مهمتر چه خونه دلبازی😍 (238 نظر) خلاقیت خنده دار یک ایرانی برای گرم کردن آب حماسه ساز شد/ خسته نباشی هم وطن+ عکس (227 نظر) صبحانه مفصل و رنگارنگ دو نفره رضا گلزار و آیسان خانوم+عکس/از خاویار گرفته تا آواکادو و انار وحشی... (178 نظر) روایتی از هواپیمایی که برای آوردن یک روبان عروسی برای فرح پهلوی از تهران به پاریس رفت! (144 نظر) خلاقیت منحصر به فرد پسر مشهدی با ساخت تریلی حماسه آفرید/ هیلتر هم مغز اینو نداشت!+عکس (139 نظر) رونمایی منوچهر هادی از خواهر و شوهر خواهر پزشکش+ عکس/ به قولی مخ خانواده ایشون هستن که پسرش هم دکتره (136 نظر) مراسم تولد جگرسوز آزاده نامداری در خانه ابدی اش و گریه های دلخراش همسر و پدرش/ روحت شاد+ عکس (120 نظر) خواهر یکتا ناصر سکوتش را شکست (119 نظر) دو پادشاه یکی از ایران (ناصرالدین شاه) و دیگری از ژاپن (میجی) در یک زمان به اروپا رفتند/ تفاوت ها را بنگرید (117 نظر) تصویری از عیادت نجم الدین شریعتی، مجری برنامه سمت خدا از رهبر معظم انقلاب و استقبال گرم ایشان (117 نظر) استوری معنادار شاهین صمدپور برای یکتا ناصر و منوچهر هادی (98 نظر) اتاق خواب اروپایی و امروزی سانیا سالاری، ارغوانِ سریال دلدادگان با طراحی مدرن+عکس/ انصافا سلیقه خاصی داره! (97 نظر) خنده های رهبر معظم انقلاب به اشعار شاعر طنزپرداز با موضوع آقازاده+ویدئو/ ای صورت و سیرت تو مطلوب، به‌به به‌به به این ژن خوب (87 نظر)
دیگران می‌خوانند   
حرکات با مزه گربه وقتی خودش رو توی آینه میبینه/ چه دیوونه بازی هایی درمیاره+ فیلم واکنش معین به انتشار خبر حضور پنهانی‌اش در ایران/ معین چند بار به ایران آمده؟ هم میز شدن امیر قلعه نویی و علی دایی در ضیافت افطاری در آجودانیه+عکس/ چهره بشاش و شاد هر دو سرمربی سابق و فعلی تیم ملی مبتلا شدن ستاره سادات قطبی به بیماری ناشناخته و دست و پنجه نرم کردن با مرگ+ویدئو عروسی مجلل دختر شاه اینجا برگزار شد!+عکس سلفی عجیب و غریب بهرام رادان با سفره هفت سین ساده در دفتر کارش در دوران مجردی+ عکس/ برا همیناست که میگن ازدوج کنی سر و سامون میگیری غوغای خوانندگی و نوازندگی شهاب حسینی با آهنگ ناصر عبداللهی +ویدئو/عجب صدای قشنگی داره! تصاویری از دوقلوهای ریزه میزه و بانمک یاسمین مقبلی در کنار مادر فضانوردشان (ویدیو) رقصی این چنین در میانه میدانم آرزوست!/ واکنش ماده شیمیایی با اشعه‌ی فرابنفش (عکس) ماجرای ازدواج جنجالی ژیلا صادقی با بازیگر سریال "رستگاری" و "بچه مهندس3"، کاوه سماک باشی، چه بود و به کجا رسید مدیتیشن بهاری الناز شاکردوست با ظاهر عجیب و شال پیچی شده در کرمانشاه/ بیستون کعبه عشاق جهان است هنوز+عکس کتک کاری و بزن بزن در مراسم عروسی دختر قلعه نویی/شوخی بی جا کار دست مهمان داد (فیلم) همخوانی هلیا امامی در کنسرت مسعود صادقلو / تعطیلات عید خانم بازیگر از مشهد تا کنسرت صادقلو (عکس) وقتی شاهرخ استخری دختراشو سر صبحی میبره مدرسه / نبات چه غری میزنه 🤣 خلاقیت منحصر به فرد باغبان خوش ذوق با پرورش میوه های قلبی شکل حماسه ساز شد +ویدئو/مغز تو رو باید طلا گرفت! (عکس) گشت و گذار بهاری دمت اوزدمیر با ظاهری متفاوت در یک جای بهشتی تصویری از عبادت خالصانه رهبر انقلاب، آیت الله خامنه ای در حیاط با صفا و سرسبز/ قبول حق باشه حضور سحر دولتشاهی در مراسم تدفین محمدرضا شجریان به عنوان عروس خانواده+عکس/ از این مراسم به بعد ازدواجش با همایون رو علنی کرد خلاقیت خنده دار راننده شمالی، با نوشته جالب پشت کامیون حمل جوجه حماسه آفرین شد/ آخه لامصب جای این چیزا پشت ماشینه؟!🤣 (فیلم) سپهر حیدری اولین بار این طور عاشق آرام جوینده شد و از او خواستگاری کرد/ عجب جرئتی داشته این مرد پرسپولیسی🙂 خلاقیت بی نظیر یک مادر ایرانی با پختن یک نان منحصر به فرد برای تزئین سفره افطار/ چقدر شیک و مجلسی+عکس سفره افطاری رنگین و مفصل امیر قلعه نویی در یک رستوران مجلل/ ماشالله چه جایی هم انتخاب کردن👌 بیوگرافی و زندگینامۀ شهید محسن فخری‌زادۀ مهابادی، فیزیکدان هسته‌ای ایران مهم ترین مراقبت های لازم بعد از کراتینه مو استوری معناداری که منوچهر هادی منتشر کرد همه چیز درباره‌ی هزینه نگارش CV برای اپلای پادشاهی که فقط 20 دقیقه سلطنت کرد+عکس ساعت دیواری خاص و معنادار منزل منوچهر هادی که بخاطر عشق زیادش به سوفیا اینگونه طراحی شده+عکس/ چقد جالبه 👌 نگاهی به حیاط باصفا و دلباز ویلای زیبای حسن جوهرچی +عکس/ دارندگی و برازندگی یعنی این! بغض بهروز رهبری فرد به یاد زنده یاد مهرداد میناوند و زنده یاد علی انصاریان +فیلم شغل و تحصیلات دختر و پسر مهران مدیری/ ماشالا جفتشون مثل پدر هنرمندن!+عکس بیوگرافی محمدرضا گلزار، مجری برنامه پانتولیگ! ناگفته های زندگی خصوصی اش+ فیلم و عکس‌های جذاب و دیدنی (عکس) 2تا مهربون و آدم حسابی و محبوب دلها در یک قاب/ شهریار فوتبال ایران، علی دایی در کنار شخصیت محبوب بچه های دیروز و بزرگسالان امروز😍 (عکس) مادر شوهر مهربون و خوش چهره ریما رامین فر همای سریال پایتخت/ معلومه عروسش رو خیلی دوست داره تعطیلات رؤیایی حسین ماهینی و همسر به همراه دو فرزندش در سواحل نیلگون خلیج فارس در جنوب/ پرسپولیسیا لایکش کنن خاطره شیرین رهبر معظم انقلاب از بافتن موی دخترشان قبل از رفتن به عید دیدنی/من بافتن موی سر را خیلی خوب بلدم اما با یک دست نمیشود +عکس عکسی از خانه ابدی آزاده نامدای و مادرش که سنگ قبرشان مشترک است/سومین سالگرد تلخ خانوم مجری! این تست شخصیت رو انجام بده و ببین چقدر آدم تنهایی هستی!! 15 توصیه طلایی برای کسانی که رژیم خود را در سفر می‌شکنند / لازم نیست دور رفتن به رستوران را خط بکشید دانلود آهنگ جدید «این هوا میطلبه» علی عبدالمالکی+فیلم/ این هوا میطلبه بزنیم تو دل خیابون ...
تیتر امروز   
امروز آخرین مهلت ثبت‌نام دیدار رمضانی دانشجویان با رهبر معظم انقلاب جایی که ابر‌ها زیر پای‌تان شناورند/ پیشنهادی رویایی برای سفر یک روزه در اطراف تهران واکنش معین به انتشار خبر حضور پنهانی‌اش در ایران/ معین چند بار به ایران آمده؟ عروسی مجلل دختر شاه اینجا برگزار شد!+عکس کتک کاری و بزن بزن در مراسم عروسی دختر قلعه نویی/شوخی بی جا کار دست مهمان داد پادشاهی که فقط 20 دقیقه سلطنت کرد+عکس شغل و تحصیلات دختر و پسر مهران مدیری/ ماشالا جفتشون مثل پدر هنرمندن!+عکس بیوگرافی محمدرضا گلزار، مجری برنامه پانتولیگ! ناگفته های زندگی خصوصی اش+ فیلم و عکس‌های جذاب و دیدنی خاطره شیرین رهبر معظم انقلاب از بافتن موی دخترشان قبل از رفتن به عید دیدنی/من بافتن موی سر را خیلی خوب بلدم اما با یک دست نمیشود +عکس این تست شخصیت رو انجام بده و ببین چقدر آدم تنهایی هستی!! 15 توصیه طلایی برای کسانی که رژیم خود را در سفر می‌شکنند / لازم نیست دور رفتن به رستوران را خط بکشید دانلود آهنگ جدید «این هوا میطلبه» علی عبدالمالکی+فیلم/ این هوا میطلبه بزنیم تو دل خیابون ... جومونگ و سوسانو اگه ایرانی بودن اسمشون چی بود؟ آموزش ساخت رژلب های طبیعی و گیاهی در خانه / خداحافظی با رژلب های سرب دار بهترین رنگ رژ لب برای پوست های روشن و سفید